SUÇ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 19

Doğru cevap A'dır.

T. Hirschi Sosyal kontrol kuramının bir temsilcisidir.

Beyaz yaka suçu deyimi ilk kez 1949 yılında Edwin Sutherland tarafından ortaya atılmıştır.

Yeni Sol Gerçekcilik yaklaşımı suçun kaynağı olarak politik marjinalleşme ve göreli yoksunluğu koyar ve suçu önlemek için esnek ve demokratik çözümler önerir. Suçun kaynağı olarak insanın doğasında kötülük olmasını savunan Yeni Sağ Gerçekcilik yaklaşımı ise suçu önlemek için ciddi siyasal önlem ve uygulamaları savunur. Her iki yaklaşım da suçun her toplumsal sınıfta görülebileceğini öne sürer. Yeni Sağ Gerçekçilik yaklaşımı için sapkınlık, yıkıcı, hukuksuz davranışları seçen, öz denetimden ve etik değerlerden yoksun bireylerin bir sorunudur.  Yeni Sol Gerçekçilik yaklaşımına göre de suç her toplumsal sınıfta görülebilir,  suçlu altkültürler doğrudan yoksulluk koşullarından değil, politik marjinalleşmeden ve insanların herkesin hakkı olan şeylerden yoksun olma deneyimi olan göreli yoksunluktan kaynaklanmaktadır. Suçu gelir adaletsizliğini ortadan kaldırmaya yönelik bir tür isyan eylemi olarak gören yaklaşım ise Marksist yaklaşımdır.

Yeni Sağ Gerçekçilik, temelde refah devletinin sosyal güvenlik açısından bireylere sunduğu sosyal yardımlar ve buna bağlı olarak bireysel sorumluluk anlayışının azalmasının, aile ve devlet kurumlarının bireyler üzerindeki kontrollerinin azalarak hoşgörülü ve özgürlükçü bir ortamın suçun ve sapkınlığın temel nedenleri olduğunu öne sürmektedir. Yeni Sağ Gerçekçiler, sosyal devlete yönelik sahip oldukları sert eleştirel duruş nedeniyle, özellikle sosyal refah devlet anlayışının yürüttüğü yardım hizmetlerinin, yoksullukla mücadele politikalarının ve eğitim reformlarındaki demokratik yayılmanın, suçu azaltmaktan ziyade suçun büyük oranlarda artmasına zemin hazırladığını iddia ederler. Sosyal devletin ihtiyaç sahibi bireylere ve ailelere yönelik sosyal yardımları ve hizmetlerinin asalak gibi yaşayan bağımlı, suça meyilli ve sorumluluğu zayıf bireyler yetişmesine neden olduğu fikrini ateşli bir şekilde savunmaktadırlar.

Yeni Sol Gerçekçilik yaklaşımı, Gerçekçilik fikrini esas olarak Marksist yaklaşımdan ödünç almış olmasına rağmen, altkültür yaklaşımı, mağdur bilimi (viktimoloji), yapısal gerilim kuramı ve ekolojik yaklaşımlardan da etkilenmiştir.

Yeşil kriminoloji klasik ve çağdaş suç kuramlarının kapsam ve içeriklerini ve aynı zamanda mevcut adalet sistemini ekosistem, insan ve çevre sorunlarına yanıt vermemesi nedeniyle meydan okuyarak yeni bir suç ve adalet kuramı tesis etmenin aciliyetinden söz etmektedir.

Medya ile suç korkusu arasındaki ilişkiyi Gerbner ve arkadaşları, “acımasız dünya sendromu” (mean world syndrome) kavramı ile açıklamaya çalışmışlardır. Onlara göre, şiddetle yoğrulmuş televizyon dünyasına aşırı biçimde maruz kalanlar dünyayı; güvenli olmayan, tehlikeli ve acımasız bir yer olarak algılamaktadırlar

“Kentin bir semtinde bulunan bir iş yerinin kırık penceresi, oradan geçen kişiler üzerinde bu iş yerinin başında kimse olmadığını ya da burasıyla kimsenin ilgilenmediği izlenimi yaratacak; buralarda oynayan çocuklar sağa sola taş atarken birkaç pencereyi daha kıracak ve bir süre sonra yoldan geçenler bu kez sokakla da hiç kimsenin ilgilenmediğini düşünmeye başlayacaktır. Çok geçmeden o sokak; fahişelerin, uyuşturucu satıcılarının, serserilerin, sokak çetelerinin, uyuşturucu bağımlılarının ve karanlık işler yapanların yani sadece suçluların kullandıkları ve barındıkları bir yer haline gelecektir. Özetle, kırık camlar teorisine göre küçük düzensizlikler daha büyük düzensizliklere ve nihayet ciddi suçlara davetiye çıkaracaktır”

Savunmasızlık yaklaşımı, kendini bir suç eylemine karşı koyabilecek fiziksel güçten yoksun ve suç mağduriyetinin yol açacağı zararları giderebilme imkânları kısıtlı olan bireylerde, suç korkusunun yoğun olacağını varsaymaktadır. Yaklaşım kadın, yaşlı, etnik azınlık, yoksul vb. dezavantajlı kesimlerin suç mağduru olmaktan daha fazla korktuğunu ortaya çıkaran araştırmalara dayanmaktadır. Savunmasızlık yaklaşımına göre suç korkusu, sosyo demografik niteliklere göre farklılık gösterebilmektedir. Bireyin sosyo demografik nitelikleri, suç korkusuna yönelik ipuçları sunabilmektedir. Savunmasızlık yaklaşımı, bireylerin fiziksel ve sosyal dezavantajlarını hesaba katarak suç korkusunu ele almaktadır.

Frank Furedi  “Korku Kültürü” adlı eserinde risk olgusunu önemli bir kavramsal araç olarak kullanmıştır. Ona göre Korku kültürünün, en rahatsız edici sonuçlarından biri insan ilişkilerinin risk çerçevesine oturtulmasıdır.

Takriben 16. yüzyıldan itibaren modern devletin gelişmeye başlaması ile birlikte tarihte daha önce hiç görülmeyen bir gelişme ortaya çıkmış ve şiddetin meşru kullanım tekeli ilk kez bir üst siyasal otorite tarafından ele geçirilmiştir. Bu yüzyılın sonlarından itibaren özellikle Avrupa kıtasında şiddet giderek merkezi ve kamusal olarak tedarik edilmeye başlanmıştır. Modern öncesi dönemde devlet şiddetin meşru tekeline sahip değildir. Korsanlık, eşkıyalık, kan davaları, düello farklı toplumsal aktörler tarafından farklı yerellerde uygulanan özel şiddet pratiklerdir. Şiddetin ağalar, lordlar gibi farklı aktörleri bulunmaktadır. Ancak devlet giderek bu özel aktörlerin kullandığı şiddeti gayrimeşru ilan etmiş ve bütün şiddet aygıtlarını ve aktörlerini kendi etrafında toplamıştır. Johan Galtung (1990) şiddeti fiziki şiddet, yapısal şiddet ve kültürel şiddet olarak üçe ayırır ve şiddet tekelinin kültürel ve yapısal şiddet öğeleri ile iç içe geçtiğini söyler. Bütün bunlarla birlikte devletin meşru şiddet tekeli devletin her tür şiddet eyleminde bulunabilecek olması anlamına gelmez. Devletin meşru şiddet tekeli, devletin bir toplumda şiddet kullanma konusunda tek meşru aktör olması iddiasında bulunması anlamına gelmektedir. Doğru cevap C'dir.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1945 Nürnberg Şartı ile savaş suçları ve insanlığa karşı suçları kesin bir biçimde ayrılmıştır. Savaş suçları, savaş sırasında savaş hukukunun ihlal edilmesini içerirken insanlığa karşı suçlar, bir savaş durumundan bağımsız işlenen ve insanlığı hedef alıp yaygın, sistematik ve kasıtlı bir biçimde gerçekleşen suçlara göndermede bulunur. Doğru cevap B'dir.

Modernite ile birlikte devletin merkezîleşmesi ve şiddet araçlarının bu şekilde devlet tarafından tekelleştirilmesi ve denetlenmeye başlamasının ilk sonucu, şiddet ile ticaret arasına keskin bir sınır çizilmesi olmuştur.

Şiddet temsili: Gerçeklikte var olan şiddetin medyada kurmaca metinler dolayımıyla kurgulanması ve yeniden üretilmesidir. Başka bir ifadeyle medyada şiddet temsilleri, şiddetin görsel olarak kodlanmasıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Furedi Korku Kültürü adlı çalışmasında tedbirli olma kültüründeki artışa, güvenlik saplantısına, sokakta tanımadığımız bireylerin ya da yabancıların riskli olarak algılanmasındaki artışa ve şüpheciliğin toplumsal paranoyaya varmış boyutlarına dikkat çeker.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Medyada şiddetin gerçek “etkileri”, George Gerbner’in “acımasız dünya sendromu” olarak adlandırdığı durumu yaratır: Medyanın pompaladığı korku kültürü, dünyamızın basit bir şekilde iyi ve kötü güçlerin sürekli çatışma halinde olduğu, filmlerdeki kahramanların ve kötü adamların gerçekten var olduğu ve süregelen refahımızın devamını sağlamak için şiddetin gerekli olduğu tehlikeli bir yer olduğuna dair inanç yaratır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Kültivasyon, bir şeyi inşa etme, besleme, oluşmasına katkıda bulunma, yetiştirme, etkileme gibi anlamlara gelmektedir. Gerbner “kültivasyon” terimini medyanın toplumsal görüşleri nasıl biçimlendirdiğini anlatmak için kullanır. Yetiştirme (kültivasyon) analizi, “televizyon izlemenin izleyicinin sosyal gerçeklik anlayışına yaptığı katkılar”ı tanımlar.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Ferraro’ya göre suç korkusu; bireyin suç veya suç ile ilişkilendirdiği sembollere karşı geliştirdiği duygusal tepki ya da anksiyete duygusudur. 

Yoğun izleyiciler, hafif izleyicilere nazaran şiddete karışma ihtimallerini abartmaya daha eğilimlidirler. Benzer bir şekilde, mahallerinin güvensiz olduğuna inanır, suç korkusunun ‘çok ciddi kişisel bir sorun’ olduğunu beyan eder ve veriler hangi doğrultuda olursa olsun, suçun ve kanunsuzluğun artmakta olduğunu farz ederler.

Doğru cevap A seçeneğidir.