STRATEJİK YÖNETİM II

Sosyal sorumluluk kavramı, işletmenin kararlarında dış çevreyi dikkate almasıdır. Bir başka anlatımla, sosyal sorumluluk, işletmenin ekonomik ve hukuki şartlara, işletme içi ve dışı grupların beklentilerine ve etiğe uygun çalışma stratejisi gütmesini ifade etmektedir.

"İşletmelerin tek sorumluluğu kâr elde etmek ve hissedarlarının gelirlerini artırmaktır." düşüncesine sahip bir işletme için;

1. Sosyal sorumluluklar üzerine odaklanmak, temel kâr amacı olan kâr makzimizasyonundan uzaklaştırır.
2. İşletmeler sosyal programları yönetme yeteneğinden yoksundurlar, bu nedenle böylesi uygulamalarda yer almamalıdırlar.
3. Sosyal programlar işletmeler için maliyetlidir ve rekabet yeteneğini olumsuz yönde etkiler.
4. Özel işletmeler topluma karşı sorumlu değildir ve sosyal programlarda yer almamalıdır.
5. İşletmelerin hâlihazırda toplumda gereğinden fazla güç kullanmaları nedeniyle sosyal programlarda yer almaları engellenmelidir.
6. İşletmelerin kâr amaçları ile sosyal programların kamuya dair amaçları dolayısıyla çıkarlar arasında fikir ayrılığı vardır.

İşletmelerin sosyal sorumluluk alanları ve bununla ilgili kurulması gereken programlar aşağıda özetlenmiştir:

Doğal yaşamı koruma sorumluluğu

Tüketicilere olan sorumluluk

Çalışanların refahına yönelik sorumluluk

Yerel, ülke ve hükûmet kurumlarına yönelik sorumluluk

İşletmenin faaliyet gösterdiği bölgedeki kamuoyu ya da topluma olan sorumluluk

Medyaya olan sorumluluk

Paydaşların Beklentilerine Cevap Verme Stratejileri; Proaktif Strateji, Etkileşimli Strateji, Aktif Olmayan Strateji ve Tepkisel Strateji olarak belirtilmiştir.

Bir tepkisel stratejide, işletmede meydana gelen önemli değişimden sonra, çevresindeki bu beklenmeyen değişime direnç gösterir. Sıklıkla işletme faaliyetlerini
ancak güçlü bir baskı söz konusu olduğunda değiştirecektir.

Etik stratejisi oluşturma; politika aşaması, öğrenme aşaması ve organizasyonel kararlılık olmak üzere üç aşamadan oluşur.

Etik stratejinin oluşturulabilmesi için çevreyle ilgili bilgiyi sağlayacak bir iskelete ihtiyacı vardır. Yöneticiler, ekonomiyi ve çeşitli sektörlerdeki değişimi anlamak zorundadır. İşletmeler ve yöneticiler için çevre, dört farklı segmentten oluşmaktadır: Sosyal, ekonomik, politik ve teknolojik.

Stratejik yönetim açısından, bir işletmenin etik politikasının başarısı için etik politikası şu noktaları içermelidir:
• Hareket planları sınırlandırılmış amaçlara odaklanmalıdır. Hiçbir işletme, her etik konusu alanı için bir hareket planı oluşturamaz. Başarı, işletmenin çabalarını belli seçilmiş alanlara yönlendirmeyle gerçekleştirebilir.
• Etik konularla ilgili hareket planları, işletmenin mevcut ve gelecekteki ekonomik faaliyetleriyle ilgili stratejik alanlar üzerine odaklanmalıdır.
• Etik konularla ilgili hareket planları, faaliyet gösterilen ülkelere ya da bölgelere değil öncelikle merkeze yönelik olmalıdır.
• İşletme liderleriyle ve ziyade birer birey olarak tüm çalışanların hareketleri üzerinde durulmalıdır

Bir işletmenin en önemli organizasyonel unsurları aşağıdaki gibi özetlenebilir;

İşletme­lerin sosyal sorumluluk alanları sosyal değerler ve iş ahlakı çevrenin korunması, tüketicinin korunması, iş hayatının niteliğinin geliştirilmesi, uzun soluklu, sosyal fay­da temelli yatırımlar ve kültürel sanatsal projelere katkılar olarak isimlendirilebilir ve işletmelerin sosyal sorumluluklarının başında sosyal değerler ve iş ahlakı gelmektedir.

Bugün toplumun her kesimi, işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri gör­mek istemektedir ancak, bu faaliyetlerin sınırları vardır. Temel sınırlar; yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alanı ve karmaşıklıktır. Bu sınırlılıkların bir sonucu olarak işletmelerin sosyal sorumluluğa yönelik faaliyetlerinin çeşidi ve sa­yısı, kamuoyunun beklentilerinin altında olabilmektedir.

Çalışanların refahına yönelik sorumluluk: Adil ücret ve faydaların sağ­lanmasını, güvenli iş ortamının sağlanmasını, ayrımcılığın ortadan kaldı­rılmasını, personelin ve profesyonellerin gelişmesi için fırsat yaratılmasını ve ilerlemeye olanak sağlayacak insan kaynakları politikalarına sahip olun­masını içerir.

Bir tepkisel stratejide, işletmede meydana gelen önemli değişimden sonra, çev­resindeki bu beklenmeyen değişime direnç gösterir. Sıklıkla işletme faaliyetlerini ancak güçlü bir baskı söz konusu olduğunda değiştirecektir.

Eğer bir işletme çevredeki değişimlerin bir parçası olabiliyor ve kamuoyunun bek­lentileriyle kendi amaçlarını uyumlaştırabiliyorsa bir etkileşimli stratejiye sahip olduğu söylenebilir. Bu etkileşimli strateji, kamuoyunun beklentileriyle işletme performansı arasındaki ayrılıkları ortadan kaldırarak, işletme ile kamuoyu arasın­daki uyumlu ilişkileri destekler. Bu işletmenin paydaşlarıyla sağlıklı ilişkileri için güçlü bir yönetsel kararlılık yoluyla başarılabilir.

Etik stratejinin oluşturulabilmesi için çevreyle ilgili bilgiyi sağlayacak bir iskelete ihtiyacı vardır. Yöneticiler, ekonomiyi ve çeşitli sektörlerdeki değişimi anlamak zorundadır. İşletmeler ve yöneticiler için çevre, dört farklı segmentten oluşmakta­dır: Sosyal, ekonomik, politik ve teknolojik. İşletmelerin bu makro çevresi, hemen hemen sınırsız bilgiden, gerçeklerden, eğilimlerden, sorunlardan ve fikirlerden oluşur. Bu segmentlerin her biri, çok önemlidir ve işletme için geçerli olan bilgiye odaklanır.

Stratejik yönetim açısından, bir işletmenin etik politikasının başarısı için etik politikası şu noktaları içermelidir:

Proaktif stratejiyle hareket eden işletmeler nadiren değişime direnç gösterir çün­kü çevrelerinde meydana gelen değişimlere ayak uydurmak zorunda olduklarının farkındadırlar.

Etik stratejilerle ilgili komuoyu bilgilendirme genellikle ABD’de gönüllülük esasına göre gerçekleştirilmektedir. Ancak bu bilgilendirme Almanya, Fransa ve İspanya’daki gibi olmak zorundadır. Avrupa’da etik performansın raporlanması daha ciddi bir şekilde gerçekleştirilmektedir çünkü hükûmet ile işletmeler arasın­da uygulamayla ilgili fikir birliğinin olması gereklidir ve siyasi partilerle, sanayi odaları ve sendikaların baskısı vardır.

Aktif Olmayan Strateji

Pek çok yönetici, politikalarını sadece baskı, direnç ya da eleştiriler söz konusu olduğunda önceliklere cevap verme yönünde değiştirme eğilimindedir. Ancak böylesi yöneticilerin yönetimindeki işletmeler genellikle işletmeyle ilgili tarafla­rın beklentilerine cevap vermek için gereken davranış değişikliğine direnecektir.

Bugün toplumun her kesimi, işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri görmek istemektedir ancak, bu faaliyetlerin sınırları vardır. Temel sınırlar; yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alanı ve karmaşıklıktır. Bu sınırlılıkların bir sonucu olarak işletmelerin sosyal sorumluluğa yönelik faaliyetlerinin çeşidi ve sayısı, kamuoyunun beklentilerinin altında olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.