TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI I - Deneme Sınavı - 16

B seçeneği

A seçeneğinde verilen doğrudur.

B seçeneğidir.

Fatîn Efendi tarafından hazırlanan tezkirenin 1853 yılında tamamlandığı bilinmektedir. Eserde Sâlim Tezkiresi’nin bıraktığı 1721 yılından 1853 yılına kadar yetişen 672 şair hakkında bilgiler verilmiştir. Şinasi Fatîn Tezkîresi’ni 1863 yılında bazı değişiklikler yaparak özellikle dil açısından süslü ve ağır bölümlerini sadeleştirerek yayımlamıştır.

Ahmet Cevdet Paşa'dır.

Avrupai edebiyat kültürü ile doğrudan ilişki kurmayı başarmış ve roman, tiyatro gibi formlar yanında, şiirin yeni konu ve söyleyişlerini denemişlerdir.

1861 yılının mayıs veya haziran aylarından başlayarak Nâzım Hikmet Bey'in evinde her salı günü toplanan şairler topluluğudur.

Artık XVII. yüzyılın dil imkânlarından uzaklaşmak gerektiğini düşünürler. İçinde bulundukları geleneğin formlarını, aruzu terk etmeyi düşünmez; ama yeni seçenekler aramayı şairin sorumluluklarından bilirler.

Sebk-i hindî

Gelenekçiler

Yukarıda tanımı verilen sanat akımına barok adı verilmektedir.

Edebiyat tarihlerinde “Tanzimat Dönemi” olarak adlandırılan ve Batı edebiyatlarının etkisinde geliştiği için klasik Osmanlı edebiyatından çok farklı özellikler gösteren bu yeni edebiyat anlayışı 19. yüzyılın ikinci yarısıyla başlatılır.

Doğu edebiyatlarının değişmez ilkelerinden biri, sanatçının kendini hükümdara ve onun temsil ettiği iktidara göre konumlandırmasıdır. Hükümdarın varlığı ve bulunduğu yer toplumsal olduğu gibi kültürel hayatın da kaynağı olarak algılanır. Sanatçının muhatabı geniş toplumsal kesimler değil, yaptığı işin değerini takdir edecek entelektüel açıdan donanımlı ve eğitimli hükümdar ve çevresidir. Bu yüzden sanatçı estetik yeteneğini hükümdara beğendirmek gibi bir düşünceyle hareket eder. Belli bir sanat zevkine ve anlayışına sahip olan padişahın himayesi altında olan sanatçının ona göre eser vermeye özendiği, sanat veya bilim eserinin kalitesini ve şairin şöhretini, çok kez padişah tarafından belirlendiği, bir eserin makbul ve muteber oluşunun sultanın iltifatına bağlı olduğu bu ortamda şair ister istemez kendini saraya göre konumlandıracak, ona yakın olmaya çalışacaktır.

Bu dönem şiir anlayışında sanatçının estetik yeteneğini hükümdara beğendirmeye çalışması artık söz konusu değildir. Sanatçı daha çok kendi benliğini ve bireysel estetik anlayışını keşfetmeye yönelmiş ve bir yandan da toplumu ilgilendiren olaylara, konulara ilgi duymaya ve tüm bunları sanatına taşımaya başlamıştır. Ayrıca bu dönemde halk şiiri ile klasik şiir arasındaki ayrılık ve uzaklık giderek kapanmaya başlamıştır.

Yeniçeri Ocağının kaldırılışıyla ilgili yazılan manzumeler 19. yüzyılın ilk yarısında şairlerin toplumsal ve siyasal olaylara duydukları ilginin ve şiirin geçirdiği değişimin açık delili durumundadır. Bu olayla ilgili şiir yazan şairlerden biri Antepli Ayni'dir. 1837’de vefat eden şair, divanında yer alan 522 tarih manzumesiyle devrinde yaşanan toplumsal ve siyasal olaylarını anlatmış, önemli kişi ve devlet adamları hakkında yazdığı beyitlerle devrinin nabzını tutmuştur. Ayni'nin tarih manzumelerinin yanında Yeniçeri Ocağının kaldırılışını konu alan Nusretname, sanatçının önemli eserleri arasında yer almaktadır.

Türk edebiyatında pek az kullanılmış nazım biçimidir. Yalnız 18. yy. şairi Şeyh Galib çok önem vermiştir. Muhammesin özel bir biçimidir. Muhammes aruzun her kalıbıyla yazıldığı hâlde tardiye aruzun Mef'ûlü, Mefâilün, Feûlün kalıbıyla yazılır.

İzzet Molla’nın mesnevi tarzında kaleme aldığı Mihnet-Keşân eseri Keşân’a sürgün edilişini ve orada yaşadıklarını anlatan önemli bir eserdir. Şairin kendi “ben”ini merkeze alarak yaşadıklarını geçekçi çizgilerle anlattığı bu eser, klasik şiirde görülmeyen insanın şahsi macerasını ve bu maceranın yarattığı psikolojik yoğunluğu anlatır. Mihnet-Keşân, aynı zamanda devrinin siyasi panoramasını da veren biyografik bir roman karakteri arz eder.

Osmanlı tarih yazıcılığının en önemli isimlerinden biri olan ve Tanpınar tarafından “yeniliğin üç büyük muharriri”nden biri sayılan (diğerleri Münif Paşa ve Şinasi’dir) (Tanpınar, 1997, s. 159) Ahmet Cevdet Paşa, 1855 yılından 1865 yılına kadar vak’anüvislik görevini sürdürmüştür. Tarihçiliğinin yanı sıra hukuk, dil ve gramer alanlarında çalışmaları vardır.