STRATEJİK YÖNETİM II - Deneme Sınavı - 26

İşletmenin stratejilerini değerlendirmede altı anahtar öge incelenir: (1) Müşteriler, (2) Yöneticiler/Çalışanlar, (3) Faaliyetler/İşlemler, (4) Toplum/Sosyal Sorumluluk, (5) İş Ahlakı/ Doğal Çevre ve (6) Finans. Doğru cevap A'dır.

Denetim, ölçütler arasındaki çakışma derecesini belirlemek üzere yapılan değerlendirmeler ve sonuçların ilgili kişilere aktarılma sürecidir. Doğru cevap D'dir.

C şıkkında yer alan "ortaklık yapısı" içsel mekanizma kaynağıdır.

Bu model daha çok ABD ve İngiltere gibi ülkelerde geçerlidir. Modelin AngloSaxon kurumsal yönetişim modeli olarak da adlandırıldığı belirtilmektedir. Bu modele göre işletmelerin temel amacı pay sahiplerinin çıkarları doğrultusunda faaliyet göstermektir. Bu modelde temel kontrol mekanizması piyasa aracılığıyla yürütülmektedir. Model işletme üst yönetimi ve pay sahipleri arasındaki ilişkileri kapsar. Yöneticiler yönetim kuruluna karşı, yönetim kurulu da pay sahiplerine karşı sorumludur. Yönetim kurulunda dış üyelerin varlığı, şeffaflık ve yönetici emek pazarı model kapsamında değerlendirilen kurumsal yönetişim mekanizmaları olarak öne çıkmaktadır.

Kurumsal yönetişim kavramına yüklenen anlam ve uygulamalar işletmelerin içinde bulundukları ülkelerin yasal bağlamları doğrultusunda farklılık gösterebilmektedir. Bu farklılıklar küreselleşme nedeniyle belli ölçülerde törpülense de varlıkları yadsınamaz bir gerçektir. Böyle bir ortamda kurumsal yönetişime ilişkin evrensel ilkelerin varlığından söz etmek hayli zor görünse de tüm kurumsal yönetişim modellerinin dayandığı, genel kabul görmüş dört temel ilke üzerinde uzlaşıldığı görülmektedir. Bu ilkeler; adil davranma (ing. fairness), şeffaflık (ing. transparency), hesap verebilirlik (ing. accountability) ve sorumluluk (ing. responsibility) şeklinde sıralanmaktadır.

Pay sahipleri ile ilgili olan başlıklar;

İşletmelerin ana/birincil paydaşları; pay sahipleri, çalışanlar, tedarikçiler, tüketiciler
ve müşteriler olarak belirtilmektedir. Birincil paydaş grubuna ek olarak, ikincil paydaş grubunda ise rakipler, düzenleyici ve denetleyici resmî kuruluşlar ve toplum yer almaktadır.

Kamuoyu, işletmelerin sosyal sorumluluk faaliyetlerine yönelik kısıtlayıcı bir özelliğe sahip değildir.

Çalışanlara adil ücret ve faydaların sağlanması, güvenli iş ortamının sağlanması, ayrımcılığın ortadan kaldırılması, personelin gelişmesi için fırsat yaratılması ve ilerlemeye imkan sağlayacak insan kaynakları politikalarının yaratılması aracılığıyla çalışanlara yönelik sosyal sorumluluk faaliyetleri, aynı zamanda üretim verimliliğini de olumlu etkilemektedir.

Değişimi erken kabullenen ve değişimin gerekli olduğunu düşünen işletme stratejisi proaktif bir süreç izlemektedir.

İşletmelerin coğrafi konumları önemlidir fakat makro çevredeki segmentler arasında yer alan 4 kategoriden biri değildir.

A ve B seçeneğinde politika aşaması, C ve D seçeneğinde öğrenme aşamasına yönelik eylemler verilmiştir. E seçeneğinde ise son adım olan organizasyonel kararlılık aşamasında gerçekleştirilen kurumsallaşma eylemi doğru cevap olarak yer almaktadır.

İdeal etik strateji uygulamaları, yönetim kurulu düşüncesiyle ortaya çıktıktan sonra tüm organizasyon unsurlarından geçerek kamuoyu bilgilendirmesi ile sonuçlandırılmalıdır.

Faaliyet birimleri, işletmelerin faaliyet alanındaki departmanlarını kapsayan bir terimdir.

Paydaş analizi, işletmenin dış çevresinin önemli bir unsuru olan organizasyonlar, gruplar ve çalışanlar üzerine odaklanır. İşletme ile ilgili birincil ve ikincil paydaşlarıyla ilgili sorunları anlamaya çalışır.

Sosyal sorumluluk stratejilerinin işletmenin finansal, teknolojik ve pazar kriterlerine göre değer geliştirmesi gereklidir. Bu nedenle teknolojik kriterlerin gözardı edilmesi değere olumlu etki edebilecek bir soru değildir.

Bazı işletmeler sosyal sorumluluk faaliyetlerini külfet olarak algılasalar da sosyal sorumluluk duygusunun uzun vadede olumlu etkileri olduğu bilinmektedir. E seçeneği ise buna uygun bir içeriğe sahiptir.

Durum: 

İşletmeler çeşitli sosyal paydaşlara karşı geniş bir sorumluluk taşırlar.

Sonuçlar:

1. Sosyal beklentilere cevap vermek, işletmenin uzun dönemli menfaatleri içindedir.

2. Toplum tarafından sağlanan kaynakların kullanılmasında bu bakış açısı işletmeye meşruiyet sağlar.

3. İşletmenin kamuoyundaki imajı, "sosyal gerekliliklere duyarlı" olarak geliştirilmek zorundadır, bu sağlanmış olur.

4. Toplumun zarar görebileceği durumları engellemede gönüllü sorumluluk alarak işletme, faaliyet gösterirken kanunlarla gelebilecek bazı kısıtlamalardan da kaçınmış olur, bu durumdan topluma pozitif sonuçlar çıkar.

5. Toplum işletmeden, ürün ve kâr elde etmesinden çok, önemli sosyal programları desteklemesini bekler. Yani kamuoyu bir grup insan olarak değerlendirildiğinde, böylesi bir hareket biçimi ve hareketinde böylesi gerekçesi vardır.

6. İşletmeler, hükûmet, belli gruplar, sendika, kamu kurumları gibi çok sayıda hissedara sahip olmaları nedeniyle sadece hissedarlarını tatmin etmek
için faaliyet gösteremez. Bu gerçeğe rağmen hissedarlarla ilgili ısrar, işletmeye duyulan güveni ciddi bir biçimde sarsar.

7. İşletmeler pek çok sosyal sorunu çözecek kaynaklara sahip tek kurumlardır. Bu nedenle herhangi bir sosyal programa işletme tarafından verilen ret cevabıyla birlikte getirilen açıklama, gerçeği yansıtmaz, işletme de bu durumun sonuçlarını görür.

8. Sosyal programların içinde yer almak, kârlı yeni fırsatlar yaratabilir.

Durum:

İşletmelerin tek sorumluluğu kâr elde etmek ve hissedarlarının gelirlerini artırmaktır.

Sonuçlar:

1. Sosyal sorumluluklar üzerine odaklanmak, temel kâr amacı olan kâr maksimizasyonundan uzaklaştırır.

2. İşletmeler sosyal programları yönetme yeteneğinden yoksundurlar, bu nedenle böylesi uygulamalarda yer almamalıdırlar.

3. Sosyal programlar işletmeler için maliyetlidir ve rekabet yeteneğini olumsuz yönde etkiler.

4. Özel işletmeler topluma karşı sorumlu değildir ve sosyal programlarda yer almamalıdır.

5. İşletmelerin hâlihazırda toplumda gereğinden fazla güç kullanmaları nedeniyle sosyal programlarda yer almaları engellenmelidir.

6. İşletmelerin kâr amaçları ile sosyal programların kamuya dair amaçları dolayısıyla çıkarlar arasında fikir ayrılığı vardır.

Bugün toplumun her kesimi, işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri görmek istemektedir ancak bu faaliyetlerin sınırları vardır. Temel sınırlar; yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alanı ve karmaşıklıktır. Bu sınırlılıkların bir sonucu olarak işletmelerin sosyal sorumluluğa yönelik faaliyetlerinin çeşidi ve sa- yısı, kamuoyunun beklentilerinin altında olabilmektedir.