ÜST YÖNETİM STRATEJİLERİ

Birden çok endüstride faaliyet gösteren işletmenin rekabet üstünlüğünü yakalama amacıyla giriştiği hedef yönlü eylemlerdir.

1. İşletme, endüstri değer zincirnin hangi aşamalarında bulunacak? (Bu soru doğrultusunda alınacak karar, işletmenn dikey bütünleşmesine ilişkin olmaktadır)

2. İşletmenin ürün hattının genişliği ne kadar olacak? (Bu soru doğrultusunda alınacak karar, işletmenin çeşitlenme düzeyini belirlemektedir)

3. Bölgesel, ulusal ya da uluslararası temelde hangi pazarlarda rekabet edilecek? (Bu soru doğrultusunda alınacak karar, işletmenin coğrafi kapsamını belirlemektedir.)

Temel yetenekler, Ölçek ekonomileri, Kapsam ekonomileri, İşlem maliyetleri, Asil-vekil sorunu

• Üretim miktarı arttıkça birim başına düşen sabit maliyetlerin (örneğin yolcu uçakları için yolcu çıkış kapısı kiraları, hangarlar, bakım tesisleri, bagaj sıralama tesisleri ve yer ulaşımı gibi maliyetler) düşmesi,

• Büyük miktarlarda ham madde ve malzeme satın alımı yapıldığından dolayı tedarikçilerin pazarlık gücünün düşmesi,

• Var olan teknolojinin daha verimli bir şekilde kullanılmaya başlanması.

İşletmenin diğer işletmelerle bir yıldan daha az süreli yaptığı anlaşmadır.

Dikey bütünleşme, işletmenin ihtiyaç duyduğu girdilerin üretimindeki ve ürünlerinin dağıtıldığı kanallardaki sahiplik derecesidir. Dikey bütünleşme düzeyi, işletmenin doğrudan katıldığı endüstri değer zincirindeki aşamaların azlığı ya da çokluğuyla ifade edilmektedir.

• İşletme açısından çok önemli girdilerin ve dağıtım kanallarının, rakiplere karşı güvenliğini sağlama,• Artan eş güdüm ve denetim olanakları sayesinde maliyetleri düşürürken kaliteyi yükseltebilme, • İşlemlerin zamanlamasının ve planlanmasının kolaylaşması,• İşleme özgü varlıklara yatırımın kolaylaşması (işletme; ham maddeden, nihai ürüne kadar olan aşamalarda daha fazla kontrol alanına sahip olmaya başladığı için, bu aşamaların her birine özgü varlıklara yatırım yapma konusunda daha geniş bir serbestiye sahip olmaktadır),• İşletme içerisinde, işletmeye sürdürülebilir rekabet üstünlüğü kazandırabilecek bilgiyi oluşturan, paylaşan, kullanan ve koruyan bir topluluğun ortaya çıkacak olması.

• Faaliyeti alan işletme, yüksek düzeyde uzmanlaşmışsa; ölçek ekonomisine ulaşma,deneyim eğrisi etkileri (öğrenme ve süreç yeniliği kaynaklı maliyet iyileştirmeler) ve eğer görece daha az gelişmiş bir ülkedeyse ödeyeceği düşük ücretler nedeniyle maliyetler düşmektedir. • Faaliyeti alan işletme, faaliyeti veren işletmeye göre daha fazla uzmanlaşmışsa kalite yükselmektedir.• Faaliyeti veren işletme, temel yeteneğine daha fazla odaklanmaktadır.

• Faaliyeti veren işletme, faaliyeti alan işletmeye aşırı bağımlı olursa üzerinde önceden anlaşılan fiyat yükselebilmektedir. Bu riski ortadan kaldırmak için aynı ürün için birden çok işletmeyle stratejik dış kaynaklardan yararlanma yoluna gitmek gerekmektedir.

• Özellikle, imalatın stratejik dış kaynaklardan yararlanmaya konu olduğu durumda; faaliyet alan işletme verimli, yüksek kalitede çalışan ve öğrenme eğrisi etkilerini elde eden bir örgütse, faaliyet veren işletmenin karşısına ilerde rakip olarak çıkabilmektedir.

• Faaliyeti veren işletme yeterince dikkatli değilse; tasarım bilgisi gibi stratejik öne-me sahip bilgiyi ve müşteri şikâyetleri gibi önemli öğrenme olanaklarını faaliyeti alan işletmeye kaptırabilmektedir.

Çeşitlendirme, işletmenin ürün çeşitliliğiyle ilgili kararları ve eylemlerini kapsamaktadır. İşletmenin var olan işlerine ek olarak, faaliyette bulunduğu iş alanında veya farklı alanlarda benzer ya da farklı yeni işlere girmesi, onun çeşitlendirme stratejisi uyguladığını göstermektedir.

Tek işte yoğunlaşma, esas  iş ağırlıklı çeşitlendirme, ilişkili- kısıtlı çeşitlendirme, ilişkili-bağlı çeşitlendirme, ilişkisiz çeşitlendirme

• Kapsam ekonomilerine kavuşma,

• Ölçek ekonomilerine kavuşma,

• Yeni ürünlerle yeni pazarlara girerek büyüyebilme,

• Kaynak ve yeteneklerin birden çok iş tarafından paylaşılması

Birleşme, iki ya da daha fazla bağımsız işletmenin, bu işletmelerden en az birinin kimlik ve tüzel kişiliğini sona erdirmesi ve sahip oldukları tüm kaynak ve yetenekleri bir araya getirmek suretiyle tek bir kimlik altına girmeleridir. Satın alma, bir işletmenin başka bir işletmenin tamamını ya da çoğunluk hisselerini satın alarak, o işletmeyi kontrolü altında ve kendine bağlı bir işletme haline getirmesidir.

Endüstri değer zincirinin aynı aşamasında birbirleri ile rekabet halinde olan işletmelerin birleşmesine ya da rakiplerini satın almasına yatay bütünleşme denilmektedir.

• Pazarda rekabeti düşürür ve fiyatlandırmada işletmenin elini rahatlatacağı için kârı artırır.• İşletmenin tedarikçi ve alıcılarla pazarlık gücü yükselir ve endüstri dışı işletmelerin ya da girişimcilerin gözünü korkutarak pazara giriş tehdidini azaltır. Ancak olası tekelleşme ya da oligopolleşme durumunda yasal soruşturma riski vardır.• Ölçek ekonomilerine ulaşma ve iki yerine tek genel merkeze sahip olma, iki yerine tek satış ekibine sahip olma gibi kaynak tasarrufları nedeniyle maliyetler düşer.• İşletmenin ürün sunumundaki boşlukları doldurması rakiplerden farklılaştırmayı artırır.

Boston Danışma Grubu (BDG) pazar büyüklüğü-pazar payı matrisi

Sorunlu SİB için stratejik öneri, ya bir an önce elden çıkartma ya da yatırım yapmayı durdurma ve kapatmadan ya da satmadan olabildiğince nakdi SİB’den çekmeye çalışma anlamına gelen hasat toplamadır.

Yıldız olarak adlandırılır. Kâr oranı yüksek olan yıldız ya büyümektedir ya da istikrarlıdır.

• Yeni bir pazara, bölgesel ve/veya uluslararası pazarlara, bu pazarlarda deneyim sahibi olan işletmelerle işbirliği yaparak daha kolay bir şekilde girme.

• Ölçek ve/veya kapsam ekonomilerine ulaşarak pazardaki rekabetçi konumu sürdürme.

• Pazar liderine karşı koyabilmek için diğer işletmelerle bir araya gelme.

• Kaynak ve yetenekleri bir araya getirerek güçlenme.

• Yeni yetenekleri öğrenme.

• Dinamik pazarlarda, küçük ama yenilikçi işletmelerle işbirliğine girerek belirsizliğe karşı önlem alma.

Uzun dönemli sözleşmeler, işletmeler arasında bir yıldan daha uzun bir dönem kapsayan ve en sık rastlanan stratejik ittfaklardır. Tedarik sözleşmeleri, dağıtım sözleşmeleri, lisans sözleşmeleri ve franchise sözleşmeleri başta gelen uzun dönemli sözleşmelerdir.