SUÇ ÖNLEME MODELLERİ

Her bir suçun nedeni, işleniş biçimi, fail ve mağdur profili birbirinden farklıdır. Bu sebeple, suçların önlenmesinde tüm suçlar için genel bir önleme stratejisi yerine, her bir suç için yapılacak gözlem, tespit, analiz ve değerlendirme sonucu öznel bir taktik geliştirilmelidir. Doğru cevap E'dir.

Karar alma mekanizmasındakilerin problem çözümünü belli bir biçim ve disiplin içinde yapmalarını sağlayacak, genel kabul gören bir araç SARA problem çözüm modeli olarak adlandırılmaktadır (U.S. Department of Justice, 2014:10). SARA, İngilizce “Scanning-Analysis-Response-Assessment” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Türkçe’ye TAMÜD (TaramaAnaliz-Müdahale-Değerlendirme) olarak çevrilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Tarama: Bir problemin tanımlanması ve öncelik verilmesidir (U.S. Department of Justice, 2014:11). Bu sürecin amacı problemin tanımlanması, mahiyeti ve ciddiyetinin boyutlarının belirlenmesi ve buna karşı alınacak tedbirlerin ana hattının çizilmesidir. Doğru cevap B'dir.

Analiz: Problem hakkında bilinenleri araştırmaktır (U.S. Department of Justice,
2014:11). Bu aşama problem çözümü sürecinin en can alıcı kısmıdır. Bu süreç problemin dinamikleri hakkında bir anlayış geliştirmeyi, probleme karşı mevcut müdahalelerin ne olduğunu anlamayı, bir bağıntı kurmayı ve sebep-sonuç ilişkisini anlamayı içerir. Doğru cevap B'dir.

Suç (Analiz) Üçgeni (Crime Triangle): Problemin iyi anlaşılabilmesi için mağdur-fail-suç yeri bağıntısını net bir biçimde ortaya koymak amacıyla kullanılan bir görseldir. Doğru cevap E'dir.

Problem çözme süreci, problemin tanımlanması, bu konuda verilerin toplanması, verilerin analizi ve bu analiz neticesi müdahale taktiğinin geliştirilmesi ve geliştirilen bu taktiğin sınandıktan sonra başarısının değerlendirildiği bir yöntemi ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Toplum destekli suç önleme modeli temel eksen olarak toplum ve toplum ile kolluğun işbirliğini ele alır. Doğru cevap E'dir.

Toplum destekli polislik, suç meydana geldikten sonra müdahale etmek yerine, sistematik ve rutin bir şekilde, ileriye dönük (proaktif) problem çözme üzerinde durur. Doğru cevap E'dir.

Toplum ile işbirliği, toplum destekli polisliğin (ve dolayısıyla toplum destekli suç
önlemenin) en önemli özelliğidir. Zira bu anlayışa göre, polisin tek başına suçun üstesinden gelmesi imkânsızdır ve bunu diğer paydaşların yardımıyla çözmesi gerekir. Doğru cevap B'dir.

Scott (2003: 55), polis teşkilatlarının problem odaklı polisliğe kuşkuyla yaklaşmalarında üç temel sebep saymıştır. Öncelikle, polis genel olarak problem
odaklı polisliğin esaslarını anlamada ve bunu geleneksel polis anlayışıyla beraber yürütmede yetersizdir. İkincisi, problem odaklı polislik anlaşılsa bile, etkili bir problem odaklı polislik için gerekli bilgi ve yetenek eksikliği, bunun polis teşkilatına uyarlanmasını yetersiz kılmaktadır. Esasları anlama, problem odaklı polisliğin işleyişini aksatan konulardan biridir. Doğru cevap E'dir.

Problem odaklı polislik anlayışında problem çeşitli yönlerden ele alınabilir. Bu; problemin türü, failler, problemin kaynaklandığı yer veya zaman bakımından ve ayrıca problemin mahiyeti bakımından bir sınıflandırma olabilir.

Problemin türü denildiğinde şunlar örnek verilebilir: Uyuşturucu, soygun, kadın cinayetleri, kap-kaç, drag (sokakta araba yarışı), trafikte makas, aşırı hız, dilencilik vs. fail bakımından, akıl hastaları, madde bağımlıları, itiyadı sarhoşlar, mükerrer suçlular veya mükerrer mağdurlar olabilir.

Scott’a (2011) göre polisin asıl görevi şunlardır: 1. Cana ve mala karşı her türlü tehlikeyi kontrol altına almak ve önlemek, 2. Suç mağdurlarına yardım etmek ve tehlikedeki bireyleri korumak, 3. Anayasal hak ve özgürlükleri korumak, 4. İnsan ve taşıt hareketlerini kolaylaştırmak, 5. Acizlere yardım etmek, 6. Bireyler ve gruplar arasındaki veya birey ile devlet arasındaki çatışmaları çözmek, 7. Problemleri tanımlamak, 8. Toplumda güvenlik hissini yaratmak ve bu hissin devamını sağlamak.

Klasik polis anlayışı, görevlendirilen devriye memurlarının bu kişileri yakalaması ve adli süreci başlatmasıdır. Esasen çözümü çok uzun sürecek ve çok yönleri bulunan bir suça karşı böyle bir yaklaşım, suça kısa süreli bir çözüm sunmaktadır. Bunun yerine problem odaklı polislik yaklaşımı ile hareket edilirse, bu suçun altında yatan temel nedenlerin araştırılması daha doğru olacaktır. Öncelikle bu suçla ilgili daha fazla bilgi toplamayı gerektirir.

Problem odaklı polislik şu varsayımlara dayanır (Scott ve Kirby, 2012:4): 1. Polisin vazifesi sadece kanunların uygulanmasından çok daha ötedir. Elbette ki kanunların uygulanması da polisin amaçlarına ulaşmasında bir araçtır, ancak amacın kendisi bu değildir. 2. Polislik, bitmez tükenmez, rutin olaylar veya suçlar zincirini değil, toplumun esenliğini ve güvenliğini tehdit eden çok geniş bir dizi problemleri kapsar. 3. Polis teşkilatında karar mekanizmasında olanlar, problemlerin sebepleri, mahiyeti ve nasıl mücadele edileceği konusunda tecrübelidirler ve problemlere yönelik taktikleri geliştirirken mutlaka ilgililere danışırlar. 4. Polisin problemlere yönelik taktik geliştirmesinde, sadece hangi eylemlerin kanun dışı olduğu bilmesi yetmez, aynı zamanda problemin ele anışında çok farklı çıkarları da dikkate alan bir anlayış gerektirir. 5. Polisin problemlere nasıl karşılık vereceği önemli bir mesleki tecrübe gerektirir. 6. Polisin olaylara yaklaşımında en doğru kararlar, açık bir fikir alışverişi ve problemin çok titiz bir analizi sonucu ve son derece dikkatli bir şekilde verilebilir.

Karar alma mekanizmasındakilerin problem çözümünü belli bir biçim ve disiplin içinde yapmalarını sağlayacak, genel kabul gören bir araç SARA problem çözüm modeli olarak adlandırılmaktadır (U.S. Department of Justice, 2014:10). SARA, İngilizce “Scanning-Analysis-Response-Assessment” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Türkçe’ye TAMÜD (TaramaAnaliz-Müdahale-Değerlendirme) olarak çevrilmiştir.

Problem çözme süreci, problemin tanımlanması, bu konuda verilerin toplanması, verilerin analizi ve bu analiz neticesi müdahale taktiğinin geliştirilmesi ve geliştirilen bu taktiğin sınandıktan sonra başarısının değerlendirildiği bir yöntemi ifade etmektedir. Bu tek seferlik değil, suçun/problemin önlenmemesi veya azaltılmaması halinde yeniden bir taktik geliştirmek yoluyla, probleme sürekli duyarlı olmayı gerektirmektedir.

Toplum destekli polislik bileşenlerinden biri olan toplum ile işbirliğinin kapsadığı öğeler/unsurlar; Diğer kamu kuruluşları, özel sektör, medya, sivil toplum örgütleri ve bireyler/gruplar.

Toplum Destekli Polislikte, polisin görev alanı veya rolüne bakışı, çok yüksek toplumsal hedefleri gerçekleştirmek amacıyla polisin görevini açık bırakır.  Problem odaklı polislikte ise polisin görev alanını geniş görür, ancak    polisin kapasitesini dikkate alarak gerçekçi olmayan beklenti yüklemez ve görevini sınırsız görmez.

Sorumluluk Alanı Huzur Toplantıları (SAHT), TDP faaliyetlerinin en önemlileridir. Bu toplantılar Polis Merkezi Amirliklerince güvenlik hizmetlerine toplumun katılması amacıyla, kendi sorumluluk bölgesinde yapılır. Bu toplantılara kamu kurum ve kuruluşları, belediye, eğitim kurumları, sağlık kuruluşları, site ve apartman yöneticileri, sokak, site ve apartmanların temsilcileri, özel güvenlik kuruluşları, konaklama yerleri, sivil toplum kuruluşları, dernekler, meslek odaları, ticaret ve iş merkezleri ile muhtarlar, aileler ve gönüllü kişiler, toplumun risk altındaki kesimleri davet edilir. Toplantıların yılda en az iki kere düzenlenmesi gerekmektedir.