STRATEJİK İLETİŞİM

Farklı liderlik yaklaşımlarında liderlere ilişkin ortaya konulan ortak bir özellik bulunmaktadır. Bu ortak özellik; liderlerin başkalarının davranışlarını etkileyebilme başarısıdır.

Liderlerin izleyenlerini etkileyebilmesi için makam gücü, ödüllendirme gücü, uzmanlık gücü, kişilik gücü, zorlayıcı güç şeklinde güç kaynakları vardır. Analitik güç, bu güç kaynakları arasında yer almamaktadır.

Ödül çalışanların motivasyonları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir ve bunu sağlayan kişiye karşı bağlılığı arttırmada önemli bir rol oynamaktadır. Lider ücret artışı, terfi gibi ödüllerin yanı sıra takdir ve onurlandırma ile birlikte çalışanlarına işlerine bağlı olmalarından dolayı somut ödüller de sunabilir.

Yönetim yetkisini izleyicileri ile paylaşma eğilimi taşıyan liderlik türü demokratik-katılımcı liderlik modelidir. Bu liderlik modelinde; liderler amaçların, planların ve vizyonun belirlenmesinde daima astlarına danışırlar ve onlardan aldıkları fikirler doğrultusunda liderlik davranışı sergiler.

Likert’in sistem 4 kuramında katılımcı yönetimin örgüt kültürü içerisinde önemli bir yeri ve rolü bulunmaktadır. Ekip çalışması, karar alma sürecine katılım örgüt kültürünün oluşmasına katkıda bulunur.

House ve Evans tarafından, güdüleme konusundaki bekleyişe dayandırılan yol-amaç kuramına göre lider; otoriter, destekleyici, katılımcı, başarıya yönelik davranışlardan birini destekleyebilir. Buna göre; iddialı amaçlar ortaya koyan ve astlarına bunları başarabileceklerine dair güven duyduğunu belirten liderlik davranışı başarıya yönelik davranıştır.

Yöneticinin ne yaptığıyla değil, neyi elde ettiğiyle veya başardığıyla ölçülmesi gerektiğini öne süren anlayış yönetsel etkililiktir. Etkililik yönetimin temel amacıdır.

Stratejik lider; geleceği görebilen, orijinal bir vizyon yaratabilen, esnek olabilme kapasitesine haiz, başkalarının duygu düşünce ve davranışlarını anlamlı ve olumlu etkileyebilen, paydaşları ile iyi ilişkiler kurabilen, kendi paradigmalarını sürekli olarak sorgulayan ve geliştiren, çevresel koşullara uygun cesur kararlar alabilen, insan kaynaklarını etkili yönetebilen, takipçilerini güçlendirebilen bir yapıya sahip olan ve bu yetenekleri vasıtası ile gerekli hâllerde stratejik değişimleri uygulayabilen liderdir.

Günümüzde bilgi toplumu açısından ileri sürülen entelektüel liderlik, süper liderlik, toplam kalite liderliği, öğrenen liderlik gibi liderlik modelleri bulunmaktadır. Büyük insan liderliği ise; ilk liderlik araştırmalarında ortaya konan, daha geleneksel bir liderlik türüdür.

“Liderler doğarlar” varsayımını koruyan liderlik kuramı “Özellik Kuramıdır”. Amacı liderlik özelliklerini lider olmayanlardan ayırmaktır. Liderler ile ilgili bazı özellikler; zekâ, kendi- ne güven, akıcı konuşma yeteneğiyle uzunluk, ağırlık gibi fiziksel özelliklerdir. Özellikler yaklaşımını diğerlerinden ayıran, liderin diğerlerin benzersiz özelliklerine odaklanıyor olmasıdır.

Bir kurum içerisinde liderin, izleyenlerini etkileyebilmek adına kullandığı beş̧ güç kaynağı vardır. Bu güç kaynakları şunlardır (Bayram, 2013): Makam gücü, ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, uzmanlık gücü, kişilik gücü.

Postmodern kuramlar olarak ele alınan bu yaklaşımlar çerçevesinde yer verilen kuramlar; Karizmatik Liderlik Kuramı, Etkileşimci Liderlik Kuramı, Stratejik Liderlik Kuramı, Vizyoner Liderlik Kuramı ve Dönüştürücü Liderlik Kuramı olacaktır (Dikmen, 2012).

Tam serbesti tanıyan liderler, yönetim yetkisine en az ihtiyaç duyan, izleyicilerini kendi hâline bırakan ve her izleyicinin kendisine tahsis edilen kaynaklar dâhilinde plan yapmasına ve uygulamasına izin veren bir davranış̧ sergiler.

Likert’in Sistem 4 kuramı yatay iletişim, katılımcı yönetim, takdir ve ödüllendirmeye dayalı güdüleme, güven gibi temelleri temsil etmesine karşın hiyerarşik sistemler daha çok otokratik lider modeli içerisinde yer almaktadır.

Bu kurama göre lider, dört liderlik davranışından birini gösterebilir. Bunlar; otoriter, destekleyici, katılımcı ve başarıya yöneliktir.

Karizma kavramının Yunancadaki karşılığı "İlahi Hediye"dir. Karizma kavramı liderlik ile ilişkilendirildiğinde, liderin takipçileri üzerinde yarattığı sıra dışı bir etki olduğu söylenebilir. Genel olarak bakıldığında tanınmış̧ ve etkili olmuş̧ karizmatik lider tipleri dinî ve ruhani liderlerdir.

Bu liderlik tipi deneyime bağlı olarak işlerlik kazanır. Burada lider vizyon yaratır, yarattığı vizyonu diğer paydaşlara iletir ve faydacı bir yaklaşımla hareket eder. Vizyoner stratejik liderler olası fırsatlar için orijinal fikirler üretir. Bu tarz liderler planlarını sistematik yapmaktan ziyade içsel kurgu yoluyla tasarlar. Yaratıcılık boyutları oldukça aktiftir. Takipçilerini ve diğer kişileri ikna etmede başarılıdırlar.

Kültürel açıdan ileri sürülen liderlik modelleri: Kültürel liderlik modeli, paternalist liderlik modeli, ruhsal liderlik modeli, hizmetkar liderlik modeli, ahlaki liderlik modeli, sorumlu liderlik modeli, otantik liderlik modeli, örtük liderlik modeli olarak sıralanır.

Entelektüel liderlik, geçmişin klasikleşmiş̧ uygulamalarıyla yetinmeyip yepyeni süreçler uygulamaya sokan, potansiyel gücünü yaratıcı eylemlere yönlendirebilen, başarı konusunda sınır tanımayan bir anlayışla hareket eden bir konsepti ifade etmektedir. Bu da büyük oranda onların sahip oldukları düşünsel güçleri, eğitim, bilgi beceri ve gelişmişlikleriyle ifade edilebilen entelektüel potansiyellerine bağlıdır.

Liderlik, bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme, bu amaçları gerçekleştirmek için onları ne yapacakları konusunda harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin toplamıdır. Liderlik, grup amaçlarını başarmak için grup eylemlerine yön verme ve diğerlerini etkileme sürecidir.