STRATEJİ VE GÜVENLİK

Caydırıcılık, Soğuk Savaş döneminin temel kavramlarındandır ve zamanla farklı türleri ortaya çıkmıştır. Genel olarak bakıldığında caydırıcılıkta tehdit ve vaat bilinçli olarak kullanılmaktadır. Caydırıcılık kavram olarak diplomasi tarihi ile yaşıt olmasına rağmen Stratejik Çalışmalar alanına nükleer silahların çıkışıyla girmiştir.

Tanımdan da anlaşılacağı gibi burada genel anlamda caydırıcılıktanfarklı olarak, caydırıcı devlet kendisine yönelik bir tehdide maruz kalmamakta, müttefiki kabul ettiği başka bir devletin karşı karşıya olduğu olası saldırı tehdidini caydırmaya çalışmaktadır. Örneğin, İngiltere ve Fransa arasında 1947’de imzalanan Dunkirk Antlaşması, İngiltere’nin Fransa’ya herhangi bir saldırı halinde yardım edeceği taahhüdünü̈ içerdiğinden Almanya’yı Fransa’ya saldırmaktan caydırmayı hedeflemişti.

Caydırıcılık, genişletilmiş caydırıcılık, genel ve dolaysız caydırıcılık olarak türlere ayrılmıştır. Ayrıca genişletilmiş genel ve genişletilmiş dolaysız caydırıcılıktan da bahsetmek mümkündür. Ancak genişletilmişdolaylı caydırıcılık diye bir tür yoktur.

Caydırıcılık stratejisinin ayrıldığı dönemler: 1945-1962 arası Zorlayıcı İkna Dönemi, 1962-1983 Karşılıklı Caydırıcılık Dönemi, 1983-1990 Savunmacı Caydırıcılık Dönemi ve 1990 sonrası Nükleer Stratejilerin Değişmesi Dönemi şeklindedir. Biyolojik Silahları Terk diye bir dönemyoktur.

Karşılıklı caydırıcılık dönemi ABD ve SSCB arasında çıkan Küba Krizi ile başlamıştır. Wohlstetter tarafından “ilk vuruş” ve “ikinci vuruş” kapasitesi kavramları caydırıcılığı anlamada önemlidir. İlk vuruş kapasitesi, buna sahip olan tarafın karşı tarafın misilleme, ya da “ikinci vuruş”, kapasitesini yok edebileceği ve nihayetinde kendisinin en az zararı göreceği anlamına gelir.

Dördüncü kuşak çalışmaların tümü asimetriktehdide odaklanmıştır. Devletlerarasıilişkiler dışındaki aktörlerede odaklanılmıştır. Caydırıcılık hala geçerli sayılmasına rağmen uyarlanmış caydırıcılık kavramı ortaya çıkmıştır. Bush doktrini konusunda fikir ayrılıkları oluşmuştur.

Oyuncular, diğer oyuncuların oyunun sonucunu etkileyebilecek farklı çıkarları olduğunu düşünerek kendi ödüllerini arttırmaya çalışırlar. Bu ödüller, olası sonuçlar ve alternatif tercihler “ödül matrisi” denilen bir grafikte gösterilir.

A, B, C ve E seçeneklerinde verilenler oyunun temel özelliklerini betimlerken, D seçeneğindeki bilgi yanlıştır çünkü her oyun kesin bir durumla sona erer.

Mahkûm ikilemi ve tavuk oyunu 2-kişili değişken toplamlı oyun; Rus ruleti 2-kişili sıfır-toplamlı oyun ve ABD-SSCB-Çin silahlanma yarışı n-kişili değişken toplamlı oyun örnekleridir. Beşli poker ise n-kişili sıfır-toplamlı oyuna örnektir.

Oyuncuların ortaya çıkacak sonucun değerini doğru algıladıkları varsayılır ancak gerçek hayatta zaman baskısı, eksik ya da yanlış bilgi gibi unsurlar yüzünden bu süreç sorunludur ve her zaman sonuçlar doğru değerlendirilmeyebilir. Bu da oyun teorisinin eksiklerindendir. Diğer seçeneklerde verilenler oyun teorisinin faydalarını belirtmektedir.

Genişletilmiş caydırıcılık, bir devletin koruduğu müttefik devlete karşı düşmanca davranışları caydırmasıdır. Tanımdan da anlaşılacağı gibi burada genel anlamda caydırıcılıktan farklı olarak, caydırıcı devlet kendisine yönelik bir tehdide maruz kalmamakta, müttefiki kabul ettiği başka bir devletin karşı karşıya olduğu olası saldırı tehdidini caydırmaya çalışmaktadır.

Karşılıklı caydırıcılık olarak nitelendirilen dönem 1962’de ABD ve Sovyetler Birliği arasında çıkan Küba Krizi’yle başlamıştır.

Karşılıklı caydırıcılık stratejisine geçilmesi süper güçler arasındaki nükleer silah yarışını dizginlemek yerine, daha da tetikledi. Bunun nedeni tarafların bu dönemde “ikinci vuruş” kapasitesine ulaşmalarıdır.

Dolaylı caydırıcılık, terörist grup ve eylemleredestek veren devletleri caydırmak yoluyla terörü caydırmak anlamına gelmektedir.

Oyun teorisinin en önemli özelliği, sosyal durumları analiz ederken çatışmanın kötü bir şey olmak dışında, insan hayatının bir parçası olduğunun göz önüne alınmasına olanak tanımasıdır.

B,C,D,E seçeneklerinde verilenlerin hepsi geçerli birer oyun türüdür.