STRATEJİ VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 41

Milli Savunma ve Güvenlik Enstitüsü Bakanlar kurulunun 14 Kasım 2016 tarihli kararından sonra aynı görevi üstlenmiştir

kurumsal olarak strateji sözcüğünü sahiplenen ilk kurum Genel Kurmay Başkanlığıdır.

Osmanlı İmparatorluğu özellikle ondokuzuncu yüzyılda büyük güçlerle olan ilişkilerinde aşağıdakilerden dengeleme politikasını izleyerek toprak bütünlüğünü koruyabilmiştir

ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nu “Avrupa’nın hasta adamı” olarak tanımlayan Rus çarı I. Nicola'dır.

Türkiye’nin güvenlik kültüründe Osmanlı İmparatorluğu’nun etkisini ortaya
koyan öğelerden bir tanesi güç dengesi sistemidir maddesi Türkiye'nin jeostratejik konumuyla ilgili değil tarihsel süreciyle ilgilidir.

Türkiye Rusya'nın değil Amerika'nın nükleer silahlarını yerleştireceği üsleri sağlayan ülkelerden biri olarak konumlanmıştır.

Denge değil, İkibuçuk Savaş Stratejisi olarak da adlandırılan bu stratejide Yunanistan’la birlikte güneyde Suriye, içerde de PKK önemli tehdit odağı olarak hesaba katılmıştır.

Dışişleri Bakanlığı Türkiye’de ulusal güvenlik politikalarını belirleyen temel aktörler arasında değildir.

çevresel sorunlar Türkiye’nin Osmanlı İmparatorluğu’ndan miras edindiği bir güvenlik kültürü unsuru arasında yer almaz.

Realist gelenek kapsamında adı geçen Thomas Hobbes’a göre insanları içinde bulundukları “doğa hali”nden kurtaracak ve aralarındaki çatışmaları engelleyecek güç Leviathan’dır.

Kenneth Waltz’a göre, “bir devletin, diğer devletlerle ilişkisini şiddet gölgesi altında yürüttüğü söylenir. Bazı devletler her an kuvvet kullanabileceği için, tüm devletler de aynı şeyi yapmak üzere hazır bulunmalıdırlar... Devletler arasındaki doğa hali, savaş halidir”

Realistler güvenlik tehdidinin niteliği konusunda ortak bir paydada birleşirler: Siyasal bir sorunun taraf­larından biri ya da hepsi amaçlarına ulaşmak için kuvvet kullanımına veya bu yönde bir tehdide başvurduğunda güvenlik sorunu vardır.

Klasik realizm devletleri hırs sahibi, aç gözlü birimler olarak ele alıp, tüm devletlerin hedefinin daha fazla güç elde etmek ve bu uğurda karşı tarafı boyunduruk altına alarak güçlerine güç katmak olduğunu iddia eder.

Uluslararası İlişkiler disiplinine klasik realizmin kurucusu olarak damgasını vuran Morgenthau’dur.

Bu modelde, devletlerin tümü güç peşinde koşan egoist varlıklardır ve yayılma şeklindeki saldırgan eğilimlerini engelleyebilecek bir üst otorite yoktur. Bu şartlar altında herkes için şiddete maruz kalma ve yok olma tehlikesi mevcuttur. Bu tehlikeyi unutan ve güç artışıyla ilgilenmeyen devletler yok olur. Bu noktada devletler hem güce duydukları karşı konulmaz arzu ve saldırgan eğilimleri ile, hem de buna karşılık tüm devletlerin sahip olduğu bu eğilimin yaratacağı kendini koruma güdüsü çerçevesinde her an şiddete/savaşa dönüşme olasılığı bulunan maksimum güce erişme mücadelesine girişeceklerdir. Kısaca, bu iki güdünün iç içe geçmesiyle şiddet, uluslararası ilişkiler arenasına damgasını vuracaktır. Bireyler gibi devletler de doymak bilmez bir güç arzusu içindedir; özünde bencillik-kötü niyet olan devletler animus dominandi ile hareket ederler.

Güvenlik ikilemi, genel olarak “bir devletin güvenliğindeki artışın diğerinin güvenliğini azaltması” anlamını taşımaktadır.

Self-help sisteminde herkes başına buyruk olduğundan, yani devletleri diğerlerine karşı kuvvet kullanımından imtina ettirebilecek merkezi bir otorite bulunmadığından, bir devletin diğerine karşı kuvvet kullanması ihtimali her zaman mevcuttur. Buna bağlı olarak, self-help ilkesinin geçerli olduğu bir sistemde kendisine karşı kuvvet kullanılması ihtimali karşısında devletler bekâları konusunda kaygı duyarlar. Bir başka deyişle, self-help sistemi kimsenin kimseye güvenmediği bir güvensizlik ortamı yaratır. Böyle bir ortamda, sistemin dayatması sonucunda devletler bekâ/güvenlik endişesine kapılırlar. Bu endişe içindeki devletler varlıklarını korumak amacıyla askeri kapasitelerini, yani sistem içindeki göreli güçlerini artırma yoluna giderler. Böylece anarşik uluslararası ortam devletleri kendi güvenliklerini sadece kendi güçlerine dayanarak sağlamaya yönelik stratejiler üretmeye, önlemler almaya yönlendirir.

Napoléon Savaşlarından Kırım Savaşı’na kadar devam eden “Avrupa Uyumu” dönemi ile Birinci ve İkinci Dünya Savaşları arası dönemdeki düzen çok kutupluluğa örnek teşkil eder.

Dengelemenin amacı yükselen bir gücün hegemonya kurmasını engellemektir; bu engelleme başarılı olursa güç dengesi doğar. Realist teorilerin tümü dengelemenin amacının potansiyel hegemon olarak görülen devleti etkisiz hale getirmek olduğu konusunda hemfikirdir.

 

Askeri güvenlik, devletlerin saldırı ve savunmaya dayalı silahlı kabiliyetleri ile birbirlerinin niyetleri konusundaki algılamaları arasında iki-düzeyli karşılıklı etkileşime ilişkindir.

Siyasi güvenlik, devletlerin örgütsel istikrarı, hükümet sistemleri ve onlara meşruiyet veren ideolojilere ilişkindir.

Ekonomik güvenlik, devletin gücünü ve refahını kabul edilebilir düzeyde sürdürebilmek için kaynaklara, finansmana ve pazarlara erişime ilişkindir.

Toplumsal güvenlik, dil, kültür, dini ve ulusal kimlik ile geleneklerin geleneksel kalıplarının gelişimi için kabul edilebilir koşullar dahilinde sürdürülebilirliğine ilişkindir.

Çevre güvenliği, tüm diğer insani teşebbüslerin varlığının dayandığı gerekli destek sistemi olarak yerel ve gezegenin biyosferinin korunmasına ilişkindir.