SUÇ ÖNLEME MODELLERİ - Deneme Sınavı - 15

Literatürde suç korkusunun nedenleri üzerinde Savunmasızlık Teorisi, Mağduriyet Teorisi, Düzensizlik Teorisi ve Toplumsal Kaygı Teorisi olarak sınıflandırılabilecek farklı teoriler öne sözkonusudur.

Mağdur anketleri genel olarak
• farklı suç tiplerinin yaygınlığını, sıklığını, seyrini ve özelliklerini tespit etmeyi
• vatandaşların sosyal suç düşünleri, güvenlik algılarını
• mağduriyet karşısındaki tutum ve davranışlarını
• farklı suç tiplerine ilişkin mağduriyet özelliklerini,
• suçun siyah sayılarını tesbit etmeyi hedefler

Ülkede kamu düzenini korumak, İçişleri Bakanlığının görevidir. Bu görev, il sınırları içinde vali, ilçe sınırları içinde ise kaymakam eliyle yürütülür. Bu bağlamda kolluğun il merkezlerindeki idari amiri vali iken; ilçelerdeki idari amiri kaymakamdır.

Suçun ve suçluluğun iki temel araştırma alanı söz konusudur. Bular; kamu otoritesinin bilgi ve haberinin olduğu kaydedilmiş suçluluk ve bilgisi dâhilinde olmayan, ne kadar olduğunun tahmin edilmeye çalışıldığı karanlık alandır.

Polis istatistikleri, aslında suçun ve suçluluğun varlığı ya da yokluğunu net göstermez; çünkü polis istatistikleri ihbar ve şikâyetlere ilişkin tüm bilgileri kayıt altına almaktadır. Hâlbuki bir suçla bağlantılı olduğu düşünülerek yakalanan kişi, hukuken Cumhuriyet Başsavcısı iddianame kabul edildiğinde sanık olarak adlandırılır. Polis konuyla ilgilenirken ancak şüphelidir.

Adalet İstatistikleri ülkemizde 1937 yılından beri yayınlanmaktadır.

Kasten adam yaralama, vücut dokunulmazlığına karşı işlenen bir suç türüdür.

Hürriyete karşı suçlar; tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılmadır.

Kamunun sağlığına karşı yapılan suçlar; kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, kullanımı kolaylaştırmadır.

Uluslararası suç istatistikleri iki kaynaktan beslenmektedir. Bunlar; sınıraşan suçlarla mücadele edebilmek için, devletlerin kollektif hareket içinde bulunma ihtiyacından doğan suçla mücadele uluslararası örgütlerinden kaynaklanan bilgiler ve ulusların kendi ihtiyaçları için ürettikleri bilgileri uluslararası örgütlere sunmaları nedeniyle ortaya çıkan veri tabanlarıdır.

Mağdurları suçu bildirmekten alıkoyan nedenler; mağdurun bazı özellikleri (çocuk/yaşlı olması, fiziki ya da zihinsel engeli bulunması), aile olmaktan kaynaklanan hassasiyetler (eşinden, çocuğundan ya da ebeveyninden kötü muamele görmede olduğu gibi), misilleme korkusu, yaşanılan sarsıntının tekrarlanacağı korkusu, ikinci bir mağduriyet ihtimali (homoseksüel olmak, etnik bir azınlığa dahil olmak, alkol bağımlısı olmak vb.) ve mağduriyetin oluşmasında mağdurun kendi katkısının olması şeklinde sıralanabilmektedir.

Mağdur anketlerinin yapılma nedenleri; farklı suç tiplerinin yaygınlığını belirlemek, sıklığını, seyrini ve özelliklerini tespit etmeyi, vatandaşların sosyal suç düşünleri, güvenlik algılarını, mağduriyet karşısındaki tutum ve davranışlarını, farklı suç tiplerine ilişkin mağduriyet özelliklerini, suçun siyah sayılarını tespit etmektir. 

Suç korkusu ile ilgili çalışmalar 1960’larda AB’de yaşanan siyasi ve sosyal sorunların (Kennedy suikastı, gettolarda yaşanan isyanlar ve ırksal problemler gibi) ardından başlamıştır.

Hukuk sistemimizde önleme amaçlı olarak telekomünikasyon yoluyla iletişimin denetlenmesi tedbirine de yer verilmiştir. Bu tedbire başvurma yetkisi üç kurum bakımından söz konusudur. Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun ek 7. maddesiyle polise; Jandarma Teşkilatı, Görev ve Yetkileri Yasasının ek 5. maddesiyle jandarmaya; Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Yasasının 6. maddesiyle de Milli İstihbarat Teşkilatına (MİT’e) telekomünikasyon yoluyla iletişimi önleme amaçlı olarak denetleme yetkisi verilmiştir.

Önleme Amaçlı Yakalama, Yakalama, kanuni şartların varlığına bağlı olarak, bireyin hareket serbestisinin salıverilinceye veya gözaltına alınıncaya kadar kısıtlanmasını ifade eder.

MAddlerin tamamı fırsat teorisi için doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Bahsi geçen teori Rutin Faaliyetler Teorisi'dir. Doğru cevap B'dir.

Bu teori, suç işleyen saldırganın bu eyleminin getiri ve götürülerini bilinçli bir şekilde hesap ettiğini ve elde edeceği yarar göze aldığı riskin üzerindeyse harekete geçtiğini ileri sürer. A seçeneği Rasyonel Tercih Teorisi'ni savunanların düşüncelerinden değildir. Doğru cevap A'dır.

Banka ya da PTT vb. benzeri yüksek miktarda para dönen yerlerde müşterilerle çalışanlar arasına gerekirse kurşungeçirmez saydam camların yapılması Hedefe Ulaşmanın Zorlaştırılması tekniğine örnek olarak verilebilir.

Banka şubelerinin kasalarında belli bir miktarın üzerinde paranın tutulmayarak elde edilen paraların gün içinde sık sık daha güvenli ana merkeze götürülmesi kazanımların azaltılması tekniğine örnektir. Doğru cevap B'dir.