STRATEJİ VE GÜVENLİK

Haklı savaş kuramı, iki temel ilkeye dayanarak gelişmiştir. İlki, savaşın belirli bir durumda haklı olup olamayacağını belirlemeye yönelik jus ad bellum ilkesidir. Bu ilkeyle savaşı haklı kılan çeşitli ölçütler belirlenmiştir. Bunlar;
• Haklı neden,
• Hukuka uygun otorite,
• Hukuka uygun niyet/iyi niyet,
• Kuvvet kullanımının amacın ötesinde zarar vermemesi (oranlılık),
• Savaşa son çare olarak başvurulması,
• Amacın barışa ulaşmak olması,
• Savaşın başarı şansının olmasıdır.

Haklı neden, jus ad bellum’un ilk ve en önemli koşuludur.

St. Augustine, haklı savaş kuramına ilk kaynaklık eden De Civitate Dei(Tanrı Devleti Üzerine) başlıklı eseridir.

Grotius’a göre, bir savaşta kesinlikle haklı sayılamayacak “göz boyayıcı nedenler”, komşu bir devletin güçlenmiş olmasından duyulan korku, daha verimli topraklar elde etme isteği, başkalarının elinde olan şeyleri elde etmeye çalışmak, başkalarına iyilik yapma bahanesiyle onları boyunduruk altına almak, İmparator ya da Kilisenin evrensel buyurma hakkı olduğu inancıyla, kişisel çıkarları için savaşa girişmek ve son olarak da boyunduruk altındaki bir halkın bağımsızlık isteğiyle savaşmasıdır.

Garnett’ın savaşların nedenlerine dair sınıflandırması da temelinde analiz düzeylerine dayanmaktadır.

Etkileşim Düzeyi, temel olarak iki devlet arasındaki etkileşimlerin dinamikleri ile söz konusu devletlerin paylaştıkları nitelikler üzerine odaklanılan bir analiz düzeyidir.

Almanya’nın Birinci Dünya Savaşı’ndaki genel stratejisi modern savaşların yıkıcılığı ve düşmanlarının gücü bağlamında hesaplanarak oluşturulmuştur. Bu çerçevede, Almanya’nın kazanabileceği bir savaşın gerek zaman, gerekse hedef kapsamında sınırlı tutulması genel stratejisinin temeli olmuştur. Askeri stratejisi ise, bu genel stratejiye bağlı olarak Alman Genelkurmay Başkanı Schlieffen tarafından hazırlanmıştır.

Savaşın hukuken yasaklanması konusundaki en kapsamlı girişim ise, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından kurulan Birleşmiş Milletler (BM) Şartı’nda yer almaktadır.

Konvansiyonel savaş, konvansiyonel silah sistemlerinin kullanıldığı, çatışan tarafların birbirlerinin savaşma iradesini kırmaya çalıştıkları, geleneksel çatışma şeklini temsil eden savaşlardır.

Savaşın hukuken yasaklanması konusundaki en kapsamlı girişim ise, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından kurulan Birleşmiş Milletler (BM) Şartı’nda yer almaktadır. Cevap: B şıkkıdır.

Topyekûn savaş çatışan tarafların kesin zafer elde etme hedefiyle askeri, ekonomik ve hatta ideolojik tüm kaynaklarını seferber ettikleri savaşlardır. Belirli silahlarla, belirli bir savaş alanında askerlerin çarpıştıkları savaşların aksine, topyekûn savaşlarda ayrım yoktur. Nüfusun tamamı asker, ülkenin tamamı savaş alanıdır.
Asker ile sivil arasındaki ayırım kaybolur ve askerlerle birlikte siviller ile sivillere ait alanlar da savaşa dâhil edilir. İkinci Dünya Savaşı topyekûn savaşın en iyi örneklerindendir. Sınırlı savaş ise topyekûn savaşın aksine, hedefleri, kullanılan silahlar ve savaş alanı açısından sınırlı tutulan savaşlardır. Avrupa’da din savaşları ve Napoléon savaşları dışında, Birinci Dünya Savaşı’na kadar görülen savaşlar büyük ölçüde bu özelliktedir. Cevap: D şıkkıdır.

İç savaş, aynı ülkede yaşayan ve belirli bir bölge ya da hükümet üzerinde kontrol sağlamayı amaçlayan örgütlü gruplar arasındaki savaşlardır. Bununla birlikte taraflardan birisinin hükümet olduğu savaşlar da iç savaşlara dâhil edilmektedir. Cevap: B şıkkıdır.

Soğuk savaş taraflar arasında silahlı çatışmaya varmayan, çok yoğun ideolojik ve siyasal mücadeleleri tanımlamak üzere kullanılmaktadır. Soğuk Savaşın araçları genellikle, siyasal ve ekonomik faaliyetler, propaganda, casusluk ve vekâleten yürütülen savaşlardır. Cevap: E şıkkıdır.

Vekâleten savaş, iki tarafın birbirleri ile fiilen silahlı çatışmaya girmeden, üçüncü tarafları kullanmak yoluyla karşı tarafa saldırması olarak tanımlanabilir. Cevap: E şıkkıdır.

Çift etki, savaşta sivillerin ölümünün niyet edilmediği, ama kaza ile bunun gerçekleştiği durumları ifade etmektedir. Cevap: A şıkkıdır.

1. Görünen neden-temel neden: Görünen neden, savaşların ortaya çıkışını tetikleyen neden olarak tanımlanabilir. Görünen nedene dair en iyi ve en fazla kullanılan örnek, Birinci Dünya Savaşı’nın nedeni olarak Avusturya-Macaristan veliahdının Sırp bir milis tarafından öldürülmesidir. Birinci Dünya Savaşı’nı bildiğimiz şekliyle tetikleyen görünürdeki neden bu olaydır. Cevap: B şıkkıdır.

Uluslararası sistem düzeyinde bir diğer yaklaşım Hegemonik İstikrar Teorisi’dir.
Bu teoriye göre, uluslararası sistemde hegemonun varlığı, sistem düzeyinde düzenleyici güç işlevi görerek anarşinin etkisini azaltır. Bu durum en azından orta büyüklükteki güçler arasındaki çatışmaların savaşa dönüşmesi olasılığını azaltır. Cevap: B şıkkıdır.

Yatıştırma (Appeasement) Politikası: “İkinci Dünya Savaşına giden dönemde İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain ile özdeşleştirilen politika.Cevap: A şıkkıdır.

Schlieffen Planı: Schlieffen Planı, Almanya’nın batıda Fransa ve doğuda Rusya ile iki cephede eş zamanlı olarak savaşmasını önlemek ve her iki cephede de zafer kazanmasını sağlamak için oluşturulan bir askeri stratejidir. Bu plan çerçevesinde, Almanya öncelikle Fransa’da hızla bir zafer kazanmayı, ardından da Rusya’nın seferber olmasına ve Rus ordusunun batıda konuşlanmasına fırsat vermeksizin trenle ordusunu doğu cephesine süratle aktarmayı hedeflemiştir. Cevap: A şıkkıdır.

Thomas Hobbes:Hobbes’agöre savaş,devletler arası ilişkileri belirleyen“doğa durumu”nun bir uzantısıdır.