SUÇ SOSYOLOJİSİ

Neoliberal siyaset ve ekonomi rejimi; devletin küçülmesini, devletin bireylerin refahını arttırmaya yönelik sosyal güvenlik anlayışının tasviyesini, “daha az devlet daha çok sorumlu vatandaş” anlayışını ve herkesin “bireysel olarak kendisinin ayakta durması” gerektiği fikirlerini savunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Marksizme göre, kapitalizm suç üretecek şekilde toplumun eşitsiz bir biçimde ekonomik örgütlenmesi olmasına rağmen, yasalar ve hukuk, ekonomik ve politik iktidar sahiplerinin kendi çıkarlarını korumak için kullandıkları bir araçtır. Doğru cevap B'dir.

Yeni Sol Gerçekçilik yaklaşımı suçluluğu oluşturan makro (devlet/adalet sistemi ve toplum) ve mikro (suçlu ve mağdur) faktörlerin tamamını birlikte analiz etmenin önemine işaret eder. Bu yaklaşımın, “suç karesi” olarak adlandırdığı ve suçun, kurban(mağdur), saldırgan (suçlu), devlet ve toplum faktörlerinin tamamının suçu açıklamak için önemli faktörler olduğuna işaret etmektedir. Doğru seçenek D'dir.

Yeni Sol Gerçekçilik yaklaşımı, Gerçekçilik fikrini esas olarak Marksist yaklaşımdan ödünç almış olmasına rağmen, altkültür yaklaşımı, mağdur bilimi (viktimoloji), yapısal gerilim kuramı ve ekolojik yaklaşımlardan da etkilenmiştir.

Post-modernizm kelime anlamı olarak modernizmsonrası anlamında kullanılır ve modernizm içinde üretilen tüm bilimsel, sanatsal, kültürel, siyasal ve ekonomik vb. yaklaşımların tamamına meydan okumaktadır. Bu açıdan postmodernizm bilimsel bilgi, rasyonalite, Aydınlanmanın yarattığı tüm birikime ve gerçeklik iddiasında bulunan irili ufaklı tüm ideolojilere yönelik reddiyeci bir tutum içindedir. Doğru cevap C'dir.

Postmodernist yaklaşım, özellikle temel bilimlerin kaos teorisi, karmaşa (complexity) teorisi ve psikanalizin semiyotik yaklaşımlarını birleştirerek melez bir kriminoloji anlayışı geliştirmişlerdir. Doğru cevap B'dir.

Barış kriminolojisi yaklaşımı hümanizm, doğu mistisizmi, feminizm gibi yaklaşımlardan etkilenmiştir.

Bu örneklerden yola çıkan barışçı yaklaşım, dünyanın tüm ülkelerinde adalet sisteminin bu hâliyle başarısızlığa uğrayacağını çünkü ortadan kaldırmaya çalıştığı şiddet sistematiğini yeniden ürettiğini iddia etmektedir. Adalet sistemi içinde baskıcı önlemleri reddederek, meditasyon, uzlaşma, alternatif çatışma çözümleri ve cezalandırıcı olmayan bir adalet anlayışı ile daha insani ve kolektif vicdana dayalı stratejilerin benimsenmesinin günümüz toplumunun daha barışçıl ve güven ilişkilerine dayalı bir toplum hâline gelebileceğini öne sürmektedir. Doğru cevap D'dir.

Beyaz yaka suçu deyimi ilk kez 1949 yılında Edwin Sutherland tarafından ortaya atılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Beyaz yakalı suçlar, şiddet içermez ve polislerin silahlı müdahalesini gerektirmez. Beyaz yakalı suçlular kendilerini ve başkalarını zenginleştirmek  için daha çok güçlü pozisyonlarını kullanırlar. Bu sebeple sosyologlar, hükümet bürolarında ve şirket yönetim kurullarında işlenen beyaz yakalı suçlar için “sokak suçları” teriminin tersine “süit suçları” deyimini kullanırlar. Doğru cevap D'dir.

Yeni Sağ Gerçekçilik yaklaşımı, ilk olarak bugüne kadar ortaya çıkmış tüm suç kuramlarının suça yönelik sosyolojik açıklamalarının anlamsızlığını vurgulayarak, suçun insan doğasıyla ilgili bir olgu olduğunda ısrar eder. İnsana yönelik karamsar bir bakış açısına sahip olan bu yaklaşıma göre, insan kötücül bir varlıktır ve eğer yeterince denetlenmez ve kontrol edilmezse herkes her an suç işleyebilir.

Yeni Sol Gerçekçilik yaklaşımı suçluluğu oluşturan makro (devlet/adalet sistemi ve toplum) ve mikro (suçlu ve mağdur) faktörlerin tamamını birlikte analiz etmenin önemine işaret eder. Bu yaklaşımın, “suç karesi” olarak adlandırdığı ve suçun, kurban(mağdur), saldırgan (suçlu), devlet ve toplum faktörlerinin tamamının suçu açıklamak için önemli faktörler olduğuna işaret etmektedir.

Yeni Sol Gerçekçi yaklaşım sadece yoksulluk ve işsizliğin suç ürettiği iddiasını sorgulayarak suçun göreli mağduriyet, marjinalleşme ve toplumdan dışlanma gibi her sınıfta görülebilecek daha karmaşık nedenlerine ağırlık vermişlerdir.

Yeni Sol Gerçekcilik yaklaşımı suçun kaynağı olarak politik marjinalleşme ve göreli yoksunluğu koyar ve suçu önlemek için esnek ve demokratik çözümler önerir. Suçun kaynağı olarak insanın doğasında kötülük olmasını savunan Yeni Sağ Gerçekcilik yaklaşımı ise suçu önlemek için ciddi siyasal önlem ve uygulamaları savunur. Her iki yaklaşım da suçun her toplumsal sınıfta görülebileceğini öne sürer. Yeni Sağ Gerçekçilik yaklaşımı için sapkınlık, yıkıcı, hukuksuz davranışları seçen, öz denetimden ve etik değerlerden yoksun bireylerin bir sorunudur.  Yeni Sol Gerçekçilik yaklaşımına göre de suç her toplumsal sınıfta görülebilir,  suçlu altkültürler doğrudan yoksulluk koşullarından değil, politik marjinalleşmeden ve insanların herkesin hakkı olan şeylerden yoksun olma deneyimi olan göreli yoksunluktan kaynaklanmaktadır. Suçu gelir adaletsizliğini ortadan kaldırmaya yönelik bir tür isyan eylemi olarak gören yaklaşım ise Marksist yaklaşımdır.

Yeni Sol Gerçekçi yaklaşım, mevcut güvenlik anlayışı, adalet ve cezalandırma sisteminin suçu azaltmak yerine daha fazla arttırdığını tespit etmiştir. Bu güvenlik ve cezalandırma anlayışının değiştirilmesi ve rehabilite edilmesi için birçok öneride bulunmuştur: Herhangi bir kurbanı olmayan suçların hafifletilmesi, cezai önlemlerin yumuşatılması, hapishaneye kapatmak yerine evde tutma ve bazı özel programların uygulanması, vatandaş güvenlik inisiyatifleri ve yeni tip bir minimal polislik anlayışı bu rehabilitasyon ve reformların en önemlileri arasındadır.

Postmodernist kriminoloji, sadece geleneksel ve pozitivist kriminolojiye meydan okumakla kalmaz, aynı zamanda şiddet suçlarına karşı ana-akım ve ilerlemeci sosyal politikalara da karşı çıkar. Gerçekleri aydınlatma amacıyla suç ve şiddet genelleştirici açıklama yapan teorilere meydan okur. Suçun duyguları, ilkel/içgüdüleri, baştan çıkarıcı, heyecan yüklü tutkuları, haz arayışını ve hisleri ön plana çıkaran boyutlarına odaklanır. Suçun önlenmesi ya da engellenmesi açısından herhangi bir politika önermenin anlamsız olduğuna inanır.

Barışçı Kriminoloji merhamet, tolerans ve dayanışmanın genel olarak suçun ve suçluluğun yapısını ve karakteri değiştireceğine inanmaktadır.

Yeşil (ekolojik) kriminoloji, insan-doğa arasındaki ilişkiyi konu alan ekolojik adalet üzerine sosyo-politik söylemleri ve uygulamaları, endüstriyel faaliyetlerin bazılarının çevrede yarattığı geri dönülemez tahribatların ve felaketlerin önlenmesine yönelik çevre yasalarının üzerine bina edildiği çevresel adalet ve diğer canlıların da korunmasını içeren canlılara yönelik adalet konularını içeren yeni bir yaklaşımdır.

Mekânsız ve failinin tespitinin zor olduğu siber suçların takibini ve kontrolü oldukça zordur. Çoğu zaman belli bir mekânı ve faili bulunamayan bu faaliyetler, yasa koyucular ve uygulayıcılar açısından mücadele edilmesi zor boyutlar içermektedir. Bir ülkede işlenen suçun mağdurları başka ülkelerde olduğunda bu suçun takibi ve yaptırımı gibi çok boyutlu sorunlar açığa çıkmaktadır.

Beyaz yaka suçu olarak adlandırılan suçlar, vergi sahtekarlığı, yasa dışı satış uygulamaları, hisse senedi ve gayri menkul sahtekarlıkları, zimmetine para geçirme, tehlikeli ürünlerin üretilmesi ya da satılması, banka dolandırıcılığı, işyeri sahtekarlığı, rüşvet ve anti-tröst ihlali gibi pek çok faaliyeti kapsamaktadır.