STRATEJİ VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 31

Kriz yönetimi Türkiye’nin güvenliğini ilgilendiren uluslararası krizlerde anlaşmazlıkların barışçı yollarla çözümüne ve ayrıca BM ve bağlı olunan ittifaklar çerçevesinde uluslararası krizlerin çözümüne katkı sağlamasını ifade etmektedir.

Türkiye’de güvenlik kavramı, ilk olarak İkinci Dünya Savaşı’nın ardından askeri çevrelerce kullanılmış; 1961 Anayasası’nda Milli Güvenlik Kurulu’nun oluşturulmasıyla birlikte siyasal söyleme yerleşmeye başlamıştır.

Ulusal güvenlik politikası, Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi (MGSB) olarak anılan bir belge çerçevesinde çizilmektedir. Kamuoyunda ‘Kırmızı Kitap’ olarak da bilinen MGSB, MGK’nın Temmuz 2018’de gerçekleştirilen yapısal değişime kadar Bakanlar Kurulu adına, bu tarihten itibaren ise Cumhurbaşkanı adına hazırladığı ulusal güvenlik konusundaki en temel politika belgesidir.

Epistemoloji: Epistemoloji, bilgi felsefesi olarak tanımlanır. Bilgiye nasıl ulaşılacağı konusundaki ilke ve yollara işaret eden bir felsefe dalıdır.

Osmanlı devleti, 1798 yılında Napolyon’un Mısır seferinden başlamak ve tüm 19. Yüzyıl boyunca sürdürülmek üzere, dış politikada bir ‘denge politikası’ izledi.Gerçekten, Osmanlı devleti 1798’den başlayarak çeşitli dönemlerde, Rusya’ya karşı İngiltere’ye, Fransa’ya karşı Rusya ve İngiltere’ye, İngiltere, Fransa ve Rusya üçlüsüne karşı Almanya’ya dayanmak yolunu tutmuştur. Çok kaba biçimde özetlemek gerekirse, 1798’den 1878 yılına kadar İngiltere’ye ve bu tarihten sonra Almanya’ya dayanılmıştır.

Güvenlik-dışılaştırmak: Güvenlikdışılaştırmak, sorunların, karşısında önlemlerin var olduğu tehditler olarak dillendirilmesi yerine, tehditsavunma sıralamasından çıkarılarak, olağan kamu alanına taşınması olarak tanımlanır.

NATO’nun Bosna-Hersek’teki SFOR harekâtının 2004 yılı sonunda tamamlanmasının ardından, AB tarafından NATO imkân ve yeteneklerinden yararlanılmak suretiyle EUFOR-ALTHEA isimli yeni ve ayrı bir harekat başlatılmıştır.

Milli Güvenlik Akademisi, açık olduğu dönemlerde, ulusal güvenlik ve ulusal güvenlik politikası kavramları ile devletin ulusal güvenlik politikası hakkında üst düzey Silahlı Kuvvetler mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarında ve zaman zaman da özel sektörde çalışan üst düzey görevliler ile aday yöneticilere eğitim vermiştir.

Barış Araştırmaları: Uluslararası İlişkilerde kuvvet kullanımının azalmasını ya da kuvvet kullanılmamasını normatif olarak savunan, stratejik nükleer tartışmalardaki tehlikelere dikkat çeken ve devletin güvenliği yerine bireyin güvenliğinin analiz merkezine alınmasını öngören anlayış.

1996’da Ege denizinde bulunan insansız kayalıklar üzerindeki hâkimiyet iddialarından kaynaklanan Kardak Krizi Türkiye ve Yunanistan'ı savaşın eşiğine getirmiştir.

Soğuk Savaş sonrası dönemde iki kutuplu uluslararası sistem ve nükleer savaş tehlikesinin kısıtlayıcı çerçevesinin ortadan kalkmış olması, yeni uluslararası sistemin yarattığı güvenlik tehditleriyle de birleşince sivil alanda strateji kavramına ilgiyi hızla artırmıştır. Aynı dönemde Türkiye için genel strateji üretmeye yönelik düşünce kuruluşlarının sayısı da hızla artmıştır. İlk örnekler kamu kurumları bünyesinde kurulan veya bu kurumlarca desteklenen Dış Politika Enstitüsü, Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı (OBİV), Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM) gibi kuruluşlar olmuştur.

Türkiye’nin güvenlik kültüründe Osmanlı İmparatorluğu’nun etkisini ortaya koyan öğelerden ilki, “yalnız kalma ve toprak kaybı” korkularıdır. Osmanlı İmparatorluğu ondokuzuncu yüzyılda Avrupalı büyük güçlere bağımlı hale geldikçe, “ayrılma ve toprak kaybı korkusu” güvenlik kültürünün temel yönü haline gelmiştir.

Türkiye, Soğuk Savaş sürecinde askeri stratejisini neredeyse bütünüyle NATO politika ve stratejileri çerçevesinde belirlemiştir. Türkiye’nin NATO’ya girdiği dönemde NATO’nun benimsemiş olduğu “sınırlı savaş stratejisi”, Türkiye’nin Sovyet saldırılarını ittifakın desteği ulaşana dek sınırlarında oyalamasını, böylece bir yandan da düşmanı zayıflatmasını öngörmekteydi.

Güvenlik Çalışmaları, 1940’larda Stratejik Çalışmalar adıyla doğarak, uzun yıllar boyunca realist bakış açısının etkisinde kaldıktan sonra, günümüzde Realist Güvenlik Çalışmaları da dahil olmak üzere pek çok güvenlik teorisine ev sahipliği yapan kapsamlı bir disiplin haline gelmiştir.

Türkiye, 1995’den bu yana Balkanlardaki NATO harekâtlarına aktif olarak katılmaktadır. Türkiye, Bosna-Hersek’te IFOR (Operation Joint Endeavour) ve SFOR (Stabilization Force), Kosova’da KFOR (Kosovo Force) ve Makedonya’da “Essential Harvest”, “Amber Fox” ve “Allied Harmony” harekatlarının tümüne destek vermiştir.

Bu dönemde Türkiye Kafkasya’da da güvenliğine yönelik tehditler algılamıştır. Azerbaycan ile Ermenistan bağımsızlıklarını ilan etmeden başlayan Karabağ çatışmaları, bağımsızlık ilanlarını takiben savaşa dönüşmüş, Türkiye her an topraklarına sıçraması ihtimali olan yeni bir çatışmayla karşı karşıya kalmıştır. Çatışmalar sonucu Türkiye ile Ermenistan birbirlerini güvenlik tehdidi olarak algılar hale gelmiştir.

Milli Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri ve Dışişleri Bakanları, Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlarından oluşmaktadır.

Türkiye, küresel bir aktör olabilmek amacıyla uluslararası örgütlerde daha ağırlıklı rol oynamak üzere girişimlerde bulunmuştur. Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine seçilmesi (2009-2010) ve NATO’dan IMF’ye, G-20’den İslam Konferansı Örgütü’ne üye olduğu örgütlerde ağırlığını artırmaya çalışması bu kapsamda güdülen politikalar arasındadır.

Avrupa’nın Güvenlik Okulları 
• Eleştirel Güvenlik Çalışmaları
• Kopenhag Okulu
• Didier Bigo’nun Sosyolojik Çalışmaları
ve Risk Toplumu
• Post-modernler, feministler vd.

Stratejik Çalışmalar: Konuyu siyasi-askeri kavramlarla ele alan ve askeri dinamiklere odaklanan geleneksel literatür. Savaş, nükleer yayılma, caydırıcılık teorisi, silahlanma yarışı, silahların kontrolü gibi alt-literatürleri vardır. ABD ve İngiltere’de yaygın bir anlayışı temsil eder.