REKABET STRATEJİLERİ VE İŞLEVSEL STRATEJLER

Rekabet, kişi veya gruplar arasında süregelen mücadele/yarışı ifade etmektedir. Birey yaşantısına ve işletme faaliyetlerine olan direkt etkileri bakımından rekabet, daha elverişli fiyatlarla daha iyi satış şartları ya da daha iyi kalitede mal ve hizmet üreterek tüketici tatminini sağlamak, milli menfaatleri korumak, sektörün gelişmesine katkıda bulunmak gibi amaçlarla yapılıyorsa haklı rekabet, bunların önüne geçilmesi veya rakiplerin faaliyetlerini zorlaştırmak amacıyla yapılıyor ise haksız rekabet olarak tanımlanmaktadır

Üreticilerin, aynı fiyattan satmakta oldukları ürünlerin pazar paylarını artırmak
amacıyla reklam, kampanya, servis, dağıtım veya paketleme gibi rekabet unsurlarını kullanmalarıdır.

• Müşterilerin (Alıcılar) Pazarlık Gücü
• Tedarikçilerin Pazarlık Gücü
• Piyasaya Yeni Girenler
• İkame Mal veya Hizmetler
• Rakipler

Bu güç unsuru, işletmeye ham madde, ara mal veya destek hizmeti sağlayan tedarikçilerin, fiyatların oluşumu konusundaki etkinlik derecesini ifade etmektedir.

Ölçek Ekonomileri: Ölçek ekonomileri, maliyetlerin düşürülmesi yoluyla elde edilen kazançları ifade etmektedir. Geniş çaplı üretimin sağlamış olduğu tasarrufar olarak da tanımlanmaktadır

Ürün Farklılaştırması: İşletmenin, çeşitli özellikleri bakımından rakiplerinden ayrı ve özellikli bir konuma sahip olması durumudur. Ürün farklılaştırması, aynı ihtiyacı karşılayan ürünler arasında farklılıklar oluşturarak satışları artırmak amacıyla değişiklikler yapılmasıdır.

Dağıtım kanalı, mal veya hizmetlerin üreticilerden tüketicilere akışında toptancı veya perakendeci olarak faaliyet yürüten aracı, acente ve komisyoncu gibi yardımcı işletmeleri ifade etmektedir.

Aracısızlaştırma: Dağıtım kanalındaki bazı basamakların ortadan kaldırılmasıdır. E-ticaretin gelişmesiyle birlikte işletmelerin, ürünlerini doğrudan pazarlama fırsatları artmıştır. Üreticiler, aracıları atlayarak müşteriye ulaşmaya çalışmaktadırlar.

İkame mal veya hizmet, herhangi bir sanayi kolundaki işletmelerin benzer müşteri ihtiyaçlarını giderecek şekilde üretmiş oldukları mal veya hizmetleri ifade etmektedir.

Sanayi yapılarının bir ucunda dağınık yapılar, diğer ucunda ise bütünleşik yapılar yer almaktadır. Dağınık sanayi yapılarında belirli işletmelerin üstünlükleri söz konusu olmaksızın çok sayıdaki işletme arasında rekabet süregelmektedir. Bütünleşik sanayi yapısında ise hakim konumları işgal eden belirli işletmeler bulunmakta ve tekelleşme söz konusu olmaktadır.

• Maliyet liderliği
•  Farklılaştırma
• Odaklanma

Fiyat Farklılaştırma Stratejisi: Düşük fiyat belirleyerek müşterileri cezbetmeyi amaçlamaktadır. Aynı kalitede olduğuna inandıkları sürece müşteriler genellikle daha düşük fiyatlı ürünü tercih etmektedirler. Düşük fiyat tercihi, rasyonel davranış biçimi olabileceği gibi, ödeme gücü yetersizliğinden de kaynaklanabilmektedir. Fiyat farklılaştırma genellikle temel bir takım özelliklere sahip standart ürünlerde uygulanmaktadır.

İmaj Farklılaştırma Stratejisi: Bazı işletmeler, kalıcılıklarının bir teminatı olarak
farklı imaja sahip olmayı amaçlamaktadırlar. Bu sayede rakiplerinden farklı oldukları imajını pazarlayabilmektedirler. İmaj farklılaştırma genellikle estetik duyguları harekete geçiren, müşterinin gözüne ve gönlüne hitap eden ürünler üzerinde (kullanım kolaylığını bozmadan) yapılmaktadır.

Destek Farklılaştırma Stratejisi: Garanti süreleri, satış sonrası hizmetler, 24 saat hizmet sunabilme, müşteriye özel iskontolar, sağlanan ucuz krediler, satılan ürünün yanı sıra promosyon ürünler gibi ilave imkanlar, cazibe sağlayan ve satışları artırıcı bir nitelik taşımaktadır

Dizayn Farklılaştırma Stratejisi: Mevcut ürünlerin ve üretilmekte olan ürünlerin dizaynlarının bütünüyle değiştirilerek farklı bir ürünün ortaya çıkarılmasına dayanan bir strateji anlayışıdır. Bu tür bir anlayış sayesinde ürünlerin o ana kadarki baskın dizayn yapılarından radikal bir kopuş yaşanmakta, bütünüyle farklı özelliklere sahip ürünler müşterilere sunulmaktadır.

Farklılaştırmama Stratejisi: İşletmenin, geleneksel olarak sunmakta olduğu mal ve hizmetlerini muhafazakâr bir tutum sergileyerek zaman içinde bir değişikliğe uğratmadan piyasaya sürme stratejisini benimsemesidir

Odaklanma stratejisinin sakıncalı yönü, rakipler tarafından çok daha büyük potansiyele sahip başka bir pazar boşluğunun bulunabilmesidir. Ayrıca iyi bir niş pazar bulunduğunda, bu niş pazar, rakipler için de cazip hale gelebilmekte ve işletmenin kârlılığı ile stratejik avantajını azaltabilmektedir (Saruhan ve Yıldız, 2013, 228).

Miles ve Snow; öncü, savunmacı, analizci ve tepkici stratejilerden oluşan bir sınıfandırma yapmışlardır.

• Üretim İşlevine İlişkin Stratejiler
• Pazarlama İşlevine İlişkin Stratejiler
• Finans ve Muhasebe İşlevine İlişkin Stratejiler
• İnsan Kaynakları İşlevine İlişkin Stratejiler
• Araştırma ve Geliştirme İşlevine İlişkin Stratejiler

• Tedarik şartları
• Üretim Sürecinin ve Teknolojisinin Özellikleri
• Kalite kontrolü
• Kapasite kullanımı ve ölçek ekonomisi
• Yatay ve dikey bütünleşme