SUÇ SOSYOLOJİSİ

Türkiye 1985 yılında CEDAW sözleşmesini onaylamış ve sözleşme 19 Ocak 1986 yılında yürürlüğe girmiştir.

Kadına yönelik şiddet aile içi şiddet kapsamı içinde değerlendirilmek suretiyle ilk kez 1998 yılında yapılan 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair yasa ile hukuksal metinler arasında yer almıştır.

2001 ve 2004 yıllarında Medeni kanunda kadın-erkek eşitliğini sağlanması yönünde düzenlemeler yapılması yanı sıra Ceza Kanunu’nda da değişikliklere gidilmiştir. 2012 yılında yürürlüğe giren 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun” ile de kadına yönelik şiddete ilişkin alınacak tedbirlerin usul ve esaslarının düzenlenmesi yoluna gidilmiştir

Duygusal şiddet

Sözel şiddet

Ekonomik şiddet

Fiziksel şiddet

Cinsel şiddet

Söz ve hareketlerin düzenli bir şekilde korkutma, sindirme, cezalandırma ve kontrol aracı olarak kullanılmasıdır. Sözel şiddete ilişkin bazı davranışlar şu şekildedir;

• Kadının değer verdiği konulara yönelik güvenini sarsmak,

• Kadını yaralamak amacıyla belirli aralıklarla çok ağır hakaret ve sözler söylemek,

• Kadına küçük düşürücü adlar takmak,

• Kadını sık sık olumsuz bir şekilde eleştirmek ve kadınla alay etmek.

Ekonomik şiddet:

Ekonomik kaynakların ve paranın kadın üzerinde bir yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak düzenli bir şekilde kullanılmasıdır. Ekonomik şiddete ilişkin bazı davranışlar şöyledir;

• Kadının çalışmasına veya düzenli bir iş tutmasına engel olmak,

• Kadının iş yaşantısında ilerlemesine yardımcı olabilecek fırsatları değerlendirmesine engel olmak,

• Kadına çok kısıtlı harçlık verip bununla ondan yapılması mümkün olmayan şeyler istemek ve gerçekleşmediğinde olay çıkarmak,

• Çalışmayı reddedip kadının gelirini harcamak.

Flört sırasında şiddete maruz kalma, erken ve zorla evlendirme, seks işçiliğine zorlanma, iş yerinde cinsel istismara, tacize veya tecavüze maruz kalma, töre veya namus cinayeti mağduru olma, kadın ticareti mağduru olma gibi şiddet türleri ergenlik döneminde görülmektedir.

* “Uygun”olduğu düşünülen cinsiyet rollerinin kültürel tanımları

* Toplumsal cinsiyet temelli sosyalleşme

* Erkeklerin fıtri olarak daha üstün olduklarına dair inanış

* Erkeklere kadınlar ve kız çocukları üzerinde mülkiyet hakkı tanıyan değerler sistemi

* Ailenin erkeğin kontrolündeki özel bir alan olduğu konusundaki anlayış

* Evlenme ile ilgili adet ve gelenekler (başlık parası/çeyiz)

* Şiddeti sorunların çözümünde araç olarak kabul etme

Kadınların düşük düzey hukuki okur-yazarlığı ekonomik faktörler arasında yer almaktadır.

Doğumda cinsiyet oranı, canlı doğumlar esas alındığında; her yüz kız bebek doğumuna karşılık gelen ortalama erkek bebek doğum sayısı olarak tanımlanmaktadır.

Bazı toplumlarda çiftler çocuk sahibi olurken belirgin şekilde cinsiyet tercihi ile hareket ederek kız bebek sahibi olacakları durumda bebeği aldırma yoluna gidebilmektedir. Bunun yaygın bir davranış hâline gelmesi sonucunda ise toplumdaki doğumda cinsiyet oranları çarpık hale gelmekte ve ‘kayıp kız bebekler’ denilen olguyla karşılaşılmaktadır.

• Düşük düzeyde bireysel gelir,

• Düşük düzeyde eğitim,

• Kalabalık ailelerde yaşama,

• Kirada ve/veya gecekonduda oturma,

• Çocuklukta şiddette maruz kalma,

• Yetiştirme yurdunda, yatılı okul ortamında veya tek ebeveyn (anne) ile büyüme,

• Sık alkollü içki kullanma.

Her zaman nerede olduğunu bilmek isteme 61,5

Başka erkeklerle konuşunca sinirlenme 43,4

Kıyafetlerine karışma, kendi istediği şekilde giyinmesini isteme 33,6

Kadını sağlık kuruluşuna izinsiz göndermeme 23,7

İhmal etme 17,9

Sosyal paylaşım sitelerini engelleme 17,0

Arkadaşlarını görmeyi engelleme 12,3

Ailesini görmeyi engelleme 8,7

Sadakatsiz olmakla suçlama 4,2

6284 sayılı 20 Mart 2012 tarihinde yürürlüğe giren bu Kanun ile “ev içi şiddet” ve “kadına yönelik şiddet” gibi kavramlar hukuki literatüre eklenmiştir.  Kanun şiddete maruz kalmış veya maruz kalma ihtimali olan evli olsun veya olmasın tüm kadınlar ve çocukları ile ilgili hükümler içermektedir. Kanunun amaçları: “Şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.” (Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, 2012) şeklinde ifade edilmiştir.

Duygusal şiddet: Duyguların ve duygusal gereksinimlerin, karşı tarafa baskı uygulayabilmek için tutarlı bir şekilde istismar edilmesi, bir yaptırım ve tehdit aracı olarak
kullanılmasıdır.
Duygusal şiddete ilişkin bazı davranışlar şunlardır;
• Sevgi, şefkat, ilgi, onay, destek gibi duygu ve duygusal ihtiyaçların göz ardı edilmesi, küçümsenmesi,

Birleşmiş Milletler organizasyonunun toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve kadına yönelik şiddete ilişkin küresel anlamda politika oluşturma çabasının en güncel örneğini ise 25-27 Eylül 2015 tarihinde yayımlanan yeni “Küresel Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” arasında görmek mümkündür. Üye ülke devlet ve hükümet temsilcileri tarafından kabul edilen bu bildirgede ülkeler 2030 yılına değin belirlenen 17 alandaki 169 hedefe ulaşmak için her türlü çabayı sarf etmeyi taahhüt etmektedirler (United Nations, 2015). Bu hedefler arasında 5. sırada “Cinsiyet eşitliğine ulaşmak, tüm kadınları ve kız çocuklarını güçlendirmek” hedefi de yer almaktadır (Kalkınma Bakanlığı, 2016).

Kanun hükümleri uyarınca hâkimler tarafından verilecek önleyici nitelikte koruma
tedbirleri de bulunmaktadır. Örneğin; “şiddet mağduru kadına yönelik tehdit, hakaret,
aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışta bulunmaması”, “müşterek
konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması”, “müşterek konutun korunan
kişiye tahsisi”, “korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve iş yerine
yaklaşmaması”(Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun,
2012) şeklinde ifade edilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü farklı şiddet türlerini azaltma potansiyeli olan ve böylelikle bireylerin şiddet mağduru veya faili olma riskini azaltmaya yarayacak çeşitli stratejiler önermiştir. Bu stratejiler:

1. Çocuklar, ebeveynleri veya bakıcıları arasında güvenli, istikrarlı ve koruyucu nitelikte ilişkiler geliştirmek;

2. Çocuklar ve ergenlerin yaşam becerilerine sahip olmalarını sağlamak;

3. Alkole erişimi ve zarar verici şekilde kullanımını azaltmak;

4. Silahlara ve bıçaklara erişimi sınırlandırmak;

5. Kadınlara yönelik şiddeti önlemek amacıyla toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemek;

6. Şiddete temel oluşturan kültürel ve sosyal normların değişimini sağlamak;

7. Mağdur tanıma, bakım ve destek mekanizmalarını hayata geçirmek (World Health Organization (WHO), 2014).