STRATEJİK YÖNETİM II - Deneme Sınavı - 17

İşletmelerde stratejik yönetim temel olarak üç seviyede ele al›nan bir konudur. Bu seviyeler kurumsal seviye, işletme seviyesi ve işlevsel seviye olarak adlandırılmaktadır.

İşletmeler toplumda ürün (mal ve hizmet) piyasası ile üretim faktörleri piyasası arasında oluşan etkileşim bağlamında konumlandırılabilir.

Kurumsal yönetişim kavramına ilişkin tanımlar bütüncül bir şekilde değerlendirildiğinde tanımlarda daha çok; • İflletme içi kontrol mekanizmalarına, • İşletmelerin yöneticileri, hissedarları (pay sahipleri) ve paydaşları arasındaki ilişkilere, • İşletmelerin pay sahibi veya paydaşlarının çıkarları doğrultusunda yönetilmesine, • İşletmelerin bilgi paylaşımı konusunda şeffaf ve faaliyetlerine ilişkin hesap verebilir olmalarına vurgu yapıldığı görülmektedir (Doğan, 2007: 42).

Güç ve otorite, kurallara karşı takdiri kararlar, sorumluluk, hesap verme ve hesap sorma, şeffaflık, yönetim kurulunun oluşumu, bağımsızlık gibi kriterler kurumsal yönetişim ve geleneksel yönetim arasında karşılaşma yapmayı kolaylaştırmaktadır.

Kurumsal yönetişimin işletmelere sağlaması muhtemel faydalar aşağıda sıralanmaktadır (Aras ve Crowther, 2009: 17). • İşletmenin piyasa değeri artar. • İşletmenin kredi notu yükselir, kredi riski düşer. • İşletmenin rekabet gücü gelişir. • İşletme yeni yatırımcıların ilgisini çeker. • İşletmenin itibarı güçlenir. • İşletme daha esnek borçlanma olanaklarına sahip olur. • İşletmenin sermaye maliyetleri düşer. • Yeni yatırım fırsatları doğar. • Daha kalifiye çalışanlar işletmeyi tercih eder. • Yeni pazarlara erişim kolaylaşır.

Kurumsal yönetişimin işletmelere sağlaması muhtemel faydalar aşağıda sıralanmaktadır (Aras ve Crowther, 2009: 17). • İşletmenin piyasa değeri artar. • İşletmenin kredi notu yükselir, kredi riski düşer. • İşletmenin rekabet gücü gelişir. • İşletme yeni yatırımcıların ilgisini çeker. • İşletmenin itibarı güçlenir. • İşletme daha esnek borçlanma olanaklarına sahip olur. • İşletmenin sermaye maliyetleri düşer. • Yeni yatırım fırsatları doğar. • Daha kalifiye çalışanlar işletmeyi tercih eder. • Yeni pazarlara erişim kolaylaşır.

Bu modelde en önemli paydaş çalışanlardır. Daha sonra işletmeye kredi verenler ve kriz dönemlerinde işletmeye destek olan finansal kuruluşlar ve işletmeyle iş yapan diğer işletmeler gelmektedir.

Yasal sistem dışsal kurumsal yönetişim mekanizmalarındandır.

Pay sahiplerine ilişkin haklar; Pay Sahipliği Haklarının Kullanımının Kolaylaştırılması, Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı, Genel Kurula Katılım Hakkı, Oy Hakkı, Azlık Hakları, Kâr Payı Hakkı ve Payların Devri şeklinde sıralanmaktadır.

Birincil paydaşlar: Pay sahipleri, çalışanlar, tedarikçiler, tüketiciler, müşterilerdir.

Vekillerin asillerin amaçları doğrultusunda iş yaptıklarının denetimi oldukça maliyetlidir. Bu durumun işletmelerin genel yönetim maliyetlerini arttırması kaçınılmazdır.

1990’lı yıllarda kurumsal yönetişimin bu denli kabul görmesi dört temel nedene bağlanmaktadır. Bunlar yaşanan şirket skandalları, finansal krizler, küreselleşme ve özelleştirme şeklinde sıralanmaktadır (Aktan, 2006: 11-12).

Yasal sistem dışsal kurumsal yönetişim mekanizmaları arasında sıralanmaktadır.

En iyi uygulama kodları içsel kurumsal yönetişim mekanizmaları arasında sınıflandırılmaktadır.

Tekil kurumsal yönetişim modeli daha çok ABD ve İngiltere gibi ülkelerde geçerlidir. Modelin Anglo-Saxon kurumsal yönetişim modeli olarak da adlandırldığı belirtilmektedir.

İkili kurumsal yönetişim modelinde hem pay sahiplerinin hem de çalışanların çıkarları tatmin edilmeye çalışılır.

Tüm kurumsal yönetişim modellerinin dayandığı, genel kabul görmüş dört temel ilke üzerinde uzlaşıldığı görülmektedir. Bu ilkeler; adil davranma (ing. fairness), şeffaflık (ing. transparency), hesap verebilirlik (ing. accountability) ve sorumluluk (ing. responsibility) şeklinde sıralanmaktadır.

Şeffaflık paydaşlar arası bilgi asimetrisi oluşmasını önler.

İşlevsel seviye stratejileri işletme içerisindeki pazarlama, insan kaynakları, finans, muhasebe, üretim Vb. çeşitli fonksiyonel departmanlar (bölümler) tarafından alınan kararlardan oluşmaktadır.

Geçmişte kamuya ait olan kurumların özelleştirilmesi bu kurumlarında sermaye piyasalarından fon talep eden bir aktör olarak yerlerini almaları, kurumsal yönetişimin gelişimini tetikleyen bir başka etken olarak karşımıza çıkmaktadır (Aktan, 2006: 12).