STRATEJİK YÖNETİM II

c

B

e

yok

Stratejik yönetim sonuca yöneliktir. Strateji değerlendirme üç temel faaliyeti içerir: Bir işletmenin stratejisinin nedenlerin incelenmesi, Sonuçların gerçek sonuçlarla karşılaştırılması, Performansın planlara uymasını sağlamak üzere düzeltici eylemlerin uygulanmasıdır.

Richard Rumelt bir stratejinin değerlendirilmesi için kullanılabilecek dört ölçüt sunmuştur: Tutarlılık, uyum, uygulanabilirlik ve fayda.

Strateji değerlendirmesi beklentilerin ve varsayımların yönetim yönünden sorgulanmasını başlatmalı, hedefler ile değerlerin gözden geçirilmesini sağlamalı ve alternatif üretimi ile değerlendirme ölçütlerinin oluşturulmasında yaratıcılığı teşvik etmelidir. Etkin strateji değerlendirmesi için örgütün büyüklüğüne bakılmaksızın her kademede yönetim gereklidir. İşletmenin yöneticileri ve çalışanları işletmenin hedeflerini başarmaya giden yolda gerçekleştirilen ilerlemeden sürekli olarak haberdar olmalıdır. Önemli başarı etkenleri değiştikçe işletmeye uygun düzeltici eylemleri belirlemede örgütün üyeleri olaya katılmalıdır. Varsayımlar ve beklentilerin tahminlerden çok fazla farklılık göstermesi durumunda, işletme strateji oluşturma faaliyetlerini yenilemelidir. Bu da büyük zaman kaybına hatta sorunun daha da büyümesine sebep olabilir. Strateji oluşturma ve strateji uygulaması gibi strateji değerlendirmede de kişiler fark yaratır. Yöneticiler ve çalışanlar stratejileri değerlendirme sürecine katılarak işletmeyi hedefe giden yolda istikrarlı bir şekilde tutmaya çalışırlar.

EFE Matrisi bir işletmenin stratejilerinin önemli fırsatlara ve tehditlere karşı ne kadar etkili olduğunu gösterir.

Stratejiler değerlendirilirken aşağıdaki sorular cevaplanmalıdır.
1. Örgütün iç çevresindeki güçlü yönleri hâlâ güçlü mü?
2. İç çevre için başka güçlü yönler eklendi mi? Eğer eklendiyse bunlar nelerdir?
3. Örgütün iç çevresinde ki zayıflıklar hâlâ zayıf mı?
3. Şu anda başka iç çevre zayıflıkları var mı? Eğer varsa bunlar nelerdir?
4. Rakipler neden belli değişiklikler yapar?
5. Dış çevredeki fırsatlar hâlâ fırsat mı? Şu anda başka dış çevre fırsatları var
mı? Eğer varsa bunlar nelerdir?
6. Dış çevredeki tehditler hâlâ tehdit mi?
7. Şu anda başka dış tehditler var mı? Eğer varsa bunlar nelerdir?
8. Örgütteki çalışanlar iradesi dışında dışardan yönetilmeye karşı hassas mı?

Strateji değerlendirmesi için özellikle faydalı olan bazı önemli finansal oranlar aşağıdaki gibidir: 1. Yatırımın getirisi (ROI) 2. Öz sermaye getirisi (ROE) 3. Kâr marjı 4. Pazar payı 5. Borç-öz sermaye oranı 6. Hisse başı kazançlar 7. Satış büyümesi 8. Aktif büyümesi

Öncelikle, strateji değerlendirme faaliyetleri dengeli olmalıdır, çok fazla bilgi çok az bilgi kadar kötü olabilir ve çok fazla kontrol faydadan çok zarar verir. Strateji değerlendirme faaliyetleri aynı zamanda anlamlı olmalıdır; işletmenin hedefleriyle belirgin bir biçimde ilişkili olmalıdır. Strateji değerlendirmede çalışanlar zamanında bilgi elde etmelidir; duruma göre ve bazı alanlarda yöneticiler bilgiye günlük olarak ihtiyaç duyabilirler. Daha iyi kontrolü sağlamak için yapılan sık yapılan ölçümler ve hızlı bildirimler kontrolü bozabilir. Strateji değerlendirme sürecinden elde edilen bilgiler faaliyetleri kolaylaştırmalı ve örgüt içerisinde bunu esas alan faaliyeti uygulaması gereken bireylere yönlendirilmelidir. Yöneticiler genellikle sadece bilgilendirme amacıyla elde edilen raporları görmezden gelirler; tüm yöneticilerin tüm raporları alması gereksizdir. Kontrol bilgiye yönelik olmaktan ziyade eyleme yönelik olmalıdır. Strateji değerlendirme süreci kararları baskılamamalı, karşılıklı anlayış güven ve sağduyuyu teşvik etmelidir. Hiçbir bölüm stratejileri değerlendirmede bir diğeri ile iş birliği yapmakta başarısız olmamalıdır. Strateji değerlendirmeleri karmaşık ve çok kısıtlayıcı değil basit olmalıdır. Küçük işletmelerdeki yöneticiler çoğunlukla birbirleriyle ve çalışanlarıyla günlük iletişim kurarlar ve kapsamlı değerlendirme bildirim sistemlerine ihtiyaç duymazlar. Ancak etkin bir strateji değerlendirme sisteminin anahtarı, belirlenen bir süre içerisinde belirli hedefleri başarmada başarısızlığın çalışanların performansının gerçek yansıması olmadığı konusunda katılımcıları ikna etme becerisidir. Tek bir ideal strateji değerlendirme sistemi yoktur. Bir örgütün boyutu, yönetim biçimi, amacı, sorunları ve güçlü yanlarını içeren benzersiz özellikleri strateji değerlendirme ve kontrol sistemlerinin tasarımını belirleyebilir. Başarılı işletmeler gerçeklere dostları gibi muamele eder ve özgürleştirici bir şekilde kontrol eder.

Linneman and Chandran etkin olası durumlar planlamasının yedi aşamalı bir süreci kapsadığını ileri sürdüler: • Strateji veya stratejilerin gidişatını bozabilecek hem yararlı hem de istenmeyen olayları tanımlayın. • Tetikleme noktalarını belirleyin. Beklenmedik olayların muhtemelen oluşabileceği zamanları hesaplayın. • Her bir beklenmedik olayın etkisini değerlendirin. Her bir beklenmedik olayın potansiyel faydasını veya zararını tahmin edin. • Olası durumlar planı geliştirin. Olası durumlar planının mevcut strateji ile uyumlu ve ekonomik olarak uygulanabilir olduğundan emin olun. • Her bir olası durum planının karşı etkisini değerlendirin. Her bir olası durum planının ne kadar fırsat vereceğini veya ilişkilendirilen olası durum vakasını iptal edeceğini tahmin edin. Bu işlemin yapılması her bir olası durum planının potansiyel değerini ölçecektir. • Önemli beklenmedik olaylar için erken uyarı işaretlerini belirleyin. Erken uyarı sinyallerini takip edin. • Güvenilir erken uyarı sinyaline sahip beklenmedik olaylar için mevcut tedarik süresinden yararlanacak gelişmiş eylem planları geliştirin.

Tüm strateji uzmanlarının karşılaştığı üç belirgin zorluk veya karar vardır. Bunlar: (1) Sürecin daha çok sanat veya daha çok bilim olup olmadığına karar vermek, (2) stratejilerin görülebilir olup olmaması veya hissedarlardan saklanıp saklanmamasına karar vermek ve (3) sürecin işletme içerisinde üstten-alta mı yoksa alttan-üste mi olacağı konusunda karar vermek.

Strateji değerlendirme karmaşık ve hassas bir durumdur. Stratejilerin değerlendirilmesine çok fazla önem vermek pahalı ve amaca zararlı olabilir. İşletmelerin dikkatli olması gereken bir durum vardır. Hiç kimse çok yakından değerlendirilmek istenmez. Bu yüzden, yöneticiler diğerlerinin davranışlarını değerlendirmek üzere ne kadar fazla girişimde bulunurlarsa o kadar az kontrolleri olur. Çünkü çalışanlar yöneticinin istediği gibi davranırlar. Bazı işletmelerde aktiflerinde artış oldu mu? Kârlılık oranlarında artış var mı? Satışlar arttı mı? Üretim seviyeleri arttı mı? Kâr marjı, yatırım getirisi ve hisse başı kar oranları arttı mı? Gibi sorulara verilen yanıtların olumlu olması hâlinde stratejilerinin doğru olduğu kabul edilir. Aslında bu tür strateji değerlendirilmesi doğru bir değerlendirme değildir çünkü ancak bu türde bir mantık yürütme işletme aldatıcı olabilir çünkü strateji değerlendirmesi hem uzun dönem hem de kısa dönem odaklı olmalıdır. Yeterli ve zamanında verilen geri bildirim etkin strateji değerlendirmesinin temel taşıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Richard Rumelt’in strateji değerlendirmesi için sunduğu 4 ölçüt, tutarlılık, uyum, uygulanabilirlik ve fayda dır. Planlama bu ölçütlerden biri değildir. Doğru cevap B seçeneğidir.

IFE ; İç Etken Değerlendirme Matrisi, EFE ise; Dış Etken Değerlendirme Matrisi’nin kısaltılmış şeklidir. IFE Matrisi örgütteki yönetimin, pazarlamanın, finansmanın/muhasebenin, üretimin, Ar-Ge’nin ve yönetim bilgi sistemlerinin güçlü ve zayıf yanları üzerindeki değişikliklere odaklanmalıdır. EFE Matrisi bir işletmenin stratejilerinin önemli fırsatlara ve tehditlere karşı ne kadar etkili olduğunu gösterir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kurumsal karne önemli bir strateji değerlendirme başlığıdır. İşletmelerin stratejileri dört farklı açıdan değerlendirmesini sağlayan bir işlemdir: Finansal performans, müşteri bilgisi, işletme içi işlemleri ve öğrenme ile büyüme. Doğru cevap E seçeneğidir.

Strateji değerlendirme faaliyetlerinden, örgüt performansının ölçülmesi; beklenen sonuçlarla geçerli sonuçların karşılaştırılmasını, planlardan sapmayı, bireysel performansın değerlendirilmesini ve belirlenen hedefler doğrultusunda gerçekleşen süreci incelemeyi kapsar. Bu incelemede genellikle hem uzun dönemli hem de yıllık hedefler kullanılır. Stratejilerin değerlendirilme kriteri ölçülebilir ve kolaylıkla doğrulanabilir olmalıdır. Sonuçların tahmin edilmesini sağlayan kriter, daha önceden olanları açığa çıkaran kriterden daha önemli olabilir. Örgütte olabilecek sorun ya da gelişmeler tahmin edilebilirse daha önceden sorunlarla ilgili önlemler alınabilir ya da gelişme örgütü daha iyi bir konuma getirebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.