SUÇ ÖNLEME MODELLERİ

Devriye hizmetlerinin gerekliliği, son dönemde her ne kadar sorgulanıyor olsa da, gelişmiş devletlerde polisin en fazla istihdam edildiği alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Amerikan polisinin %65’i devriye ile görevlendirilmektedir. Bunu sırasıyla %64 ile Kanada, %56 ile İngiltere, %54 ile Avustralya ve %40 ile Japonya takip etmektedir Türkiye’de ise bu oran yaklaşık %30’dur (Yavaş, 2015: 26). Doğru cevap E seçeneğidir.

Mobil Elektronik Sistem Entegrasyonu (MOBESE), kamuya açık alanlarda güvenlik kamerası kullanımıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

KGYS; kent genelinde meydana gelen olayların aydınlatılması, suç ve suçlularla daha etkin mücadele edilebilmesi, trafik düzenlemesinde teknolojik imkânların kullanılabilmesi amacıyla mevzuata uygun olarak elde edilen görüntü, ses ve konum verilerinin Pol-Net Uygulamaları ile desteklenerek işlenmesi ve kullanıcıların otomatik olarak uyarılmasını sağlayan, modüler olarak geliştirilmiş sistemler bütünüdür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yakalama, bireyin hareket serbestisinin –salıverilinceye veya gözaltına alınıncaya kadar– kısıtlanmasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Özel güvenlik görevlilerinin önleme amaçlı yetkileri Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 7inci maddesinde yer almaktadır. Özel güvenlik görevlilerinin önleme amaçlı yetkileri şunlardır (Özel G. K. m.7):

Doğru cevap E seçeneğidir.

Maslow’un ihtiyaçlar listesi en alttan üstte doğru şu şekildedir:

1. Fiziksel ihtiyaçlar;

2. Güvenlik ihtiyacı;

3. Aidiyet ihtiyacı;

4. Saygı ihtiyacı;

5. Kendini gerçekleştirebilme ihtiyacı.

Devlet ülke içerisinde güvenliği kolluk kuvvetleri aracılığı ile sağlar. Resmi kolluk, genel ve özel kolluk olmak üzere ikiye ayrılır. Genel kolluğu, polis ve polis teşkilatı olmayan yerlerde görev yapan jandarma oluşturur (PVSK m.25).

Ülkede kamu düzenini korumak, İçişleri Bakanlığının görevidir. Bu görev, il sınırları içinde vali, ilçe sınırları içinde ise kaymakam eliyle yürütülür.

Ülkede kamu düzenini korumak, İçişleri Bakanlığının görevidir. Bu görev, il sınırları içinde vali, ilçe sınırları içinde ise kaymakam eliyle yürütülür. Bu bağlamda kolluğun il merkezlerindeki idari amiri vali iken; ilçelerdeki idari amiri kaymakamdır.

Ülkemizdeki kolluk teşkilatında, adli kolluk görevini, adli işlerle uğraşmak üzere Genel Müdürlükçe kadrodan ayrılan kolluk görevlileri yerine getirmektedir. Kolluğun adli işlemleri esnasındaki amiri Cumhuriyet savcısıdır.

Nitekim düzenlemeye göre suçla karşılaştığı zamanın önemi yoktur. Benzer şekilde, kolluk görevlisinin hizmet branşı da suça müdahale konusunda dikkate alınmaz. Bu bağlamda trafik şubede görevli olan bir polis memuru da mesaisi bittikten sonra bir suçla karşılaştığında, olaya müdahale etmelidir. “Ben trafikle ilgili işlerde görevliyim.” diyerek sorumluluktan kurtulamaz.

Devriye; umumi emniyeti korumak, suçları olmadan evvel önlemek veya yapıldıktan sonra takip etmek ve lüzumunda halka yardımda bulunmak üzere karakol mıntıkasına çıkarılan ve dolaşarak vazife gören memurlardır.

İçişleri Bakanlığının ülke genelinde uygulanmasını benimsediği büyük ölçekli bir proje uygulamasına başlanmıştır. Bu proje ulusal olarak “kent güvenliği yönetim sistemi-KGYS” adı altında yapılandırılmıştır. KGYS ile amaçlanan hususlar temel olarak şu şekilde başlıklandırılabilir:

• Güvenlik hizmetlerinin verimliliğini arttırmak,

• Algılanması zor güvenlik tehditlerini algılamak,

• Adli soruşturmada ihtiyaç duyulabilecek kanuni deliller üretmek,

• Kişilik hak ve hürriyetlerine dokunulmadan genel asayiş ve huzuru temin edebilmek.

• Elektronik olarak trafiği denetlemek ve düzenlemek.

Kimlik kontrolünün muhatabı olan kimseye, kimliğini ispatlaması hususunda gerekli kolaylık gösterilir. Bu bağlamda durdurulan kişinin kimliğini ibraz etmesi bakımından muhakkak nüfus cüzdanını göstermesi beklenmez. Sürücü ehliyeti, avukatlık kimliği gibi resmi kimlik belgeleri de, eğer sahte olduklarını düşündürecek bir bulgu yoksa kişinin kimliğini ispat etmesi bakımından yeterlidir. Nitekim kanun kişilere kimliğini ortaya koyabilmeleri bakımından kolaylık gösterilmesini öngörmüştür. Buna karşın kişinin gittiği özel spor salonundan aldığı giriş kartı, kolluk bakımından inandırıcı bir belge olarak kabul edilmeyebilir.

Adli amaçlı dinlemeler gibi, önleme amaçlı dinlemeler de, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde tek bir merkezden yürütülür

yapılacak aramalarda ayrıca bir arama emri ya da kararı gerektirmeyen durumlar:
a. Devletçe kamu hizmetine özgülenmiş bina ve her türlü tesislere giriş ve çıkışın belirli
kurallara tabi tutulduğu hallerde, söz konusu tesislere girenlerin üstlerinin veya üzerlerindeki eşyanın veya araçlarının aranmasında,
b. 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun ek 1 inci maddesi kapsamında bulunan, sivil hava
meydanlarında, limanlarda ve sınır kapılarında, binaların, uçakların, gemilerin ve
her türlü deniz ve kara taşıtlarının, giren çıkan yolcuların X-ray cihazından geçirilerek, gerektiğinde üstünün ve eşyasının aranması ile buralarda görevli kamu
kuruluşları ve özel kuruluşlar personelinin, üstlerinin, araçlarının ve eşyalarının
aranmasında,
c. 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununun 11 inci maddesi kapsamında, kişilerin üstünün, eşyalarının Olağanüstü Hal Valisinin emriyle aranmasında,
d. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun 3 üncü maddesi kapsamında, konutların ve her
türlü dernek, siyasi parti, sendika, kulüp gibi teşekküllere ait binaların, işyerlerinin,
özel ve tüzel kişiliklere sahip müesseseler ve bunlara ait eklentilerin ve her türlü kapalı ve açık yerlerin, mektup, telgraf ve sair gönderilerin ve kişilerin üzerlerinin sıkıyönetim komutanının emriyle aranmasında,
e. Kanunların, muhafaza altına alınmalarına olanak verdiği kişilerin, üst veya eşyalarının aranmasında,
f. 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri
Hakkında Kanun çerçevesinde görevli kolluğun, aynı Kanunun 79 uncu maddesindeki silah taşıma yasağı kapsamında, silah taşıdığından şüphelenilen kişilerin üstlerinin ve eşyalarının aranmasında.

Doğru yanıt C'dir

Özel güvenlik görevlilerinin önleme amaçlı yetkileri şunlardır (Özel G. K. m.7):
1. Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan
geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya
benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
2. Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin
üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
3. Yangın, deprem gibi tabii afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme.
4. Havameydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik
sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları
X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.

5. Terk edilmiş ve bulunmuş eşyayı emanete alma.
6. Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla yakalama.
7. Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza Muhakemesi Kanununun 168 inci
maddesine göre yakalama

Önleme araması yapılabilmesinin koşulları ve bu faaliyete karar verebilecek merciler
PVSK’nın 9. maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Buna göre; “polis, tehlikenin veya
suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş sulh ceza hâkiminin kararı veya
bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki amirin vereceği yazılı emirle; kişilerin üstlerini, araçlarını, özel kâğıtlarını ve eşyasını arar; alınması gereken
tedbirleri alır, suç delillerini koruma altına alarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
hükümlerine göre gerekli işlemleri yapar (PVSK m.9).” Görüldüğü üzere önleme aramasına
karar vermek bakımından yetkili olan merci sulh ceza hâkimidir. Doğru yanıt C'dir.

Hukuk sistemimizde önleme amaçlı olarak telekomünikasyon yoluyla iletişimin denetlenmesi tedbirine de yer verilmiştir. Bu tedbire başvurma yetkisi üç kurum bakımından söz konusudur. Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun ek 7. maddesiyle polise; Jandarma Teşkilatı, Görev ve Yetkileri Yasasının ek 5. maddesiyle jandarmaya; Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Yasasının 6. maddesiyle de Milli İstihbarat Teşkilatına (MİT’e) telekomünikasyon yoluyla iletişimi önleme amaçlı olarak denetleme yetkisi verilmiştir. Doğru yanıt E'dir.

Adli amaçlı dinlemeler gibi, önleme amaçlı dinlemeler de, Bilgi Teknolojileri ve İletişim
Kurumu bünyesinde tek bir merkezden yürütülür. Doğru yanıt B'dir.