STRATEJİK YÖNETİM II - Deneme Sınavı - 4

Karar destek sistemlerinde, karar vericinin deneyim, sezgi, muhakeme, bilgi sahibi olma gibi katkılarıyla güncel bilgi teknolojisinin üstünlükleri birleşmekte ve işletmeye birçok yararlar sağlamaktadır.

Küresel matriks yapı iki temel eksiklik içermektedir. Birincisi, matrik yapının doğası gereği karmaşık oluşudur. Birçok bölüm yöneticisinin birçok toplantı faaliyetlerini koordine etmesini gerekir. Karmaşık koordinasyon ihtiyacı karar alma süreciyle zaman kaybedilmesine ve şirketin tepki süresinin artmasına neden olur. İkincisi ise bireysel sorumluluk matriks şirket yapısında belirginliğini yitirebilir. Sorumluluk paylaşıldığı için, yöneticiler diğer yöneticilerin performanslarını olumsuz olarak nitelendirebilirler. Bunun yanı sıra, matriks yapısındaki sorunların kaynağının tespit edilmesi zor olabilir, bu da doğru olan eylemin gerçekleştirilmesini zorlaştırır.

İşletme­lerin sosyal sorumluluk alanları sosyal değerler ve iş ahlakı çevrenin korunması, tüketicinin korunması, iş hayatının niteliğinin geliştirilmesi, uzun soluklu, sosyal fay­da temelli yatırımlar ve kültürel sanatsal projelere katkılar olarak isimlendirilebilir ve işletmelerin sosyal sorumluluklarının başında sosyal değerler ve iş ahlakı gelmektedir.

Bugün toplumun her kesimi, işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri gör­mek istemektedir ancak, bu faaliyetlerin sınırları vardır. Temel sınırlar; yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alanı ve karmaşıklıktır. Bu sınırlılıkların bir sonucu olarak işletmelerin sosyal sorumluluğa yönelik faaliyetlerinin çeşidi ve sa­yısı, kamuoyunun beklentilerinin altında olabilmektedir.

Çalışanların refahına yönelik sorumluluk: Adil ücret ve faydaların sağ­lanmasını, güvenli iş ortamının sağlanmasını, ayrımcılığın ortadan kaldı­rılmasını, personelin ve profesyonellerin gelişmesi için fırsat yaratılmasını ve ilerlemeye olanak sağlayacak insan kaynakları politikalarına sahip olun­masını içerir.

Bir tepkisel stratejide, işletmede meydana gelen önemli değişimden sonra, çev­resindeki bu beklenmeyen değişime direnç gösterir. Sıklıkla işletme faaliyetlerini ancak güçlü bir baskı söz konusu olduğunda değiştirecektir.

Eğer bir işletme çevredeki değişimlerin bir parçası olabiliyor ve kamuoyunun bek­lentileriyle kendi amaçlarını uyumlaştırabiliyorsa bir etkileşimli stratejiye sahip olduğu söylenebilir. Bu etkileşimli strateji, kamuoyunun beklentileriyle işletme performansı arasındaki ayrılıkları ortadan kaldırarak, işletme ile kamuoyu arasın­daki uyumlu ilişkileri destekler. Bu işletmenin paydaşlarıyla sağlıklı ilişkileri için güçlü bir yönetsel kararlılık yoluyla başarılabilir.

Etik stratejinin oluşturulabilmesi için çevreyle ilgili bilgiyi sağlayacak bir iskelete ihtiyacı vardır. Yöneticiler, ekonomiyi ve çeşitli sektörlerdeki değişimi anlamak zorundadır. İşletmeler ve yöneticiler için çevre, dört farklı segmentten oluşmakta­dır: Sosyal, ekonomik, politik ve teknolojik. İşletmelerin bu makro çevresi, hemen hemen sınırsız bilgiden, gerçeklerden, eğilimlerden, sorunlardan ve fikirlerden oluşur. Bu segmentlerin her biri, çok önemlidir ve işletme için geçerli olan bilgiye odaklanır.

Stratejik yönetim açısından, bir işletmenin etik politikasının başarısı için etik politikası şu noktaları içermelidir:

Proaktif stratejiyle hareket eden işletmeler nadiren değişime direnç gösterir çün­kü çevrelerinde meydana gelen değişimlere ayak uydurmak zorunda olduklarının farkındadırlar.

Etik stratejilerle ilgili komuoyu bilgilendirme genellikle ABD’de gönüllülük esasına göre gerçekleştirilmektedir. Ancak bu bilgilendirme Almanya, Fransa ve İspanya’daki gibi olmak zorundadır. Avrupa’da etik performansın raporlanması daha ciddi bir şekilde gerçekleştirilmektedir çünkü hükûmet ile işletmeler arasın­da uygulamayla ilgili fikir birliğinin olması gereklidir ve siyasi partilerle, sanayi odaları ve sendikaların baskısı vardır.

Aktif Olmayan Strateji

Pek çok yönetici, politikalarını sadece baskı, direnç ya da eleştiriler söz konusu olduğunda önceliklere cevap verme yönünde değiştirme eğilimindedir. Ancak böylesi yöneticilerin yönetimindeki işletmeler genellikle işletmeyle ilgili tarafla­rın beklentilerine cevap vermek için gereken davranış değişikliğine direnecektir.

Bugün toplumun her kesimi, işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri görmek istemektedir ancak, bu faaliyetlerin sınırları vardır. Temel sınırlar; yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alanı ve karmaşıklıktır. Bu sınırlılıkların bir sonucu olarak işletmelerin sosyal sorumluluğa yönelik faaliyetlerinin çeşidi ve sayısı, kamuoyunun beklentilerinin altında olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Etkinlik: Tüm diğer işletme harcamalarında olduğu gibi sosyal sorumluluk faaliyetlerinin maliyetleri, işletmenin etkinliğini sınırlayabilir ve pazardaki rekabet kabiliyetini etkileyebilir. Örneğin bir işletme, faaliyet halindeki, etkin olmayan, demode bir fabrikasını, çalışanların işlerini kaybetmesi anlamına geleceği için kapatmaması yönünde yerel kamuoyundan baskı görürken, rakipler eski fabrikaları kapatarak ücretlerin daha düşük olduğu yabancı ülkelere faaliyetlerini taşıdığında hangi işletme daha karlı, rekabetçi ve uzun dönemli faaliyet gösterebilir. Doğru cevap C'dir.

Yerel, ülke ve hükûmet kurumlarına yönelik sorumluluk: Bu kurumların ve yasaların gerektirdiği yaptırımların yerine getirilmesini, planlama ve araştırmalarda iş birliğini, bu kurumlarla olan yönetsel faaliyetlerde koordinasyonun sağlanmasını içerir. Doğru cevap D'dir.

Davranışsal, sosyal ve politik faktörler, strateji oluşturma sürecini etkiler. Stratejik karar alma sürecinin bir konusudur. Stratejik karar alma süreci 1)sorunları tanımlama, 2)çözüm geliştirme ve 3)karar alma ve uygulama olmak üzere üç aşamadan meydana gelir. Doğru cevap A'dır.

Aktif Olmayan Strateji: Pek çok yönetici, politikalarını sadece baskı, direnç ya da eleştiriler söz konusu olduğunda önceliklere cevap verme yönünde değiştirme eğilimindedir. Ancak böylesi yöneticilerin yönetimindeki işletmeler genellikle işletmeyle ilgili tarafların beklentilerine cevap vermek için gereken davranış değişikliğine direnecektir. 

Tepkisel Strateji: Bir tepkisel stratejide, işletmede meydana gelen önemli değişimden sonra, çevresindeki bu beklenmeyen değişime direnç gösterir. Sıklıkla işletme faaliyetlerini ancak güçlü bir baskı söz konusu olduğunda değiştirecektir.

Proaktif Strateji: Proaktif stratejiyle hareket eden işletmeler nadiren değişime direnç gösterir çünkü çevrelerinde meydana gelen değişimlere ayak uydurmak zorunda olduklarının farkındadırlar.

Etkileşimli Strateji: Eğer bir işletme çevredeki değişimlerin bir parçası olabiliyor ve kamuoyunun beklentileriyle kendi amaçlarını uyumlaştırabiliyorsa bir etkileşimli stratejiye sahip olduğu söylenebilir. Doğru cevap B'dir.

Bir yönetim disiplini olarak gelişmekte olan işletme etiği, ortaya çıkışını ve gelişimini 1960’lardaki sosyal sorumluluk hareketine borçludur. Bu hareket, işletmelerin gerek dünyanın ekonomik kaynaklarını kullanmaları gerekse işletme liderlerinin ve yöneticilerinin aldıkları kararlarla işletmede çalışanların ve toplumun refahını ve toplum ahlakını etkiledikleri anlayışına dayalıdır. Örgütlerde karın tek performans göstergesi olduğu geleneksel anlayış değişime uğramış yerini, paydaşlar adı verilen toplumun, çalışanların, müşterilerin, tedarikçilerin ve hissedarların memnuniyetinin işletme performansında esas olduğu modellere bırakmıştır. Etik stratejisi oluşturma; politika aşaması, öğrenme aşaması ve organizasyonel kararlılık olmak üzere üç aşamadan oluşur. Doğru cevap C'dir.

Sosyal segment, demografik, yaşam biçimleri ve toplumun sosyal değerleriyle ilgili bilgiye odaklanır. Yöneticilerin, nüfustaki değişimi, nüfusun özelliklerini, yeni yaşam biçimlerinin oluşmasını ve sosyal değerlerdeki değişimi anlamaya ihtiyacı vardır. Sosyal çevredeki son yıllarda yaşanan değişim oldukça çarpıcıdır. Aile kavramındaki çözülme, alkole bağlı trafik kazalarındaki artış, fuhuş ve şiddet, iş dünyasına meydan okumaktadır. İşletme ve paydaşlarının yaşama kabiliyetini doğrudan etkileyen bu sosyal şartlardaki değişim (yerel topluluklar, müşteriler, çalışanlar), bir etik stratejinin oluşturulmasında önemli bir motivasyon nedeni olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Politika Aşaması: İlk aşamada hangi çevre unsurunun beklentilerinin öncelikle karşılanması gerektiği ve işletmenin nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda uyanık olmayı gerektirir.

Öğrenme Aşaması: Öncelikle etik sorun tanımlandıktan ve genel bir politika belirlendikten sonra işletme, bu sorunla nasıl başa çıkabileceğini ve yeni politikayı nasıl uygulamaya geçirebileceğini öğrenmek zorundadır. İki çeşit öğrenmeye gereksinim vardır: Özel öğrenme ve yönetsel öğrenme.

Organizasyonel Kararlılık Aşaması: Son adımda, etik sorunlara cevap verebilmede başarılı olabilmek için, bir işletmenin yeni etik politikasının ‘‘kurumsallaştırılması”na ihtiyaç vardır.

Doğru cevap C'dir.