Sürdürülebilir Turizmde Sertifikasyon Sistemleri

Sürdürülebilir uygulamaların gerçekleştirilebilmesi için ulusal ve uluslararası sertifikasyonlar ve
eko-etiketlerden yararlanılmaktadır.

Turizm sektöründe anahtar kavramlardan birisi olan sertifikasyon; eğitim, işletmecilik, yönetim gibi alanlarda standardizasyonu sağlama, değerlendirmeyi ve denetlemeyi mümkün kılma ve bunu kamu ve özel sektörün ortak katılımı ile gerçekleştirme, uluslararası kriterlere göre motivasyon, verimlilik, başarı, iş kalitesinin artırılması, istihdamın gelişmesi adına gerekli bilgi ve beceri düzeyinin belirlenmesini sağlayan onaylama ve belgeleme sürecidir. 

Çevresel ve sosyal performansı geliştiren sürdürülebilirlik sertifikasyonuna dayalı yöntemler eko-etiketler, etik kodlar, kıyaslama, en iyi uygulamalar ve ödüller gibi faaliyetleri içermektedir. 

Eko-etiketler: Ürünlerin üretim ve kullanım aşamalarında diğer ürünlere kıyasla çevreye daha az zarar verdiği düşünüldüğü takdirde ürünlere eklenen etiketlerdir. Eko- etiketleme ile tüketicilerin çevreye
zarar vermeyen ürünleri tercih etmesi sağlanırken üreticilerin de çevreye duyarlı üretim gerçekleştirmesi amaçlanmıştır.

Turizm pazarında ekoetiketli ürünler, ürünün turistler açısından çevresel prensiplere uygun olduğunun bir güvencesi olarak görülmektedir. Mavi Bayrak, Yeşil Küre gibi eko-etiketlerin genel olarak turizm sektörüne faydaları şu şekildedir:
• Yüksek çevresel standartlara ulaşabilmelerinde turizm işletmelerini teşvik ederek
turizmin destinasyonlardaki olumsuz etkilerini önlemek,
• Turistleri, turistik aktivitelerin ve alacakları
kararların etkileri konusunda eğitmek, onları satın alma karar süresince çevreye duyarlı turizm işletmelerinin lehinde davranmaları için teşvik etmek,
• Çevre dostu ürünler ve hizmetler için standartlar geliştirmek

Mavi Bayrak ödülünün temel amacı, hijyenik ve güvenli ortamlar sunmanın yanında yüksek çevre
standartları sağlayan marina ve plajları tanımlayarak sürdürülebilir turizmi kıyı yönetimiyle bütünleştirmektir. Bu amaçla sahillerin ve deniz suyunun temizliğini denetlemek için plajlarda ayda iki defa deniz suyunun biyolojik ve kimyasal analizi yapılmakta ve deniz temizliğinin kabul edilen limitler içerisinde olup olmadığı kontrol edilmektedir. Bu sayede insanların korkusuzca denizden ve plajlardan yararlanması sağlanmaktadır.  

Yeşil Küre etiketine sahip olunabilmesi için dört temel başlık altında bulunan 25 temel kriterin yerine getirilmesi gerekmektedir. Temel başlıklar sırasıyla a) Sürdürülebilir Yönetim Kriterleri, b)
Sosyal/Ekonomik Kriterler, c) Kültürel Miras Kriterleri ve d) Çevre Kriterleridir. Belirlenen kriterler yerine getirildikten sonra zamanla gerçekleşen üç farklı Yeşil Küre üyelik seviyesi bulunmaktadır
(greenglobe.com): altında bulunan 25 temel kriterin yerine getirilmesi gerekmektedir. Temel başlıklar sırasıyla a) Sürdürülebilir Yönetim Kriterleri, b) Sosyal/Ekonomik Kriterler, c) Kültürel Miras Kriterleri ve d) Çevre Kriterleridir. Belirlenen kriterler yerine getirildikten sonra zamanla gerçekleşen üç farklı Yeşil Küre üyelik seviyesi bulunmaktadır:

Platin Üye: On yıl boyunca kesintisiz bir şekilde onaylanmış üye olan üyelere verilmektedir ve
alınabilecek en yüksek Yeşil Küre statüsüdür. Altın üyelikte olduğu gibi süreç boyunca bütün kriterler
yerine getirilmiş olmalıdır ve üye on yıllık genel bir değerlendirmeye alınmalıdır. 

Yeşil restoranlar, enerjinin verimli kullanıldığı, gürültü ve hava kirliliğine duyarlı, katı atıkları geri dönüştüren, doğru boşaltım gerçekleştiren, toksik madde içermeyen temizlik malzemeleri kullanılan, çalışanları çevre bilinci konusunda eğitilen, sürdürülebilir mobilya ve ekipmana sahip olan ve yerel pazarlardan organik yiyecek tedarik eden işletmeler olarak tanımlanmaktadır.

Yeşil Restoranlar Birliğinin 500 adet standardı bulunmaktadır ve bu standartlar sekiz kategori altında toplanmıştır. Bu kategoriler şunlardır:
• Su verimliliği
• Atık azaltma ve geri dönüşüm
• Sürdürülebilir dayanıklı ürünler ve yapı
malzemeleri
• Sürdürülebilir gıda
• Enerji
• Yeniden kullanılabilir ve çevreci tek kullanımlık malzemeler
• Kimyasal kirliliği azaltma
• Şeffaflık ve eğitim

Sürdürülebilir turizm kapsamında, çevrenin korunması, çevre bilincinin geliştirilmesi, turistik tesislerin çevreye olan olumlu katkılarının teşvik edilmesi ve özendirilmesi amacıyla, çevreye duyarlı konaklama tesislerinin sınıflandırılmasına ve belgelendirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla “Yeşil Yıldız-Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisi Belgesi” uygulamasına başlanmıştır. 

Otellerde ve diğer turizm tesislerinde yeşil yıldız uygulamasının başlıca amaçları şunlardır:
• İşletmelerin çevre politikası ve eylem planı olması, bunun kâğıt üzerinde kalmaması için de planı uygulayacak özel bir yetkili bulunması veya uzman firma hizmeti alınması
• İşletmenin, su, ısıtma ve soğutmadaki enerji tüketimi, kullanılan kimyasal maddeler ve ortaya çıkan atık miktarını gösteren veriler toplaması ve izlemesi, havalandırmadan bulaşık ve çamaşır makinelerine tüm tesisat ve donanımların koruyucu bakım ve onarımını periyodik yaptırması ve çevreye duyarlı atık su planının bulunması
• Tesisteki tüm çalışanların çevreye özen göstermesi, çevre bilincinin artırılması ve eylem planının uygulanması için personele eğitim verilmesi

Yeşil Yıldız sertifikasına sahip otellerin elde edebileceği avantajlar ise şunlardır:
• Otel işletmesinde maliyetler orta vadede azaltılarak su ve enerji tasarrufu sağlanır,
• Otel işletmelerinde çalışan personelden daha verimli şekilde yararlanılır,
• Çevreye zarar verebilecek ürünlerin tüketimi ve çevreye verebilecekleri zararlar azaltılır,
• Geri dönüşümlü ürünlerin kullanılması teşvik edilir,
• Otel ve çevre arasındaki uyum artar,
• Yatırım aşamasında otelin çevreye duyarlı olarak planlanması sağlanır,
• Otel işletmesinin ürünleri, çevreye duyarlı olması nedeniyle rekabette avantaj sağlayarak daha kolay pazarlanır,
• Otel işletmesindeki çalışanlarda ve işletmeye gelen misafirlerde çevreye duyarlılık konusunda bilincin artması sağlanır,
• Yeşil Yıldız’a sahip otellere Bakanlık tarafından elektrik enerjisi desteği de verilmektedir. Yeşil Yıldız sertifikasına sahip işletmelerin kullanmış olduğu elektrik bedelinin bir kısmı Bakanlık tarafından karşılanmaktadır

Yeşillenen oteller sertifikasının oteller için temelde beş kazanımının olduğu belirtilmektedir. Bunlar :
• Enerji yönetimi, su yönetimi, iç hava kalitesinin arttırılması ve atık azaltımı ve geri dönüşüm konularında yapılacak iyileştirmelerle, sürdürülebilir çevre politikalarına da katkı sağlama,
• İşletme maliyetlerini düşürerek hizmet kalitesini artırma,
• Otellerin sağladıkları hizmetleri yaşadıkları çevreye olan zararını minimuma indirmesi ve bunu bir şirket prensibi yapmayı hedeflemesi,
• Bu sertifikayla beraber hem bir farkındalık yaratma hem de gizli bir kurumsal güç oluşturma,
• Hizmeti farklılaştıran ve kaliteyi artıran işletmelerin ilerleyen süreçte her ne olursa olsun hep bir adım önde olması ve tüketim toplumu hâline gelen dünyada farklı bir yere sahip olmasıdır.

Beyaz Yıldız uygulaması, Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) tarafından hazırlanan ve
daha temiz, sürdürülebilir bir çevreye katkı sağlamak için Ağustos 2008’de uygulanmaya başlanan
bir eko-etiketlemedir.

Yeşillenen Oteller sertifikası almak için aday tesisler dört temel alan üzerinden değerlendirilmektedir. Bu alanlar sırasıyla; Enerji Yönetimi, Su Yönetimi, İç Hava Kalitesinin Artırılması, Atık Azaltımı ve Geri Dönüşümdür. Bu dört ana alan, otellerin lobi ve açık alanlarında, odalarında, yemekhane ve çamaşırhanelerinde, ofis alanlarında ve ofis operasyonlarında birbirinden farklı onlarca kriter üzerinden
değerlendirilmekte ve bu değerlendirmeden başarıyla geçen otellere “Greening Hotels” sertifikası verilmektedir.

Türkiye’de tüketicilerin bilinçlendirilmesi amacıyla birçok sosyal sorumluluk faaliyeti düzenlenmektedir. Yeşil Nesil Restorancılık (YNR) hareketi de bu faaliyetlerden bir tanesidir. Yeşil Nesil Restorancılık sertifikası, Boğaziçi Üniversitesi ve WWF Türkiye ortak çalışmasıyla oluşturulan Türkiye’ye özgü bir sertifika sistemidir.

Yeşil nesil restorancılığın amaçları şunlardır:
• Yiyecek içecek sektöründe enerji verimliliğini sağlamak,
• Her türlü atığı azaltmak ve oluşan atığı değerlendirmek,
• Karbon ayak izi azaltılırken işletmelerin ve belediyelerin maliyetlerinin azaltılmasını sağlamak,
• Daha düşük enerji harcamak ve işletmelerin enerji kullanımı konusunda giderlerini azaltmak,
• Kamuoyunda itibar artışı edinmek,
• Sektöre öncülük yapmak,
• Çalışan sadakatinin artmasını sağlamak

Yeşil nesil restorancılığın maliyet artırıcı değil aksine dolaylı olarak maliyetleri düşürücü, rekabet gücünü
ve kârlılığı artırıcı bir etkisi vardır. Restoranların bu sertifikaya sahip olabilmesi için belli bir süreçten geçmeleri gerekmektedir. Bu süreçler:
1. Turizm Restoran ve Kulüp Yatırımcıları İşletmeleri Derneği (TURYİD) aracılığıyla restoranların başvurularını yapması,
2. WWF’nin durum tespiti yapması, eğitim vermesi ve dönüşüm için süre vermesi,
3. Denetim sonucunda Boğaziçi Üniversitesi ve WWF Türkiye tarafından diploma verilmesi,
4. Yeşil Nesil Restoran sertifikasına sahip olan restoranlara habersiz denetimler yapılması,
5. Yeşil Nesil Restoranlara tüketicilerin teşvik edilmesi şeklinde sıralanmaktadır

Yeşil Nesil Restoran olabilme sürecinde bir restoranın yerine getirmesi gereken yedi ana başlık ve
bu ana başlıklar altında alt başlıklar ile birlikte toplamda 95 kriter bulunmaktadır. Bu kriterler işletme
imajı, tasarruf ve işletmenin sürdürülebilirliği için oldukça önemlidir. Bu kriterlerin bazıları gönüllülük esasına dayanırken bazılarının zorunlu olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Bir kısmı çok basitken bir kısmı oldukça maliyetlidir. Yeşil nesil restoranlar, işletmelerinde kullandıkları dijital menüler, enerji tasarruflu elektronik aletler, çöp öğütme makineleri, şişe kırma makineleri, geri dönüştürülebilir aksesuarlar, organik yerel ürünler, sürahi ile su servisi, mevsim ürünleri kullanımı, su tasarruflu armatür kullanımı, atık yağların toplanması, gıda atıklarının kompostlaştırılması gibi birçok uygulamayı gerçekleştirerek sürdürülebilirliğe her açıdan destek olmaya çalışmaktadır.