TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI I

Edebî metinlerin çevirisi diğer metinlere kıyasla özel bir yetenek ve donanım gerektiren bir alandır. Edebî bir metnin çevirisinde en önemli mesele metnin dilinde örtük bir biçimde var olan dünya görüşünün kavranmasıdır. Akşit Göktürk’e göre çeviri; anlama, başka bir ifadeyle bir yorum etkinliğidir (Göktürk, 1989, s. 149).

Çeviriler, kültürel değişmeleri yönlendirme güçleri, edebî eserlere tema ve dil açısından tesirleri ile kültür ve edebiyat tarihini besleyen, zenginleştiren kaynaklardır.

Bu medeniyet, sanat anlayışı ve kültürünü Yunan-Latin edebiyatlarından; dünya görüşü, felsefe ve ahlak anlayışını ise Hristiyanlıktan almaktadır. Dinî, siyasi, toplumsal ve kültürel özellikleri bakımından karşıt değerler bütünü oluşturan Doğu ve Batı arasındaki ilişkiler uzun yıllar önyargılar üzerine kurulmuştur. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Batı modelinden yararlanma, bilimsel ve teknik alanlarda yapılan çeviriler ağırlıklı olarak Fransızcadan yapılmıştır. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Metni aslına sadık kalarak tercüme etmeyi yeğleyen ve Türkçe ifadeden fedakârlık eden Şemsettin Sami’nin tercümeleri devrinde yadırganmış ve eleştirilmiştir.

Devlet işleri için yabancı dil bilen gençlere duyulan ihtiyacı karşılamak, memurlara yabancı dil öğretmek üzere 1821’de kurulan Tercüme Odası, Tanzimat yıllarında bir okul görevi üstlenir. Ali, Fuat ve Safvet Paşa gibi değerli insanları yetiştiren bu ocak; yeni bir dünya görüşü ve siyasi idealin geliştiği bir çevredir. Doğru cevap D'dir.

Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye’nin en önemli başarısı ilk bilimsel süreli yayın olan Mecmua-i Fünun’u yayımlamak olur. Doğru cevap A'dır.

Batılı eserlerden Türkçeye yapılan ilk -kitap şeklinde- çeviri Yusuf Kâmil Paşa’nın Fénélon’dan tercüme ettiği Télémaque’tır (1859). Doğru cevap A'dır.

Birçok dile çevrilen Robinson hikâyesinin (Robinson Crusoe) Türkçeye tercüme edilmemiş olmasının önemli bir eksiklik olduğu düşünülerek Vakanüvis Ahmet Lütfi tarafından Arapçadan Türkçeye Hikâye-i Robinson adıyla aktarılması (1864) bir “ikinci el tercüme” örneği olması nedeniyle önem taşır. Doğru cevap A'dır.

1839 yılına kadar Türk edebiyatının beslendiği kaynak Arap ve Fars edebiyatıdır. Doğru cevap B'dir.

Tanzimat ilan edilmesiyle birlikte tanzimat edebiyatı  demokrasi ve hürriyet, medeniyet, bilgi ve tekniğe açılma gibi kavramlar etrafında şekillenen fikir akımları dönemin edebiyat ve fikir eserlerine yansıdığı edebiyat dönemi olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Hoca İshak Efendi Türk ilminin yeni ıstılahlarını yapan, Doğu ve Batı dillerini bilen, fizik, kimya, balistik ve istihkâm ilimlerinde ihtisas yapan, bu alanlardaki telif ve tercüme eserleriyle tanınan edebiyatçıdır. Doğru cevap D'dir.

Tanzimat döneminde bir okul görevi üstlenen ve Devlet işleri için yabancı dil bilen gençlere duyulan ihtiyacı karşılamak, memurlara yabancı dil öğretmek üzere 1821’de kurulan kurum "Tercüme Odası" dır. Doğru cevap A'dır.

Mecmua-i Fünun; jeoloji, fizik, kimya, biyoloji, tarih, coğrafya, arkeoloji, felsefe pedagoji, ekonomi, iktisat, eğitim, dil ve edebiyat, halk sağlığı vb. sosyal konularda yazılmış tercüme ve telif yazılar yer alan dergidir. Doğru cevap C'dir.

Münif Paşa, bilimsel çevirilerinin yanı sıra diyalog şeklini kullanarak yaptığı felsefi çevirilerindeki üslubu ile okuyucuyu cezbetmeyi bilen yenileşme hareketlerinde önemli bir rol oynayan edebiyatçıdır. Doğru cevap E'dir.

Yusuf Kâmil Paşa’nın Fénélon’dan tercüme ettiği Télémaque, Batılı eserlerden Türkçeye yapılan ilk kitap şeklindeki çeviridir. Doğru cevap B'dir.

Vakanüvis Ahmet Lütfi tarafından Arapçadan Türkçeye Hikâye-i Robinson adıyla aktarılan Robinson hikayesi, “ikinci el tercüme” örneği olması nedeniyle önem taşıyan eserdir. Doğru cevap D'dir.

Sanat anlayışı, telif ve tercüme eserleri ve teorik yaklaşımları ile Tanzimat Dönemi’nde Batı edebiyatı ile daha sistemli bir ilişki kurmuş, ilk kitabı Afife Anjelik olan ikinci kuşak edebiyatçı Recaizâde Ekrem'dir. Doğru cevap A'dır.

19. yüzyıl Türk edebiyatı tarihini “her şeyden evvel Türk insanında başlayan bir buhranın ve yeni ufuklar ve değerler etrafında yavaş yavaş kurulan bir iç düzenin tarihi” olarak tanımlayan edebiyatçı Ahmet Hamdi Tanpınar'dır. Doğru cevap B'dir.

Reisülküttâb
Osmanlı’da dışişleri bakanının karşılığı
olarak kullanılan bir ifadedir.