TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI I - Deneme Sınavı - 11

Ahmet Vefik Paşa, Teodor Kasap, Direktör Âli Bey ve Feraizcizâde Mehmet Şakir Moliére uyarlamaları yapan ve komedi türünde eser veren sanatçılardır.

Türk edebiyatında manzum tiyatro (şiir şeklinde) türünün ilk örneği, 1866 yılında yayımlanan Ali
Haydar Bey’in “üç fasıldan ibaret trajedi” olarak kurgulanan Sergüzeşt-i Perviz adlı eseridir.

Ebuzziya Tevfik’in Ecel-i Kaza (1872) adlı eseri Tanzimat Dönemi’nin ilk yerli mensur (düzyazılı) romantik dramları arasında yer alır. Bu eser, aynı zamanda Türkiye’de Türk halkına karşı sahnelenen ilk telif eser olması bakımından da önem taşır (Gür, 2000, s. 3). Eserde aralarında kan davası bulunan iki ailenin birbirlerini çok seven çocuklarının birbirlerine kavuşamamaları ve sonu ölümle biten romantik aşkları işlenir.

Oyunun oynanmasının mümkün olmadığını söyleyen Namık Kemal, eserleri içerisinde en üstünü
olarak da Celâleddin Harzemşah’ı görür. Namık Kemal, olayların anlatımında siyasi akışı bakımından tarihî gerçeklikten ayrılmadığını özellikle vurgular. Bu bağlamda Harzemşahlar Devleti’nin son hükümdarı olan Celâleddin Harzemşah’ın Moğollara karşı savaşı ele alınırken Türk-İslam tarihinin kahraman tipolojisi de bu eserle gözler önüne serilir. Çünkü Namık Kemal İslam birliğini, idealize eden kahramanı Celâleddin Harzemşah ile zamanına taşır. Bu nedenle oyunun her perdesi Celâl’in başka bir meziyetini övmek için düzenlenmişe benzer (Enginün, 2013, s. 673).

Doğru cevap D dir. Tasvir-i Efkâr ile Ruzname-i Ceride-i Havadis gazeteleri arasında ortaya çıkan Mes’ele-i Mebhûsetü’n Anha ilk edebi tartışması 1864 yılında ortaya çıkmıştır.

Doğru cevap E dir. Edebiyat ve ahlakı aynı paydada birleştiren “fenn-i edeb (edebiyat) bir ma’rifettir ki insana hasletâmuz-ı edeb olduğu için (edep hasletini öğrettiği için) edeb ve ehl-i edîb tesmiye kılınmıştır (adlandırılmıştır)” cümlesinin yazarı Şinasi'dir.

Doğru cevap A dır. “Lisan-ı Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir” makalesinin yazarı Namık Kemal’dır.

Doğru cevap B dir. Şiirlerine örnek verilen şairlerin eğer şiirlerini değiştirmek isterlerse seçtikleri başka şiirlerini göndermeleri Tezkire-i Hâtimet’ül eş’ar’ın ikinci baskısının yapılması için Fatin Efendi’nin en geç dört ay içinde kendisine ulaştırılmasını istediği hususlardan birisidir. Diğer seçeneklerde verilen hususlar Şinasi’nin söz konusu eserde mutlaka düzenlenmesi gereken konuların maddeleridir.

Doğru cevap A dır. Düşünceleri anlatma işlevi gören söz ‘’tanrı hediyesi’’dir fikrini Şinasi Tercümân-ı Ahvâl gazetesi için söylemiştir.

Doğru cevap E dir. 1853 yılında kaleme alınan fakat 1855 yılında yayımlanan eser Fatin Efendi’nin Tezkire-i Hâtimet’ül eş’ar’ eseridir.

Doğru cevap B dir. Gözünde kaybettiği itibarını yeniden kazanmak için Harâbât aracılığıyla kasideler yazarak Ziya Paşa, Sultan Aziz’e bağlılığını bildirmiştir

Doğru cevap C dir. İbretnüma, Muhayyelât, Aslı ile Kerem, Ferhad ile Şirin gibi eski eserlerimizden ve hikâyelerimizden örnekler Namık Kemal’ın “Celal Mukaddimesi”nde bulunmaktadır.

Cevap B dir. Tiyatroyu diğer edebî türlerden daha üstün tutan Namık Kemal’e göre hayatın gerçek lezzetini bilenler, Karagöz ile Hacivat ya da ortaoyunu gibi oyunları izlemek ya da kahvelerde, komşularda laklak ile vakit geçirmek yerine ne kadar kusurlu olursa olsun tiyatroya gitmeyi tercih etmektedirler.

Doğru cevap E dir. “Şiir ve İnşa’’ makalesinin yazarı Ziya Paşadır.

İstanbul'da ilk tiyatro salonu 1840 yılında inşa edilir.

Bu eserler, Namık Kemal tarafından yazılmıştır.

Bu iki eser Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılmıştır.

Bu eserlerin yazarı Şemsettin Sami'dir.

Bu iki eser Ahmet Mithat tarafından yazılmıştır.

Yahya Kemal, Tanzimat dönemi tiyatro yazarlarından biri değildir.