STRATEJİK PERFORMANS YÖNETİMİ

Ölçek ekonomisi, işletmenin üretim miktarının artması ile birim maliyetlerinde ortaya çıkan düşüşü ifade eder. söz konusu örnekte de bu durum görülmektedir. havayolu şirketi büyüdükçe birim maliyet kalemlerinde düşüşler görülmektedir.

Stratejik İttifaklar: Rekabet üstünlüğü sağlayacak süreçler ve/veya ürünler geliştirme amacıyla bilgi, kaynak ve yetenek paylaşımını kapsayan işletmeler arası düzenlemelerdir.

Herhangi bir işletme, tasarıma ya da hammaddeye doğru basamaklarda faaliyet göstermeye başlarsa geriye; pazarlama ya da satış sonrası hizmet ve desteğe doğru basamaklarda faaliyet göstermeye başlarsa ileriye bütünleşmiş olmaktadır. Örneğin, bir çimento üreticisi, inşaat yapmaya başlarsa ileriye dikey bütünleşmiş; bir perakendeci, imalata başlarsa geriye dikey bütünleşmiş olmaktadır

Dikey bütünleşme bir takım üstünlükleri ve sakıncaları beraberinde taşımaktadır. Dikey bütünleşmenin başlıca üstünlükleri şu şekilde sıralanabilir:
• İşletme açısından çok önemli girdilerin ve dağıtım kanallarının, rakiplere karşı güvenliğini sağlama,
• Artan eş güdüm ve denetim olanakları sayesinde maliyetleri düşürürken kaliteyi  yükseltebilme,
• İşlemlerin zamanlamasının ve planlanmasının kolaylaşması,
• İşleme özgü varlıklara yatırımın kolaylaşması (işletme; ham maddeden, nihai ürüne kadar olan aşamalarda daha fazla kontrol alanına sahip olmaya başladığı için, bu aşamaların her birine özgü varlıklara yatırım yapma konusunda daha geniş bir serbestiye sahip olmaktadır),
• İşletme içerisinde, işletmeye sürdürülebilirrekabet üstünlüğü kazandırabilecek bilgiyi oluşturan, paylaşan, kullanan ve koruyan bir topluluğun ortaya çıkacak olması.

Stratejik dış kaynaklardan yararlanmanın başlıca üstünlükleri şunlardır:
• Faaliyeti alan işletme, yüksek düzeyde uzmanlaşmışsa; ölçek ekonomisine ulaşma, deneyim eğrisi etkileri (öğrenme ve süreç yeniliği kaynaklı maliyet iyileştirmeleri) ve eğer görece daha az gelişmiş bir ülkedeyse ödeyeceği düşük ücretler nedeniyle maliyetler düşmektedir.
• Faaliyeti alan işletme, faaliyeti veren işletmeye göre daha fazla uzmanlaşmışsa kalite yükselmektedir.
• Faaliyeti veren işletme, temel yeteneğine daha fazla odaklanmaktadır.

Bir esas işin yanında, o işe benzer işleri de olan ve toplam satış gelirlerinin % 70’ten daha az miktarı esas işten gelen işletmelerde benimsenen strateji, ilişkili-kısıtlı çeşitlendirmedir. Birbirine benzeyen birden çok işte faaliyet gösteren bu işletmeler, yetenek ve kaynaklarını bir araya toplayıp paylaşabilmektedirler (örneğin akıllı cep telefonu üreten bir işletmeninin akıllı tablet üretimine de girişmesi).

Endüstri değer zincirinin aynı aşmasında birbirleri ile rekabet halinde olan işletmelerin birleşmesine ya da rakiplerini satın almasına yatay bütünleşme denilmektedir. Yatay bütünleşme, işletmenin tek bir endüstrideki stratejik konumunu geliştirebilmektedir. Endüstrinin tamamındaki yatay bütünleşme eğilimi, tekel ya da oligopol piyasa oluşumuyla sonuçlanabilmektedir.

Hem içinde bulunduğu pazarın büyüme hızı hem de göreceli pazar payı yüksek olan SİB, yıldız olarak adlandırılır. Kâr oranı yüksek olan yıldız ya büyümektedir ya da istikrarlıdır. Nakit akış durumu nötr olan yıldız, ya var olan durum korunmalı ya da daha fazla  büyüme için yıldıza yatırım yapılmalıdır. Yıldızın göreceli pazar payının düşmesi ya da içinde bulunulan pazarın büyüme hızının düşmesi en önemli risklerdir.

Franchise sözleşmesi, hizmet sektöründe yaygın olarak tercih edilen uzun dönemli sözleşme türüdür. Bu düzenlemede, franchisor adını alan işletme franchisee olarak adlandırılan başka bir işletmeye markasını ve üretim için gerekli olan işletme süreçlerini kullanma hakkını tanımaktadır. Franchisee, işletme giderlerini üstlenmenin yanında; franchisora, hem faaliyetler başlamadan önce peşin ödemede bulunmakta hem de faaliyetler başladıktan sonra gelirin belirli bir yüzdesini ödemeye devam etmektedir. Günümüzde franhise zincirlerine, hızlı gıda, perakendecilik ve turizm iş kollarında yaygın olarak rastlanmaktadır.

Ortak girişim, iki ya da daha çok işletmenin bir araya gelerek ayrı bir tüzel kişiliği olan üçüncü bir işletmeyi kurmalarıdır. Ortak girişimde ortaklar eşit hisseye sahip olduklarından, uzun dönemli ilişki sağlamlaşmakta ve yürütülmekte olan mevcut işletme faaliyetlerine (halihazırda yürümekte olan faaliyetler) özgü yatırımlar hızlanmaktadır. Hem entelektüel varlıkların hem de deneyim ve ustalık gibi yeteneklerin paylaşımı söz konusu olmaktadır. Katılımcılar arasında en güçlü bağlar bu stratejik ittifak türünde ortaya çıkmakta ve karşılıklı güven hususu, çok daha güçlü bir şekilde inşa edilmektedir.

Ölçek ekonomileri, işletmenin üretim miktarı arttıkça birim maliyetlerinde ortaya çıkan düşüşü ifade etmektedir.

Stratejik ittifaklar, rekabet üstünlüğü sağlayacak süreçler ve/veya ürünler geliştirme amacıyla bilgi, kaynak ve yetenek paylaşımını kapsayan işletmeler arası düzenlemelerdir.

Endüstri değer zincirinin aşamaları şu sıradadır:

1 Tasarım 2 Ham maddeler 3 Bileşenler, yarı işlenmiş mamuller 4 Montaj ya da imalat 5 Pazarlama  6 Satış sonrası hizmet ve destek

Yüksek düzeydeki dikey bütünleşmenin, talep dalgalanmaları ve teknolojik değişimler gibi çevresel değişimler karşısında gereken esnekliği ortadan kaldırması, dikey bütünleşmenin sağladığı yararlardan biri değildir; sakıncaları arasındadır.

Faaliyeti veren işletmenin, temel yeteneklerine daha fazla odaklanması, stratejik dış kaynaklardan yararlanmanın sağladığı avantajlardan biridir.

Bir esas işin yanında, o işe benzer işleri de olan ve toplam satış gelirlerinin % 70’ten daha az miktarı esas işten gelen işletmelerde benimsenen strateji, ilişkili-kısıtlı çeşitlendirmedir. Birbirine benzeyen birden çok işte faaliyet gösteren bu işletmeler, yetenek ve kaynaklarını bir araya toplayıp paylaşabilmektedirler.

Çoğunluk hisseleri borsada işlem gören birişletmenin hisse senedi başına piyasa fiyatının üzerinde bir fiyat önerme ve böylece hızlı bir biçimde çoğunluk hissedarı olma, düşmanca satın alma (ele geçirme) yollarından biridir.

Yatay bütünleşmede iki değil; tek satış ekibi vardır. Ölçek ekonomilerine ulaşma ve iki yerine tek genel merkeze sahip olma, iki yerine tek satış ekibine sahip olma gibi kaynak tasarrufları nedeniyle maliyetler düşer.

Düşük büyüme hızına sahip bir pazarda faaliyet gösteren ancak göreceli yüksek pazar payına sahip SİB, nakit deposu olarak adlandırılır. İşletme, nakit deposunun var olan durumunu korumalı ve sorunlu hale gelmesine engel olmalıdır.

Ortak Girişim (Joint Venture) iki ya da daha çok işletmenin bir araya gelerek ayrı bir tüzel kişiliği olan üçüncü bir işletmeyi kurmalarıdır. En az iki işletmenin, faaliyetlerini sona erdirmeden; üçüncü bir işletmeyi kurup faaliyete geçirmeleridir.