SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM

Fiziksel taşıma kapasitesi değerlendirilirken göz önüne alınan değişkenler şu şekildedir:
• Park, müze ve sokak gibi yerler için kabul edilebilir kalabalık düzeyi,
• Su ve arazi gibi önemli doğal kaynaklar için kabul edilebilir en yüksek düzey,
• Ulaştırma altyapısının kullanım yoğunluğu

Sosyal taşıma kapasitesinin aşılmasına kadar yerel halkın geçirdiği evreler şu şekildedir:
1. Aşırı Mutluluk: Turistlerin yörede kabul görmesi,
2. Duyumsamazlık: Turistlerin yörede varlıklarını hissettirmesi,
3. Rahatsızlık: Yerel halkta turizm sektörüne ilişkin kuşkular olması,
4. Kin (Nefret): Yerel halkta öfkenin açık olarak dışa vurumu

ÇED Raporu’nun hazırlanması için aşağıda yer alan unsurların değerlendirmeye alınması gerekmektedir:
• Projenin gerçekleştirileceği alan ve bu alanın topoğrafik özellikleri,
• Bölgenin nüfus özellikleri,
• Bölgenin yapılaşma ve iskân özellikleri,
• Bölgedeki tarihî, kültürel, doğal ve estetik ögeler,
• Jeolojik durum,
• Meteorolojik durum,
• Hidrolojik durum,
• Bölgede arazi ve su kullanım durumu,
• Ekolojik yapı,
• Risk altındaki türler, nesli tükenmek üzere olan türler,
• Bölgede zemin kirlilik düzeyi (radyasyon; kimyasal fiziksel kirlilik vb.)

• Kuruluş ya da işletme ile ilgili olarak:

• Gürültü etkisi,• Hava kirliliği yaratma etkisi,• Toprak kirliliği yaratma etkisi,• İş yaşamına etkisi,• Kişi ve toplum sağlığı üzerindeki etkisi,• Doğal çevreye (yaban hayat ve ormanlar; erozyon etkisi) yapabileceği etkiler

Gezegen Eş Değeri: Dünya’nın insanların taleplerini karşılama kapasitesi gezegen eş değeri ile ifade edilmektedir.

• Ekolojik ayak izinin geniş uygulama alanının ne olacağı henüz belli değildir.
• Enerji önemli bir problemdir. Enerji tüketimi toplum için gittikçe daha önemli bir nokta haline gelmekte fakat ekolojik ayak izi bu alanda belirli enerji kararlarına ve politika değişikliklerine işaret etmemektedir.
• Ekolojik ayak izi kavramı bölgesel seviyedeki olasılıklara çok fazla odaklanmamaktadır. Bu kısmen yerel verilere ulaşılamamasının bir sonucudur.
• Sürdürülebilir kalkınma perspektifinin birçok önemli boyutundan yoksundur. Ekolojik ayak izi, örneğin yoksulluk sorunu gibi sosyo-ekonomik boyutları içermez.
• Ekolojik ayak izi hesaplamaları karmaşıktır.
• Veri bulma ve toplama zor olabilir.
• Çevresel kalite ve bozulma, yaklaşımda ele alınmamaktadır. Ekolojik ayak izi bu konulara ne bir anlayış getirmekte ne de değişim için bir araç sunmaktadır.
• Şimdiki hesaplama şekliyle, zengin ülkeler “ulusal ekolojik açık” konusunda pozitif çıkabilir (ulusal ekolojik ayak izinin var olan ulusal biyolojik kapasiteye
kıyaslanmasıyla), öte yandan güneydeki fakir ülkeler negatif bir“ulusal ekolojik açık”verebilirler.

Tarımda verimliliği korurken çevreye verilen zararın azaltılması, ekonominin canlı tutulması ve tarımdan geçimini kazanan kesimlerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesi sürdürülebilir tarıma uygun uygulamaları geliştirmeyi zorunlu kılmaktadır.

Agro-turizm kapsamında tarım ve turizm endüstrileri birbirlerini tamamlar niteliktedir. Ortak bir paydada buluşan tarım ve turizm doğal yaşama özlem duyan insanları ‘kaynakları koru ve kullan’ anlayışıyla tarımsal alanlarla buluştururken tarımsal alanlara zarar vermeden sürdürülebilir turizm yapmayı hedeflemektedir

Geri dönüşüm işlemleri toplama, ayırma, değerlendirme ve yeni ürünü ekonomiye kazandırma aşamalarından oluşmaktadır.

Geri dönüşüme ilişkin toplumun farklı kesimlerince yapılması gerekenler aşağıda sıralanmıştır:
• Tüketicileri ürün satın alma öncesi, sırası ve sonrasında nelere dikkat etmeleri gerektiği konusunda bilinçlendirmek,
• Tüketicilerin paradan, zamandan ve enerjiden tasarruf yapmaları için ihtiyaçlarını saptayıp planlı ürün satın almayı teşvik etmek,
• Ürünleri satın alırken etikete, ürün içeriğine duyarlı olunması gerektiği ve geri dönüşümlü ürün ve ambalajların tercih edilmesinin sürdürülebilir tüketim ve çevre korunması açısından önemli olduğuna dikkat çekmek,

• Tüketicileri üzerinde Geri Dönüşüm işareti olan ürünleri satın alması konusunda teşvik etmek
• Çevre sorumluluğuna sahip kişi, kurum ve kuruluşları tüm faaliyetlerinde çevreci olmaya teşvik etmek,
• Atıkların çevreye, sağlığa ve ekonomiye olan zararlarının azaltılması konusunda yapılacak çalışmalara katkı sağlamak,
• Tüketicilere yönelik, atıklarla ilgili bilgilendirici eğitim programları hazırlamak
ve onların geri dönüşümlü ürünlere karşı davranışlarını olumlu yönde geliştiren uygulamalarda bulunmak,
• Atıkların toplanması, taşınması, yok edilmesi süreçlerini üstlenen belediyeler ve
yetkili kamu kurum ve kuruluşları ile halk arasındaki iletişimin sağlanmasında aktif rol üstlenmek,
• Belediyelerin ve yetkili kamu kurum ve kuruluşlarla birlikte özel kurumların; katı atıklar, ambalaj atıkları, tehlikeli atıklar konusunda hazırladıkları projelerin geliştirilmesine yardımcı olmak,
• Küresel iklim değişikliğinin en temel nedenlerinden biri olan atıkların geri
dönüşümüne dikkat çekmek amacıyla bu konuda çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte okullarda, üniversitelerde, tüketimin yapıldığı her
alanda etkinlikler düzenlemek,
• Çevre duyarlılığını artırıcı, çevreci ürün stratejisini tüm işletmelere yayan bir anlayış ortaya koymak gerekmektedir.

Turist ziyaretleriyle oluşan turizm faaliyetleri destinasyonlarda başta ekonomik olmak üzere çok sayıda alanda olumlu etkilere sahip olduğu gibi birtakım olumsuz etkiler de ortaya çıkarmaktadır. Turizm faaliyetlerinin kontrolsüz bir
şekilde gelişmesi ve gerçekleşmesi, arazilerin turizm kapsamında yoğun kullanımı çevresel, kültürel ve sosyal kaynakların zamanla bozulmasına ve tükenmesine yol açmaktadır.

Taşıma kapasitesine ilişkin ilk temeller ise doğa bilimleri kapsamında 19. yüzyılda Malthus tarafından nüfus prensibine ilişkin çalışmalarda atılmıştır. Bu çalışmada nüfus artışının geometrik, gıda ve tüketim malzemelerinin ise aritmetik bir şekilde artacağı savunulmuştur. Yanıt D şıkkıdır.

Taşıma kapasitesi, farklı konu türlerinde uygulanabilen bir kapasite belirleme hesaplamasıdır. Yalnızca turizm destinasyonları için değil turistik çekicilikler için de yapılabilir. Farklı yüzölçümlerine ve özelliklere sahip turistik alanlara (millî park, açık hava müzesi vb.) ya da farklı boyut ve özelliklerdeki yapılara (bina, müze) bu alan ya da yapının fiziksel koşullarında ve turistlerin deneyim kalitesinde olumsuz bir etki yaratmayacak şekilde yapılacak hesaplama, sürdürülebilir turizmi de mümkün kılacaktır. Aksi durumda, turistlere keyifli bir deneyim, dinlenme imkânı sunmayı amaçlayan destinasyonlar ve çekicilikler bu niteliklerini kaybedecek ve sürdürülemez faaliyetler zinciri ortaya çıkacaktır. Yanıt D şıkkıdır.

Bir turistin yaşadığı turizm deneyiminden elde ettiği tatminin en düşük seviyesini ifade etmektedir. Çekiciliğini kaybetmek üzere olan bir turizm destinasyonunda turistlerin hoşgörü ile karşılayacağı son kalabalık seviyesi psikolojik taşıma kapasitesi için belirleyicidir. Turistlerin hoşnutsuzluklarını açıkça ifade ettikleri düzeyden hemen önce kabul ettikleri etkinliklerin kalitesi turistlerin psikolojik sınırını ortaya çıkarmaktadır.  Yanıt B şıkkıdır.

Ekosisteme ait değişkenlerin belirlenmesinin ardından bu değişkenler üzerindeki değişime ilişkin tespitlerin yapılması, kullanım yoğunluğu ve kullanım şekli, aralarında ilişkiler kurulması ekolojik taşıma kapasitesine ilişkin değerlendirmelerin yapılmasını mümkün kılmaktadır.  Yanıt A şıkkıdır.

Sürdürülebilirlik anlayışı sadece bugünün insanlarını değil gelecek nesillerin ihtiyaçlarını da gözetmeyi hedeflemektedir. Büyük ölçekli yatırımlarda çevresel etki değerlendirmesinin göz ardı edilmesi bu yatırımlardan kaynaklanan problemlerin gelecek nesilleri de olumsuz etkilemesi demektir. Çevresel etki değerlendirmesi ilerleyen zamanlarda çevresel, sosyal vb. sorunlar yaratabilecek yatırımların gerçekleşmemesi/zararlarının azaltılması/alternatif çözümler üretilmesi gibi işlevlere sahip olduğundan gelecek nesillerin yaşam ve konfor­larını da gözetmesi açısından önemlidir. Yanıt C şıkkıdır.

Besin elde etmek, atıkları yok etmek, karbondioksiti tekrar absorbe etmek ve enerji üretmek için gerekli olan verimli yüzölçümü ekolojik ayak izi ile belirlenmektedir. Doğal kaynakların dengeli kullanımı için ekolojik ayak izinin ölçülmesi gereklidir. Ekolojik ayak izi bireyler, topluluklar ve ürünler için de hesaplanabilmektedir. Yanıt C şıkkıdır.

Yeryüzündeki doğal kaynakların üretim miktarı ve insanların bu kaynakları tüketmeleri sonucunda oluşan atıkların doğa tarafından tolere edilmesi için ihtiyaç duyulan ekolojik değer arasındaki fark ekolojik açıklık olarak kabul edilmektedir. Ekolojik açıklıklar aynı zamanda doğa üzerindeki baskıyı ortaya koymaktadır. Nüfus artışı, sanayileşme ve diğer ekonomik faaliyetler sonucunda oluşan çevre kirliliği ve aşırı tüketim gezegenimiz üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Yanıt E şıkkıdır.

Sürdürülebilirlik anlayışı çerçevesinde doğal çevreyi ve kaynakları gelecek nesillere de aktarabilmek için insanın doğa üzerindeki dolaylı ve doğrudan etkisini ölçebilmek önemlidir. Ekolojik ayak izi bu bağlamda önemli bir ölçüm aracıdır. İnsanların üretim ve tüketim süreçlerinde neden olduğu ve doğaya karşı olumsuz olarak nitelenebilecek etkileri ekolojik ayak izi tabiriyle ifade edilmektedir. Ekolojik ayak izi doğa ve insan arasındaki ilişkide doğal kaynaklar üzerindeki insan baskısının sayısal olarak ifade edilmesini sağlar ve bu baskıyı oluşturan etmenleri tanımlar (Günal, Yücel Işıldar ve Atik, 2018). Ekolojik ayak izi kavramı ilk kez Mathis Wackernagel, William Rees ve arkadaşları tarafından öne sürülmüştür. Araştırmacılar insanların doğayı sürekli tüketerek daha ne kadar var olabileceğini, gezegenimizin buna ne kadar dayanabileceğini bulmayı amaçlamışlardır. Böylece yeryüzündeki kaynakların kapasitesinin ölçülebileceğini ve doğanın sınırsız bir şekilde tüketilerek yok edilmesinin önüne geçebilecek çözümleri üretebilmeyi düşünmüşlerdir (Kaypak, 2012: 155). Tanımlı-sınırlı bir alan olan ‘kamu ve özel sektör projeleri’nin çevresel etkilerini değerlendirme görevi ise ÇED’indir. Yanıt A şıkkıdır.

Kırsal turizm ya da tarım turizmi isimleriyle gerçekleştirilen faaliyetler doğal çevrenin, geleneksel kırsal coğrafi görünümün korunmasına katkı sağlayarak, çevre-tarım-turizm arasındaki bağı sağlamaktadır. Kırsal turizm kapsamında gerçekleştirilen başlıca etkinlikler arasında tarımsal çiftliklerde veya köylerde gerçekleştirilen tarıma dayalı etkinlikler yer almaktadır. Tarım turizmi planlamasında öncelik, bu tarz turizmin potansiyeline sahip yerleri belirlemek ve bu turizmin ana ilkelerine uygun düzenlemeler yapmaktır. Taşıma kapasitesi, ekolojik (çevresel), fiziksel, sosyal, psikolojik ve ekonomik boyutlarıyla her türlü turizm faaliyetinde aşılmaması gereken sınırları tespit eden bir analiz, tahmin işlemidir. Yapılmakta olan turizm uygulamalarının ne kadar sürdürülebilir olduğu bu analizle ortaya konmaktadır. Yanıt A şıkkıdır.

Turizm işletmelerinde geri dönüşüm faaliyetlerine en erken başlayan işletmeler konaklama işletmeleridir. Müşterilerin konaklama, yeme içme vb. ihtiyaçlarını karşılayan konaklama işletmeleri bu gereksinimlerin karşılanması esnasında atık üretmektedir. Ortaya çıkan atıkların uygun bir şekilde toplanması ve değerlendirilmesi konaklama işletmelerinde atık yönetimi ve geri dönüşüm faaliyetleri olarak adlandırılmaktadır (Deste, Binbaşıoğlu ve Türk, 2018: 226). Yanıt E şıkkıdır.