STRATEJİK YÖNETİM VE STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ

Strateji, kelime anlamı olarak bir orduyu idare etmenin yanı sıra bir komutanın, ordusunu sevk ve idare ederek düşmanlarını çeşitli manevralarla etkisiz hale getirmesi anlamına gelmektedir. Strateji, askeri anlamda ele alındığında ise savaşta belirlenmiş hedefleri elde etmek için eldeki kaynakları en uygun şekilde seferber etme ve düzenleme sanatı olarak tanımlanmaktadır.

Strateji doğrultusunda belirlenmiş bulunan amaçlara ulaşmak için izlenecek yol ve yöntemlerin ayrıntılı bir şekilde ifade edilmesidir. İşletmecilik anlamında taktik, sahip bulunulan kaynakların en etkin ve verimli bir şekilde kullanılması, amaçlarla uyumlu olması için değişen durumlara uygun olarak alınan kısa dönemli kararları ifade etmektedir.

Politika kavramı, strateji kavramı ile sıklıkla karıştırılmaktadır. Politika, örgütsel faaliyetlerin tümünde olduğu gibi, stratejik karar ve uygulamalarında da kriterleri ortaya koyan
bir rehber olma niteliği taşımaktadır.

Rekabet, aynı alanda faaliyet gösteren rakipler arasında, kazancı maksimize etmek amacıyla yapılan bir yarışı ifade etmektedir.

herhangi bir sektördeki rekabetin durumunu belirleyen güçler şunlardır:
• Alıcılar
• Satıcılar
• İkame ürünler
• Sektöre yeni girenler
• Rekabetin şiddeti.

Stratejik niyet, örgütün, arzu ettiği geleceğe ulaşabilmek için tüm kaynaklarını, avantaj ve yeteneklerini seferber edebilme isteği veya motivasyonudur.

1. Olaylar üzerinde düşünenler: Tepkici (reaktive),
2. Trendler düzeyinde düşünenler: Önlem alıcı (cevap veren, responsive, proactive),
3. Yapı/sistem düzeyinde düşünenler: Yön verici (üretken, generative).

Stratejik yönetim, örgütün sahip olduğu güçleri doğru bir şekilde konumlandırmayı amaçlayan bir yönetim anlayışıdır. Stratejik yönetim, değişen çevreye örgütün geleceği açısından ne şekilde uyum sağlaması gerektiğini belirlemeyi amaçlayan bir yönetim anlayışıdır. Bu anlayışta örgütsel başarının, değişen koşullar ile rakipler karşısında örgütün gelecekteki görünümünün bugünden tasarlanması ve bunun örgüt çalışanlarınca benimsenmesiyle sağlanabileceği düşüncesi ön plana çıkmaktadır .

stratejik yönetimin özellikleri şunlardır:
• Uzun dönemli sonuçlara odaklanmaktadır,
• Sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü elde etmeyi amaçlamaktadır,
• Rakipler, çevresel koşullar ve örgütsel özelliklere göre konumlandırma yapmaktadır,
• Mevcut durumların yanı sıra muhtemel durumların da düşünüldüğü yönetimsel bir süreçtir

Stratejik yönetimin ortaya çıkışı ve gelişimi, bilimsel yönetim anlayışından sonraki yıllara dayanmaktadır. Stratejik yönetim anlayışının başlangıcı, işletmelerde uzun dönemli planlama konusunun gündeme gelmeye başladığı 1950’li yıllar olarak kabul edilmektedir. İkinci dünya savaşı sonrasında ortaya çıkan üretim artışıyla birlikte, özellikle büyük  işletmelerin yöneticileri uzun dönemli talep tahmini, finansal öngörü, üretim ve dağıtım konuları üzerine hassasiyetle eğilmeye başlamışlardır. Stratejik yönetim anlayışı 1960’lardan itibaren hızlı bir şekilde gelişerek ve zenginleşerek günümüze gelmiştir.

Strateji Oluşturma (Planlama, Organize Etme)

Uygulama

Konrtol (Denetim)

Stratejilerin Belirlenmesi

Stratejik Analiz

Stratejik Yapılandırma

Strateji Uygulama

Stratejik Kontrol (Değerlendirme)

İç Çevre ve Dış Çevre Analizleri

Vizyon, Misyon, Değerler, Hedefl­er, Amaçlar

Program Bütçe Prosedür

İzlenecek Stratejilerin Seçimi

Politika Belirleme, Kaynak Tahsisi

Örgütlerde stratejik yönetim süreci ile ilgili çalışmaları başlatan ve bu sürecin her saasında yer alan, stratejik faaliyetlerden sorumlu olan örgüt çalışanı, yönetici veya sahipleri
“stratejist” olarak ifade edilmektedir.

Analiz; belirli bir bütünü, onu oluşturan parçalara ayırarak çözümleme yapma esasına dayanmaktadır. Stratejik analiz sayesinde örgütsel ve yönetsel süreçler, kendilerini oluşturan öğelerin, bütünle olan ilişkilerini koparmadan ayrıştırılması ve daha kolay anlaşılabilir hale getirilmesi sağlanmaktadır. Stratejik analiz bahsi altında geçen iç ve dış çevre analizleri bazı kaynaklarda bünye analizi olarak da isimlendirilmektedir.

İç çevre analizi

Dış çevre analizi

SWOT analizi

Elmas modeli analizi

Temel yetenek analizi

Stratejik Yakınsama ve

Stratejik Çürümedir. Bunların dışında stratejik analiz kapsamında kullanılan diğer analiz türleri şunlardır:
• Pazar analizi
• Rakiplerin analizi
• Değer zinciri analizi
• Stratejik maliyet analizi
• İşbirliği potansiyeli analizi
• Kritik başarı faktörleri analizi

Elmas Modelinin dört ana boyutu ve modele sonradan eklenmiş olan “Devlet” ve “Şans” boyutları bulunmaktadır. Büyük örgütlerden, görece olarak çok daha küçük olan işletmelere kadar çeşitlilik arz eden örgütlerin rekabet gücünü belirlemede kullanılan bu analizdeki ilk dört ana faktör, elmasın köşelerini oluşturmakta diğer iki faktör ise yan
faktörleri oluşturmaktadır. Her bir faktörün hem münferit olarak hem de birlikte ele alınması sayesinde sektörel/örgütsel değerlendirmelerin sağlıklı ve etkin bir şekilde yapılması
mümkün olabilmektedir.

Stratejik çürüme: Gary P. Hamel’a göre, her strateji ne kadar parlak veya dâhice olursa olsun zaman içinde gücünü kaybetmeye mahkûmdur. En iyi stratejiler bile zaman içinde başkaları tarafından taklit edilmekte veya şartların değişmesiyle birlikte atıl durumda kalmaktadırlar. Hamel bu durumu şu sözlerle özetlemiştir: “Dünün kılıcıyla yaşayanlar,
bugünün silahıyla vurulacaktır”.

Vizyon, işletmelerin uzun dönemde gerçekleştirmeyi amaçladığı sonuçları ifade etmektedir. Geleceğe yönelik olarak işletmenin uygulamalarını şekillendirmekte ve yönlendirmektedir. Genel amaçların ve misyonun, işletmenin faaliyet alanına göre özelleştirilmiş ve tanımlanmış şeklidir. Stratejik yapılandırma aşamasında yer verilir. 

Misyon: Örgütlerin, varlık nedenlerini açıkladıkları ifadeye misyon adı verilmektedir. Bir diğer ifadeyle misyon, örgütlerin kendilerini ne tür bir örgüt olarak görmek istediklerini belirten bir ifadedir. Misyon, örgütün hangi sektörü seçtiği ya da hangi iş kolunda olduğunu, temel ürün veya hizmetlerin neler olduğunu, tüketici ve pazar ihtiyaçlarını, teknoloji gereksinimini veya tüm bu konuların birlikte ifade edilmesidir

Stratejilerin uygulamaya geçirilmesinde genellikle program, bütçe ve prosedürlere başvurulmaktadır. Programdan prosedüre doğru gidildikçe daha genel uygulamalardan daha
özel uygulamalara doğru bir yol izlenmektedir.

Etkin bir kontrol sisteminin taşıması gereken başlıca özellikler şunlardır:
• Basit olmalıdır
• Ekonomik olmalıdır
• Hedeflerle uyumlu olmalıdır
• Bilgiyi zamanında sağlamalıdır
• Örgütün gidişatı hakkındaki gerekli sayısal bilgileri içermelidir