VİZYON VE MİSYONUN GELİŞTİRİLMESİ

Vizyon; kişilerin, kurumların kendilerinin veya işletmelerinin gelecekte olmasını arzu ettikleri durumun ifadesidir. Temel değerlerin ve ilkelerin bir örgütsel bildirgesidir. Önceliklerimizin, planlarımızın ve amaçlarımızın başıdır. Geleceğe doğru bir çekicidir (itici değildir). Bizi eşsiz yapan özelliklerin belirlenmesi ve ilan edilmesidir ve bağlılığın bildirisidir.

İyi tasarlanmış bir vizyonun iki temel birleşeni vardır. Bunlar; temel ideoloji ve öngörülmüş gelecektir.

Mark Lipton’a göre vizyon;
•Geniş kapsamlı performans ölçümü sağlar.
• Değişimi destekler.
• Stratejik plana temel teşkil eder.
• Bireyleri motive eder ve yetenekli kişilerin işe alınmasına olanak sağlar.
• Karar alma mekanizmasının bir kapsam içinde kalmasına yardım eder

James R. Lucas ise vizyonun işletmelere yol gösterici, hatırlatıcı, ilham verici, kontrol edici ve özgürlük sağlayıcı rolleri sayesinde işletmeler için fayda sağladığını belirtmiştir:

• Vizyon yol göstericidir; vizyon işletmelerin ulaşmak istedikleri yerdir. Vizyon tanımı ile belirlenen bu hedeften uzaklaşmak işletmeler için çaba ve zaman kaybına neden olacaktır. Belirsizliklerin ortadan kalkmasına yardımcı olarak, hedeflere ulaşma konusunda çalışanlara yol göstermektedir.

• Vizyon hatırlatıcıdır; işletmeler bazen hedeflerinden uzaklaşabilirler ve başka alanlara kayabilirler. Ancak belirlenen vizyon bize ne olmak, ne yapmak istediğimizi hatırlatıcı bir özelliğe sahiptir. Geçmişte yaptığımız hatalardan ders çıkarmamız ve bizim için neyin önemli olduğunu hatırlatması açısından önemlidir.

• Vizyon ilham vericidir; çalışanlara işlerinin amaçları, sonuçları, üstün öncelikleri ve onu çevreleyen hedefleri hakkında ilham verir. Genellikle hiçbir çalışan yaptığı işi hemen benimsemez. Çünkü kendi hayatları ve hedefleri vardır. Ancak yapılan etkili bir vizyon tanımı bireylerin işleri ile bütünleşmelerini sağlar.

• Vizyon kontrol edicidir; işletme içinde çatlakların oluşması veya gereksiz işler ve temel yetersizliklerle uğraşılmaya başlanması durumunda vizyon bildirgesi insanları gerçekle yüzleştirerek kontrol mekanizması görevi görür.
• Vizyon özgürlük sağlar; kim olduğumuzu ve ne olmak istediğimizi bilmediğimizde ileriye dönük bir bakış açısına sahip olmak ve yüksek performans sergilemek zor olacaktır. Geçmişimizdeki olaylar bizlerde her zaman yaptığımız yol budur şeklinde bir kalıplaşmaya yol açar ve atalete neden olur. Ancak yaşayan bir vizyon bizleri battığımız çamurun içinden çekerek ferah bir geleceğin kapılarını açar.

• Vizyon belirlenmesi ile ilgili çeşitli makaleler seçilebilir ve bu makaleler tüm yöneticiler ile paylaşılabilir. Bu şekilde, vizyon belirleme süreci için zemin oluşturulur.
• Kendi örgütleri için her bir yöneticiden bir vizyon bildirgesi oluşturulması istenir.
• Bir komite ya da tartışma grupları oluşturularak hazırlanan bildirgeler birleştirilir. Eksikler ya da eklenmesi gereken kavramlar yeniden düzenlenir ve taslak vizyon bildirgesi oluşturulur.
• Bu taslak kimi zaman şirket dışından bir uzman ya da şirket içi oluşturulan bir komite tarafından değerlendirilip son hâlini alır.

• Nereye gitmek istediğimize karar vermeden önce kim olduğumuzu bilmemiz gereklidir. Bu, ciddi bir ruh araştırması yapmamız gerektiği anlamına gelmektedir. Biz gerçekte kimiz? Neden varız? Temel değerlerimiz nelerdir? Temel yeterliliklerimiz ve eksikliklerimiz nelerdir? Bu soruların cevaplarını vermeden vizyon bildirimi yazmak bir doktorun hastasını muayene etmeden reçete yazmasına benzemektedir.
• Vizyonu yeteri kadar detaylı tanımlamalıyız ki hesap verilebilirliğini sağlayabilelim. İnsanlar belirlenen cümleye bakarak, kim olup olmadığını ya da neye ulaşmaya çalıştıklarını anlayabilmelidir. Vizyon, çalışanları strese sokmadan onlar üzerinde baskı oluşturarak çalışmaya sevk etmelidir.
• Vizyonun uygulanabilirliğini sağlamak gerekmektedir. Vizyonun organizasyon ömrüne nüfuz etmesini istiyorsak, vizyon bildirimini hazırlarken harcadığımız zaman kadar ya da daha fazlasını vizyonun örgüt kültürü ile bütünleşmesi için ayırmalıyız. Bunun için de belirlenen vizyonun uygulamalarını insanlara anlatmalı, çalışanları vizyonun ne anlama geldiğini anlayabilmeleri için gerekli eğitimlerden geçirmeli, vizyonun daha derinlere işlemesini sağlamak için sürekli öğrenme yöntemleri geliştirilmelidir.

-Üst yönetimin davranışlarının vizyon ile tutarsız olması

-Vizyonun gerçekle ilişkilendirilmemesi

- İşletmenin problemlerinin ve becerilerinin dikkate alınmaması

- Hem çalışanlarla hem de müşterilerle olan iletişimsizlik

- İşletmenin faaliyet alanıyla olan uyumsuzluk

Misyon; bir işletmenin var olma nedenini açıklayan ifadeler bütünüdür. İşletmeler için var olma nedeni, stratejik yönetim bakış açısı bağlamında “yapılan işin tanımı” ile başlamaktadır. Stratejik yönetim düşüncesi içinde işletmenin işinin ne olduğu, kimlere hizmet verdiği, hangi pazarlarda yer aldığı gibi bilgiler doğrultusunda strateji oluşturma sürecinin ikinci adımı atılmış olur.

Misyon bildirgesi ayrıca bir “işletme öğretisi” olarak da tanımlanabilmektedir. İşletmenin niyetinin ve amacının yer aldığı, felsefesinin, inançlarının, ilkelerinin de yaptığı işe yansıtılmasıdır. Bu şekilde hazırlanan bir misyon bildirgesi işletmenin varlık nedeni, ne olduğu ve nerede olmak istediği hakkında ipuçları barındırır. Tüm bu açıklamaları barındırdığı için geniş kapsamlı olmalıdır.

Misyon bildirgesi ayrıca bir “işletme öğretisi” olarak da tanımlanabilmektedir. işletmenin niyetinin ve amacının yer aldığı, felsefesinin, inançlarının, ilkelerinin de yaptığı işe yansıtılmasıdır.

• “Faaliyet alanımız nedir?” veya “ne olmalıdır?” sorularının yanıtını içerir.
• Yapılan iş tanımı, örgütün değerleri ve inançları yer alır
• Örgütün ilişkide bulunduğu kitleler, pazarlar, ürettiği ürünler hakkında bilgi verilebilir.
• Örgüt çalışanları, tüm paydaşlar ya da toplumun geneli ile olan ilişkisi yansıtılabilir.
• Yapıcı, pozitif ve motive edici olması yön verici bir pusula işlevine sahip olmasına katkıda bulunur.
• Misyonun, örgüte özgü olması gerekir.
• Kısa dönemden ziyade uzun dönemi kapsaması gerekmektedir

İşletmenin paydaşları; çalışanlar, yöneticiler, hissedarlar, yönetim kurulu üyeleri, müşteriler, tedarikçiler, birlikler, rakipler, devlet, toplum, işletmenin stratejilerinde önemli yer tutan, bu stratejileri dolaylı yoldan etkileyen ve aynı zamanda etkilenen gruplardan oluşmaktadır.

• İşletmenin amaçlarının yöneticiler ve çalışanlar tarafından açıkça erişilebilmesi,
• Stratejik planlama faaliyetlerine bir temel oluşturması; iç ve dış çevrenin değerlendirilmesi, değerler ve inançların ortaya konması, strateji geliştirme, alternatif stratejiler arasından seçim yapma, politika belirleme, örgütsel yapı oluşturma, kaynakların konumlandırılması ve performansın değerlendirmesi,
• İşletmeye gidilecek bir yön sağlaması,
• İşletmenin tüm paydaşları için bir odak noktası olması,
• Yöneticiler arasındaki farklı bakış açılarını ortak bir bakış altında toplaması,
• Tüm çalışanlar ve yöneticiler tarafından beklentilerin paylaşılması duygusunu teşvik etmesi,
• Tüm paydaşlara işletme değeri ve amacını yansıtan bir bilinci yansıtması,
• Daha organize olmuş, daha motive edici bir örgütü yansıtması,
• Daha yüksek örgütsel performansa erişebilmeyi sağlaması,
• Tüm yönetici ve çalışanlar arasında sinerji yaratılmasını sağlaması.

• Müşteriler
• İşletmenin sundu¤u ürünler ve hizmetler
• Pazar/İşletmenin rekabet alanı
• Teknolojiyi yakalayabilmek
• İşletmenin varlığını sürdürme, büyüme ve kârlılık için teşebbüste bulunması
• İşletmenin felsefesi
• Benlik kavram›n› yansıtması
• Toplumsal imaja önem vermek
• Çalışanlara önem vermek

Çekicilik kavramı organizasyonlarda yer alan bireylere ilham vermek ve onları motive etmek için kullanılan bir kavramdır.

Öngörülmüş gelecek, ne olmayı, neyi başarmayı ve ne yaratmayı arzu ettiğimizdir ve iki temel parçadan oluşmaktadır. Bunlar uzun dönemli cesaretli planlar ve gelecekte başarmayı planladığımız hedeflerin canlı ve parlak tanımlarıdır. Tasarlanmış gelecek tanımı biraz çelişkilidir. Çünkü bir taraftan kısmen gözle görülebilen, canlı ve gerçek yapıları taşırken bir taraftan da henüz gerçekleşmemiş hayallerden, umutlardan ve arzulardan oluşan bir zamanı içermektedir.

• Bir reklam sloganı olmaması

• Bir strateji ya da plan olmaması

• Yukarıdan aşağıya bir bakış olmaması

• Gururlu geçmişimizin tarihi olmaması

• Zayıf bir işletme konusu oluşturmaması

• Heyecansızlık oluşturmaması

Vizyon özgürlük sağlar; kim olduğumuzu ve ne olmak istediğimizi bilmediğimizde ileriye dönük bir bakış açısına sahip olmak ve yüksek performans sergilemek zor olacaktır. Geçmişimizdeki olaylar bizlerde her zaman yaptığımız yol budur şeklinde bir kalıplaşmaya yol açar ve atalete neden olur. Ancak yaşayan bir vizyon bizleri battığımız çamurun içinden çekerek ferah bir geleceğin kapılarını açar.

Vizyon hatırlatıcıdır; işletmeler bazen hedeflerinden uzaklaşabilirler ve başka alanlara kayabilirler. Ancak belirlenen vizyon bize ne olmak, ne yapmak istediğimizi hatırlatıcı bir özelliğe sahiptir. Geçmişte yaptığımız hatalardan ders çıkarmamız ve bizim için neyin önemli olduğunu hatırlatması açısından önemlidir.

Vizyon yol göstericidir; vizyon işletmelerin ulaşmak istedikleri yerdir. Vizyon tanımı ile belirlenen bu hedeften uzaklaşmak işletmeler için çaba ve zaman kaybına neden olacaktır. Belirsizliklerin ortadan kalkmasına yardımcı olarak, hedeflere ulaşma konusunda çalışanlara yol göstermektedir.

Üzerinde durulması gereken diğer bir önemli konu ise vizyonun işletme içinde kimler tarafından belirleneceğidir. Pek çok işletmede vizyon bildirimleri stratejik yönetim faaliyeti içinde yer aldığı için üst yönetim kademeleri tarafından yapılmaktadır. Ancak, deneyimler en etkili vizyon bildirimlerinin CEO’ların vizyon belirleme çalışmaları sırasında işletmenin diğer bütün paydaşlarının (işletmedeki diğer üst düzey yöneticiler, farklı bölümlerde çalışan kişiler, tedarikçiler ve müşterilerin de dahil olduğu bir grup) da katılımlarını sağladıkları zaman ortaya çıktığını göstermektedir. İşletmelerin arzu ettikleri gelecekteki durumlarına ulaşabilmeleri için vizyon bildiriminin işletmelerin dış çevresi ve işletmelerin iç yapısı ile sıkı bir şekilde bağlanmış olması gereklidir. Özetlemek gerekirse; vizyon belirlenmesi aşamasında bütün yük yalnızca üst düzey yöneticilere bırakılmamalı, işletmedeki diğer çalışanların da bu sürece katılmaları sağlanmalıdır. Bu sayede bireylerin vizyona bağlılıkları daha yüksek olacaktır. Bu da çalışanların işletmenin belirlediği hedefe ulaşma konusunda daha fazla motive olmalarını sağlayacaktır.

1. Misyon; bir işletmenin var olma nedenini açıklayan ifadeler bütünüdür.

2. Vizyon; kişilerin, kurumlar›n kendilerinin veya işletmelerinin gelecekte olmasını arzu ettikleri durumun ifadesidir.