STRATEJİK YÖNETİM II - Deneme Sınavı - 10

Sosyal medyada reklamlar yapılıp yapılmaması, işletmenin normal faaliyetlerini etkileyen benzer faktörlerden değildir.

Kurumsal yönetişim her işletme için önemi giderek artan bir kavram olsa da daha çok halka açık şirketler açısından incelenen bir konudur. İşletmelerde stratejik yönetim temel olarak kurumsal seviye, işletme seviyesi ve işlevsel seviye olarak adlandırılmaktadır. İşlevsel seviye stratejileri işletme içerisindeki pazarlama, insan kaynakları, finans, muhasebe, üretim vb. çeşitli fonksiyonel bölümler tarafından alınan kararlardan oluşmaktadır. Bu seviyede alınan kararlar genelde verimliliği artırma odaklı taktiksel kararlardır. İşletme seviyedeki stratejiler ise işletmenin örgüt yapısına bağlı olarak, belli bir sektör/ürün/bölge bazında nasıl rekabet edileceğini belirlemektedir. Kaynak dağılımı, karşılıklı üstünlükler ve sinerji bu seviyede özellikle üzerinde durulan konulardır. Üst yönetim stratejiler farklı işletme birimlerine sahip işletmelerin stratejik yönetimi ile ilgilidir. Ülkemizdeki holdingler bu tür bir stratejik yönetim seviyesinde faaliyet göstermektedirler. Üst yönetim stratejiler işletmenin tümünü kapsamakta ve etkilemektedir. Kurumsal yönetişim daha çok işletmelerde kurumsal seviyedeki faaliyetler ve kararlarla ilgili bir kavramdır. Bir başka ifadeyle kurumsal yönetişim işletmelerin üst düzey yönetiminin stratejik yönetimi ile ilgili bir konudur.

Kurumsal yönetişim, işletmenin stratejik yönetimi ve yönlendirmesi ile sorumlu üst yönetimin (söz sahipleri-vekiller), bu görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirirken, işletme üzerinde kendilerini belirli nedenlere “hak sahibi (asiller)” olarak gören; pay sahipleri (hissedarlar), çalışanlar, tedarikçiler, müşteriler ve diğer toplumsal kurumlarla olan ilişkileri kapsayan bir kavramdır.

Kurumsal yönetişim kavramına ilişkin tanımlar bütüncül bir şekilde değerlendirildiğinde tanımlarda daha çok; • İşletme içi kontrol mekanizmalarına, • İşletmelerin yöneticileri, hissedarları (pay sahipleri) ve paydaşları arasındaki ilişkilere, • İşletmelerin pay sahibi veya paydaşlarının çıkarları doğrultusunda yönetilmesine, • İşletmelerin bilgi paylaşımı konusunda şeffaf ve faaliyetlerine ilişkin hesap verebilir olmalarına vurgu yapıldığı görülmektedir.

Özelleştirme geçmiş dönemlerde devlet tarafından sahip olunan kurum ve kuruluşların yerli veya yabancı özel kuruluşlara satılması olarak tanımlanmaktadır.

Kurumsal yönetişim ilkeleri adil davranma (ing. fairness), şeffaflık (ing. transparency), hesap verebilirlik (ing. accountability) ve sorumluluk (ing. responsibility) şeklinde sıralanmaktadır.

Bu modele göre işletmelerin temel amacı pay sahiplerinin çıkarları doğrultusunda faaliyet göstermektir. Bu modelde temel kontrol mekanizması piyasa aracılığıyla yürütülmektedir. Model işletme üst yönetimi ve pay sahipleri arasındaki ilişkileri kapsar. Yöneticiler yönetim kuruluna karşı, yönetim kurulu da pay sahiplerine karşı sorumludur. Yönetim kurulunda dış üyelerin varlığı, şeffaflık ve yönetici emek pazarı model kapsamında değerlendirilen kurumsal yönetişim mekanizmaları olarak öne çıkmaktadır. Bu model daha çok ABD ve İngiltere gibi ülkelerde geçerlidir. İkili kurumsal yönetişim modeli ise daha çok Fransa, Hollanda ve Almanya gibi kıta Avrupası ülkelerinde geçerlidir. Bu modelde hem işletmelerin en önemli paydaşı olarak çalışanlara hem de pay sahiplerine önem verilmektedir. Pay sahiplerinin çıkarları tatmin edilirken, çalışanların çıkarlarından ödün verilmemektedir. Modelin bu yapısı iki kademeli yönetim kurulu yapısının varlığıyla kendisini göstermektedir. Tüm strateji ve yönetim işlevi yönetim kurulunca yerine getirilmekte fakat yönetim kurulunu göreve denetim kurulu getirmektedir. Çalışanlar, sendikalar ve hissedarlar denetim kuruluna üye atayabilmektedirler. Alman sisteminin savunucuları sistemin kurumsal hataları önlediğini ve CEO’ları hızlı kararlar almaktan alıkoyduğunu belirtmektedirler. Fakat sistem karar alma sürecini oldukça yavaşlattığı nedeniyle eleştirilmektedir. Alman kurumsal yönetişim sistemi işletmelerin yeniden yapılandırılmalarını zorlaştırmaktadır.

İçsel kurumsal yönetişim mekanizmaları yönetim kurulu, ortaklık yapısı, yöneticilerin ücreti, yatırımcı İlişkileri, en iyi uygulama kodlarıdır. Dışsal kurumsal yönetişim mekanizmaları ise satın alma tehditleri, yönetici piyasası, ürün piyasası, aktif hissedarlık, yasal sistemdir. İçsel kurumsal yönetişim mekanizmaları dışsal kurumsal yönetişim mekanizmalarının aksine, işletme içindeki güçlerin birbirlerini dengelemesi esasına dayanmaktadır.

Kurumsal yönetişimin teorik altyapısına ilişkin olarak iki teoriden söz edilecektir. Bu teoriler vekâlet teorisi (ing. agency theory) ve paydaş teorisi (ing. Stakeholder theory) dir. Vekâlet teorisi kurumsal yönetişimin ortaya çıkışını açıklama konusunda, paydaş teorisi ise günümüzdeki duruma ilişkin açıklamalar getirmek konusunda oldukça elverişlidir. Vekâlet teorisi (agency theory), vekillerin (işletme yöneticileri) asillerin (işletme sahipleri) amaç ve çıkarları doğrultusunda hareket etmelerinin sağlanabilmesi sorununa ilişkin olarak ortaya atılmış bir teoridir. Bu teoriye göre işletmelerin sermayedarları, asiller, yöneticilere vekâlet vermekte ve onları işletmeyi kendi çıkarları doğrultusunda idare etmeleri için görevlendirmektedir. Vekillerin asillerin çıkarları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri ise hedeflerin ve standartların açık olarak ortaya konulduğu sözleşmeler aracılığıyla izlenmekte ve ödüllendirme sistemleri bununla ilişkilendirilmektedir. Fakat bu teorinin savunucularına göre asiller ve vekiller arasında vekiller lehine bir bilgi asimetrisi vardır. Asiller işletmenin güncel durumuna ilişkin bilgi açısından vekillere göre daha olumsuz bir durumdadırlar. Yöneticilerin ise bilgiye erişimi daha kolaydır. Erişilen bu bilgilerin manipüle edilebilme olasılığı ise her zaman mevcuttur. İşte bu bilgi asimetrisi kaynaklı dengesiz durum, vekâlet sorunu olarak bilinmektedir. Vekillerin asillerin amaçları doğrultusunda iş yaptıklarının denetimi oldukça maliyetlidir.

Kamuoyu ilişkileri, bir işletmenin etik ve toplumsal sorunlara cevap vermek üzere kurduğu birimdir

İşletmelerin bugünkü”güven” sorunun temeli sermayedarlarına hep öncelik vermesidir.

Kamuoyunun beklentileri ile işletmenin amaçlarını bir araya getirebilen strateji "Etkileşimli strateji"dir

Ekonomik yapı sosyal seğmentin içinde yer almaz.

Yöneticinin stratejiyi kolaylıkla değiştirebildiği strateji türü , "Aktif olmayan strateji"dir.

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki aktif olmayan, tepkisel ve proaktif strateji geçici, kısa dönemli başarılar getirmektedir. Ancak uzun dönemli başarı etkileşimli strateji ile elde edilebilmektedir. Hem işletme hem de kamuoyu için büyük ve uzun dönemli kârlılık da bu strateji ile yakından ilişkilidir.

Doğal yaşam, tüketiciler, çalışanlar, yerel, ülke ve hükumet kurumları, faaliyet gösterilen toplum ve medya işletmenin sosyal sorumluluk alanları arasında yer almaktadır.

Bugün toplumun her kesimi, işletmelerden sosyal sorumluluk örnekleri görmek istemektedir ancak, bu faaliyetlerin sınırları vardır. Temel sınırlar; yasalara uygunluk, maliyet, etkinlik, faaliyet alan ve karmaşıktır.

1. Sosyal beklentilere cevap vermek, işletmenin uzun dönemli menfaatleri içindedir. 2. Toplum tarafından sa¤lanan kaynakların kullanılmasında bu bakış açısı işletmeye meşruiyet sa¤lar. 3. İşletmenin kamuoyundaki imajı, sosyal gerekliliklere duyarlı olması olarak geliştirilmek zorundadır, bu sa¤lanmış olur. 4. Toplumun zarar görebilece¤i durumları engellemede gönüllü sorumluluk alarak işletme, faaliyet gösterirken kanunlarla gelebilecek bazı kısıtlamalardan da kaçınmış olur, bu durumdan topluma pozitif sonuçlar çıkar. 5. Toplum işletmeden, ürün ve kâr elde etmesinden çok, önemli sosyal programları desteklemesini bekler. Yani kamuoyu bir grup insan olarak de¤erlendirildi¤inde, böylesi bir hareket biçimi ve hareketinde böylesi gerekçesi vardır. 6. İşletmeler, hükûmet, belli gruplar, sendika, kamu kurumları gibi çok sayıda hissedara sahip olmaları nedeniyle sadece hissedarlarını tatmin etmek için faaliyet gösteremez. Bu gerçe¤e ra¤men hissedarlarla ilgili ısrar, işletmeye duyulan güveni ciddi bir biçimde sarsar. 7. İşletmeler pek çok sosyal sorunu çözecek kaynaklara sahip tek kurumlardır. Bu nedenle herhangi bir sosyal programa işletme tarafından verilen ret cevabıyla birlikte getirilen açıklama, gerçe¤i yansıtmaz, işletme de bu durumun sonuçlarını görür. 8. Sosyal programların içinde yer almak, kârlı yeni fırsatlar yaratabilir.

1. Sosyal sorumluluklar üzerine odaklanmak, temel kâr amacı olan kâr makzimizasyonundan uzaklaştırır. 2. İşletmeler sosyal programları yönetme yeteneğinden yoksundurlar, bu nedenle böylesi uygulamalarda yer almamalıdırlar. 3. Sosyal programlar işletmeler için maliyetlidir ve rekabet yeteneğini olumsuz yönde etkiler. 4. Özel işletmeler topluma karşı sorumlu değildir ve sosyal programlarda yer almamalıdır. 5. İşletmelerin hâlihazırda toplumda gereğinden fazla güç kullanmaları nedeniyle sosyal programlarda yer almaları engellenmelidir. 6. İşletmelerin kâr amaçları ile sosyal programların kamuya dair amaçları dolayısıyla çıkarlar arasında fikir ayrılığı vardır.

Doğal yaşamı koruma sorumluluğu: Doğal kaynakların sağduyulu kullanımını, enerji tasarrufunu, kirlilik yaymayı sınırlandırmayı ve atık yönetimini içerir