SUÇ ÖNLEME MODELLERİ

Suçun ve suçluluğun iki temel araştırma alanı söz konusudur. Bular; kamu otoritesinin bilgi ve haberinin olduğu kaydedilmiş suçluluk ve bilgisi dâhilinde olmayan, ne kadar olduğunun tahmin edilmeye çalışıldığı karanlık alandır.

Polis istatistikleri, aslında suçun ve suçluluğun varlığı ya da yokluğunu net göstermez; çünkü polis istatistikleri ihbar ve şikâyetlere ilişkin tüm bilgileri kayıt altına almaktadır. Hâlbuki bir suçla bağlantılı olduğu düşünülerek yakalanan kişi, hukuken Cumhuriyet Başsavcısı iddianame kabul edildiğinde sanık olarak adlandırılır. Polis konuyla ilgilenirken ancak şüphelidir.

Adalet İstatistikleri ülkemizde 1937 yılından beri yayınlanmaktadır.

Kasten adam yaralama, vücut dokunulmazlığına karşı işlenen bir suç türüdür.

Hürriyete karşı suçlar; tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılmadır.

Kamunun sağlığına karşı yapılan suçlar; kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, kullanımı kolaylaştırmadır.

Uluslararası suç istatistikleri iki kaynaktan beslenmektedir. Bunlar; sınıraşan suçlarla mücadele edebilmek için, devletlerin kollektif hareket içinde bulunma ihtiyacından doğan suçla mücadele uluslararası örgütlerinden kaynaklanan bilgiler ve ulusların kendi ihtiyaçları için ürettikleri bilgileri uluslararası örgütlere sunmaları nedeniyle ortaya çıkan veri tabanlarıdır.

Mağdurları suçu bildirmekten alıkoyan nedenler; mağdurun bazı özellikleri (çocuk/yaşlı olması, fiziki ya da zihinsel engeli bulunması), aile olmaktan kaynaklanan hassasiyetler (eşinden, çocuğundan ya da ebeveyninden kötü muamele görmede olduğu gibi), misilleme korkusu, yaşanılan sarsıntının tekrarlanacağı korkusu, ikinci bir mağduriyet ihtimali (homoseksüel olmak, etnik bir azınlığa dahil olmak, alkol bağımlısı olmak vb.) ve mağduriyetin oluşmasında mağdurun kendi katkısının olması şeklinde sıralanabilmektedir.

Mağdur anketlerinin yapılma nedenleri; farklı suç tiplerinin yaygınlığını belirlemek, sıklığını, seyrini ve özelliklerini tespit etmeyi, vatandaşların sosyal suç düşünleri, güvenlik algılarını, mağduriyet karşısındaki tutum ve davranışlarını, farklı suç tiplerine ilişkin mağduriyet özelliklerini, suçun siyah sayılarını tespit etmektir. 

Suç korkusu ile ilgili çalışmalar 1960’larda AB’de yaşanan siyasi ve sosyal sorunların (Kennedy suikastı, gettolarda yaşanan isyanlar ve ırksal problemler gibi) ardından başlamıştır.

Siyah sayılar bilinmeyen, kayıt altına alınmayan suçluluğu, yani resmi makamlara bildirilmeyen, bu nedenle de resmi istatistiklerin dışında kalan alanı ifade etmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Belirli zaman ve mekânda işlenen suçların bütününü tespit etmek, nicel ve nitel olarak takip etmek, gözlemlemek ve gerektiğinde rapor etmek süreci, ‘suçların izlenmesi’ olarak adlandırılmaktadır. Doğru seçenek A seçeneğidir.

Suçun kendine özgü özellikleri nedeniyle tüm bilgiye sahip olmak mümkün değildir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İl ve ilçe merkezlerinde Emniyet Genel Müdürlüğü suç olayları ile ilgilenmekte ve bilgileri kayıt altına almaktadırlar.

İlk mağduriyet anketi Danimarka’da 1730’larda, Aarhus şehrinde, halka karşılaştıkları hırsızlık olaylarını otoriteye bildirmelerini isteyen çalışmadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Öncüllerde verilen tüm ifadeler mağduru suç bildirmekten alıkoyabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Literatürde suç korkusunun nedenleri üzerinde Savunmasızlık Teorisi, Mağduriyet Teorisi, Toplumsal Kaygı Teorisi olarak sınıflandırılabilecek farklı teoriler vardır. E seçeneği doğru cevaptır.

Düzensizlik Teorisi; loş aydınlatma, metruk evler gibi çevresel faktörlerin ve sarhoşların çetelerin varlığı gibi sosyal özelliklerin suç korkusunu artıracağını iddia etmektedir.

Kolluğun kendisine ulaşan olaylar üzerinde tuttuğu kayıtlar, mahkeme sisteminde davaların takibinde kullanılan dosyalar, ceza infaz kurumlarının kayıtları ulusal düzeyde suç ve suçlulukla ilgili ham bilgiyi oluşturmaktadırlar. Bu kayıtlar, dosyalar, ceza adalet sisteminin kendi iş yükünü görmek ve işini yapabilmek için, yani organize olabilmek için tuttuğu bilgilerdir. Bu nedenle de bir toplumdaki suç oranı ile tam değil ama dolaylı bilgi edinilmesini sağlamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bu ankete katılan bireylere, hayatlarının bir herhangi döneminde suç işleyip işlemedikleri veya komşuları, meslekdaşları, aileleri, dostları arasında suç işleyen olup olmadığı sorulmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.