STRATEJİK ANALİZ VE STRATEJİK YAPILANDIRMA

Çevre, örgütün faaliyetlerini, amaçlarına ulaşmasını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü unsuru yani işletmenin kararlarını ve performansını etkileyen bütün etkileri ifade etmektedir. Bu nedenle stratejik analizde yer alması gereken faktörlerden biridir.

Dış çevre, örgüt ile ilgili olup örgüt sınırları dışında kalan her şeyi, iç çevre ise örgüt sınırları içinde kalan her şeyi ifade etmektedir. Örgütleri etkileyen çevre faktörlerini, üç başlık olarak belirleyebilmek mümkündür. Bunlar: dış çevre, sektör çevresi ve iç çevre faktörlerinden oluşmaktadır. 

Dış çevrenin çeşitli alt boyutları bulunmaktadır. Bunlar; politik, ekonomik, sosyo-kültürel, teknolojik, demografik ve uluslararası unsurlardır.

Teknolojik Çevre: Teknolojik çevre, yeni bilginin üretilmesi ve üretilen bilginin yeni süreç, metot, çıktı ve ürüne dönüşmesi faaliyetlerini ve buna yönelik kurumları (Ar-Ge merkezleri, üniversiteler, teknoparklar vb.) kapsamaktadır.

Çevre Boyutları ve Dış Çevrenin Alt Unsurları; 

Boyut:  Politik

Alt unsurları: Anti tröst yasaları, Vergilendirme, Fiyat serbestisi, İş kanunu, Eğitim felsefesi ve teorisi

Boyut: Ekonomik

Alt Unsurları: Enflasyon oranları , Faiz oranları, Ticaret açığı veya fazlalığı, Bütçe açığı veya fazlalığıi,  Kişisel tasarruf oranı, Firma tasarruf oranı, Gayrisafi yurt içi hâsıla, 

Boyut: Sosyo-Kültürel

Alt Unsurları: Kadın iş gücü, İşgücü çeşitliliği , Çalışma hayatının kalitesine yönelik tutumlar, Çevre duyarlılığı, İş ve kariyer tercihlerindeki değişim, Ürün ve hizmet özelliklerine ilişkin değişim.

Boyut: Teknolojik

Alt Unsurları: Ürün yeniliği, Süreç yeniliği, Bilginin uygulanması, Devlet ve özel sektör destekli ARGE harcamaları, Yeni iletişim teknolojileri, 

Boyut: Demografik

Alt Unsurları: Nüfus büyüklüğü,  Yaş dağılımı, Coğrafik dağılımı,  Etnik yapı,  Gelir dağılımı

Sektör çevresi analizini, aşağıdaki üç temel boyut ekseninde yapabilmek mümkündür. Bunlar; Ana Pazarın İncelenmesi, Rekabet Analizi, Esas Rakip Analizi

Ana pazarın incelenmesinde; pazarın yapısı, pazar sınırlarının belirlenmesi, pazarın büyüme hızı veya pazar hayat evresine dikkat edilir.

Bir sektördeki rekabetin durumu beş temel rekabet gücüne bağlıdır, bunlar;

Rakipler

Piyasaya Yeni Girenler (Potansiyel Rakipler)

İkame Mal veya Hizmetler

Tedarikçilerin Pazarlık Gücü

Müşterilerin Pazarlık Gücü

Sektör analizinde atılması gereken tipik adımlar aşağıda sıralanmıştır:
1. İlgili sektörün tanımlanması,
2. Katılımcıların tespit edilerek uygun guruplara bölünmesi,
3. Her rekabet gücünün ardındaki itici kuvvetlerin değerlendirilerek hangilerinin etkili, hangilerinin zayıf olduğunun ve bunun nedeninin belirlenmesi,
4. Genel sektör yapısının belirlenerek, analizin tutarlılık testine tabi tutulması,
5. Her kuvvette olumlu ya da olumsuz mevcut ve olası değişkenlerin analiz edilmesi,
6. Rakiplerin, yeni girişimcilerin ya da şirketin etkileyebileceği sektör yapısı yönlerinin tespit edilmesi.

Rakip analizinin amacı, her bir rakibin yapabileceği olası stratejik değişikliklerin ve diğer firmaların stratejik hamlelerine olası tepkilerin saptanmasıdır. Burada önemli olan, öncelikle hangi rakiplerin inceleneceğinin saptanmasıdır. Yani işletmenin esas rakibinin kim olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.

Gelecekteki Hedefler

Mevcut Strateji

Varsayımlar

Yetenekler

Her bir çevre ile ilgili bilgi kaynakları; 

Genel Çevreyle İlgili Bilgi Kaynakları

Sektör/İş Çevresiyle İlgili Bilgi Kaynakları

ve Rakipler Hakkında Bilgi Toplamak şeklindedir. 

İç çevre analizi (işletme analizi), örgütsel çabaların çekirdeği olarak kabul edilebilecek olan örgütsel kapasite ve temel yeteneklerin ortaya konulmasına ve maliyetlerin belirlenmesine katkı sağlamaktadır. Diğer bir deyişle iç çevre analizi ile işletmenin yapabilecekleri ve yapamayacakları ortaya çıkarılmaktadır. İç çevre analizi sayesinde işletmenin sahip olduğu varlıklar ve yetenekler analiz edilebilmektedir. İç çevre analizinde bilgi kaynaklarına erişim, dış çevreye oranla çok daha kolay bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Dış çevre analizinde tahmin yapılırken, iç çevrede tespit yapılmaktadır. 

Temel yetenek, işletmenin vizyonunu gerçekleştirmede temel rol oynayan, rakipler tarafından taklit edilmesi zor olan, işletmeye rekabet avantajı kazandıran bilgi, beceri ve yetenekler setidir.

Maddi varlıklar: 

Arsalar, Makinalar Malzemeler, Binalar, Finansal Varlıklar, İşgücü, Yönetim Yapısı

Maddi Olmayan varlıklar:

Marka, Patent, Teknolojik Sırlar, Bilgi ve Denetim, Toplumda imajı, Kurum Kimliği,  Ürün Saygınlığı, Güvenirliği

Bir işletmenin, sektörde ayakta kalabilmesi ve başarılı olabilmesi için çeşitli kriterleri yerine getirmesi gerekmektedir. Bu kriterlerden ikisi şunlardır: Müşterinin almak istediğini
sağlamak ve rekabetten sağ çıkmaktır. Birincisi için müşterilerin, ikincisi için ise rekabetin yapısının analiz edilmesi gerekmektedir. Bu iki kriterin işletmeye sağladığı bilgi ise; kritik başarı faktörleridir.

GZFT analizi için atılacak temel adımlara örnek verilmiştir:
1. Ekibi oluşturun
2. İşletmenin güçlü yönleri üzerinde beyin fırtınası yapın
3. Fikirleri birleştirin
4. Fikirleri netleştirin
5. İlk 5 güçlü yanı tespit edin
6. Güçlü yönleri özetleyin
7. 2’den 6’ya tüm aşamaları Zayıf Yanlar için yapın
8. 2’den 6’ya tüm aşamaları Fırsatlar için yapın
9. 2’den 6’ya tüm aşamaları Tehditler için yapın

Misyon, örgütlerin temel var oluş sebebi ve var olmasının anlamıdır. Misyon; işletmenin çıkış noktasını, çıkış koşullarını ve oluşum nedenlerini açıklamaktadır. İşletme, misyon
ifadesi sayesinde çalışanlarını motive ederek, “bu kuruluşta ne yapıyorum” sorusunun cevabını kendisine ve çevresine vermesi konusunda yardım etmektedir. Misyon ile ilgili bir diğer tanım, “işletmeleri benzerlerinden ayıran ve onun ürün, pazar ve teknoloji bakımından faaliyetlerinin kapsamını belirleyen özgül amacı” olarak yapılmaktadır. Misyon genel olarak aşağıdaki hususlar ile ilgilidir: 
• Bu şirket neden var,
• Ekonomik amaçlarımız nelerdir,
• Kalite, şirket imajı ve kimliğimiz bakımından faaliyet felsefemiz nedir,
• Temel becerilerimiz ve rekabetçi avantajlarımız nelerdir,
• Hangi müşterilere hizmet veriyoruz ve verebiliriz,
• Hissedarlara, çalışanlara, topluluklara çevreye, sosyal sorunlara ve rakiplere karşı
sorumluluklarımızı nasıl görüyoruz. 

Vizyon, düşünülen geleceğin resmi olarak ifade edilmektedir. Bu resim, işletmenin gelecekle ilgili düşlerini, umutlarını, düşüncelerini ve beklentilerini içermektedir. Vizyon, örgütün geleceği konusunda çalışanlara rehber olmakta ve yatırımcılara hedeflenen amaçlara ulaşmaya çalışırken nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda yol gösterecek ilkeler öne sürer. Vizyon, işletmelerin, ulaşmak için canla başla uzun dönem uğraşacağı fakat kolaylıkla
ulaşamayacağı bir noktayı hedef gösterir. 

EKONOMİK AMAÇLAR
Kâr elde etmek, Kapasiteyi tam kullanabilmek, Fiziki ve beşeri unsurlardan tam verim almak, Yüksek pazar payı, Değişimi yönetmek

SOSYAL AMAÇLAR
Kültürel ve sosyal gelişime destek olmak, Tüketiciyi korumak,  Sosyal ve kültürel değerlere önem vermek,  Sosyal değer taşıyan harcamalar yapmak, İstihdam sağlamak