STRATEJİK YÖNETİM I - Deneme Sınavı - 17

Stratejik yönetim aşamaları tüm ünitede anlatıldığı gibi strateji oluşturma-uygulama-değerleme şeklinde ilerlemektedir.

1950’lerde ortaya çıkan stratejik yönetim, stratejik planlama ile eş anlamlı olarak kullanılır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı B seçeneğinde yer almaktadır.

Bir işletmenin mevcut vizyon, misyon, amaçlar ve stratejilerinin ortaya konulması stratejik planlamanın mantıksal olarak başlangıç noktası olması gerekir. Çünkü bir işletmenin mevcut durumu ve koşulları belirli stratejilerin uygulanmasını ya da belli bir hareket tarzının izlenmesini zorunlu kılabilir. Bilinçli olarak hazırlanmasa,
yazılmasa ve paylaşılmasa da her işletmenin vizyonu, misyonu, amaçları ve stratejisi vardır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı C seçeneğinde yer almaktadır.

Biçimsel stratejik planlama, en fazla çevre koşullarının durağan, istikrarlı olduğu durumlarda yararlıdır. D›ış çevre koşullarının çok değişken ve daha az tahmin edilebilir olduğu durumlarda stratejik başarı planlamada esnekliğe, yeni fırsatlar hakkında öğrenme yeteneğine ve yeni fırsatlara uygun değişikliklerin sürekli olarak
gerçekleştirilmesine bağlıdır. Böyle ortamlarda planlama sistemleri işletmenin başarısına hala çok önemli katkılar sağlayabilir ancak katı bir yapıda olmaması gerekir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı E seçeneğinde yer almaktadır.

Vizyonun ifade edilmiş, yani yazılı haline vizyon bildirgesi, misyonun yazılı haline ise aynı şekilde misyon bildirgesi adı verilmektedir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğinde yer almaktadır.

Dış çevre analizi dediğimizde işletmenin kontrolü dışındaki faktörlerden işletmeyi etkileme potansiyeli yüksek olanların incelenmesi söz konusudur. Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğinde yer almaktadır.

Güçlü ve zayıf yanlar rakiplere göre değerlendirilmelidir. D›ış çevre analizinde ifade edilenlere paralel şekilde, işletmenin rakiplerine göre zayıf olarak değerlendirdiği yönlerini iyileştirmesi, güçlü olarak gördüğü yanlarından da daha fazla avantaj sağlamanın yollarını aramalıdır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı C seçeneğinde yer almaktadır.

Strateji uygulama, stratejik yönetimin eylem aşaması olarak adlandırılır. Çünkü stratejiyi uygulamak demek, önceden seçilen stratejilerin eyleme dönüştürülmesi için çalışanların ve yöneticilerin harekete geçirilmesi anlamına gelmektedir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı E seçeneğinde yer almaktadır.

Politikalar departmanların kendi içinde ve departmanlar arasında tutarlı ve koordineli iş birliğinde bulunmasına ve faaliyet göstermesine katkıda bulunurlar; kapsamlarında, önceden belirlenen hedeflere ulaşmak amacıyla hazırlanan kılavuzlar, kurallar ve prosedürler yer alır; karar vermede kılavuzluk yaparlar ve tekrarlanan faaliyetler ve durumlarda ne tarz davranışlarda bulunulacağına dair yol  gösterirler; işletmenin çalışanlarından ve yöneticilerinden beklentilerini vurgularlar. Buna karşılık uzun dönemli hedeflere ulaşmak üzere işletmelerin seçmiş olduğu yollar ve araçlar stratejileri tanımlamaktadır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğinde yer almaktadır.

İşletmeler strateji değerlemesini genellikle ilk birinci yılın sonunda yapsalar da, en erken değerleme altıncı ayın sonunda yapılır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı B seçeneğinde yer almaktadır.

Bugün pek çok işletme stratejik planlama faaliyetlerine “Biz ne olmak istiyoruz” sorusuyla başlar. Bu soruya verilen cevap aslında işletmenin vizyonunu ifade etmektedir. Vizyon bildirgelerinin pek çoğu bir cümleden oluşmaktadır. Örneğin, “Türkiye’de elektronik sektöründe en yenilikçi işletme olmak” bir vizyon bildirgesidir. Bu işletmenin belirli bir süre sonunda (örneğin 10-15 yıl içinde) bu amacına ulaşmayı yani vizyonunu gerçekleştirmeyi arzu etmektedir.

İç Çevre Analizi İç çevre analizi dediğimizde ise işletmenin kontrolünde olan ve özellikle çok iyi ya da çok kötü bir biçimde yürütülen faaliyetlerin incelenmesinden söz etmekteyiz. İç çevre analizi kapsamında, işletme için olumlu sonuç doğurma potansiyeli olanlar işletmenin güçlü yanları, olumsuz sonuçlar doğurma potansiyeline sahip olanlar ise işletmenin zayıf yanları olarak adlandırılır. Güçlü ve zayıf yanlar işletmenin yönetim, pazarlama, üretim gibi fonksiyonları çerçevesinde yürütmüş olduğu faaliyetler içerisinde yer alır. Örneğin; hızlı ve verimli dağıtım sistemi, yaygın pazarlama ağı, başarılı ekip çalışması birer güçlü özellik olarak değerlendirebilir. Öte taraftan, yavaş tahsilat istemi, kısıtlı ürün sayısı, yaygın olmayan servis ağı işletmenin zayıf yanları olabilir. Güçlü ve zayıf yanlar rakiplere göre değerlendirilmelidir. Dış çevre analizinde ifade edilenlere paralel şekilde, işletmenin rakiplerine göre zayıf olarak değerlendirdiği yönlerini iyileştirmesi, güçlü olarak gördüğü yanlarından da daha fazla avantaj sağlamanın yollarını aramalıdır.

Stratejiler, uzun dönemli hedeflere ulaşmak üzere işletmelerin seçmiş olduğu yollar, araçlardır. En fazla başvurulan işletme stratejileri arasında coğrafi genişleme, ürün geliştirme, pazara nüfuz etme, pazar geliştirme, işletme varlıklarından bir kısmının elden çıkarılması, bazı işlerden çıkılması, ortak girişimler yaratma vb. vardır. Stratejiler, işletmenin üst yönetimi tarafından belirlenen ve işletmenin kaynaklarından (insan kaynakları, sermaye, ham madde vb.) önemli paylar ayrılan potansiyel eylemler olarak görülmelidir. Ayrıca stratejilerin işletmenin gelecekteki ortalama beş yıllık performansı üzerinde etkisi olacaktır. Bu nedenle de gelecek-odaklı olarak değerlendirilirler.

Strateji değerleme, stratejik yönetim sürecinin son aşamasıdır. Yöneticiler, gerekli önlemleri almak üzere, uygulanmasında sorun olan stratejileri bilmeleri gereklidir. Bu bilgi de strateji değerleme aşamasında elde edilir. İç ve dış faktörler sürekli de- ğiştiği için tüm stratejiler de değişime tabidir. Değerleme sürecinin ne zaman başlayacağı işletmeden işletmeye farklılık gösterecektir. Bu süreç, zaman alıcı ve pahalı olabilir. Bu nedenle işletmeler genellikle en erken altıncı ayda, genellikle de yıl sonlarında stratejileri değerlendirme yoluna gitmektedirler.

Yukarıda ifade edilenler de dâhil olmak üzere stratejik yönetim sürecinin daha etkin bir şekilde yürütülebilmesi için aşağıdaki noktalara dikkat etmek gereklidir (David, 2011: s.53): • Süreç sadece kâğıt üzerinde kalmamalı, insanları işin içine katmalıdır. • Tüm yöneticiler ve çalışanlar için bir öğrenme süreci olmalıdır. • Sayılarla desteklenen sözlerden oluşmalıdır, sözlerle desteklenen sayılardan değil. • Yalın ve rutin dışı olmalıdır. • Rutin davranışların önüne geçmek üzere görevler, ekip üyelikleri, toplantı biçimleri, hatta planlama takviminde değişiklikler yapmalıdır. • Mevcut işletme stratejilerini oluşturan varsayımlara meydan okumalıdır. • Olumsuz haberler de hoş karşılanmalıdır. • Açık Şkirliliğe, araştırma ve öğrenme ruhuna açık olmalıdır. • Bürokratik bir mekanizma olmamalıdır. • Törensel, şaşaalı ve gürültücü olmamalıdır. • Fazla biçimsel, tahmin edilebilir ya da katı olmamalıdır. • Jargon ya da esrarlı bir planlama dili içermemelidir. • Yalnızca işletmenin kontrolünü sağlamaya dönük biçimsel bir sistem olmamalıdır. • Niteliksel bilgiyi göz ardı etmemelidir. • “Teknikerler” tarafından kontrol edilmemelidir. • Bir defada çok fazla strateji takip edilmemelidir. • “İyi ahlak iyi iştir” politikasını sürekli olarak desteklemeli, güçlendirmelidir.

Yıllık Hedeflerin Oluşturulması Yıllık hedefler, işletmenin uzun dönemli hedeflerini gerçekleştirmesi sürecindeki ara hedefler olarak değerlendirilebilir. Aynen uzun dönemli hedefler gibi, yıllık hedeflerin de ölçülebilir, sayısallaştırılabilir, gerçekçi, tutarlı ve kendi içinde önceliklendirilmiş olması gerekir. Aynı zamanda hedeflere erişmek çok kolay olmamalı, personelinin potansiyelini ortaya çıkaracak ve çaba göstermesini sağlayacak zorlukta olmalıdır.

Günümüz koşullarında işletmelerin etkilenebileceği dış faktörler arasında aşağıdakileri sayabiliriz: • AB ülkelerinin bazılarında yaşanan Finansal krizler (Yunanistan, Portekiz, İtalya, vb.), • Bazı Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde yaşanan rejim değişiklikleri ve siyasi kargaşa (Libya, Mısır, Irak, Fas, vb.), • Müşterilerin daha çevreci üretim faaliyetleri ve ürün beklentisi, • Pazarlama faaliyetlerinin İnternet’e kayması, • Müşterilerin yaptıkları harcamaların karşılığını daha fazla görmek istemesi, • Küresel pazarların daha fazla gelir sağlama fırsatları, • Azalan kâr marjları nedeniyle işten çıkarmaların artması, • Başta petrol olmak üzere her geçen gün yükselen enerji Fiyatları.

süreçte üç temel aşama vardır: strateji oluşturma, strateji uygulama ve strateji değerleme. Bir stratejik planlama sürecinde aşağıdaki üç kritik sorunun yanıtlanması gerekir: • Şu anda neredeyiz? • Nereye ulaşmak istiyoruz? • O noktaya nasıl ulaşırız?