STRATEJİ VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 30

Söz konusu durumun en önemli nedeni, 1957’de Sovyetler Birliği’nin Sputnik 1 uydusunu fırlatmasının ardından ABD’nin Sovyetler Birliği karşısında nükleer tekelini koruyamayacağının ortaya çıkmış olmasıydı.

İkincisi çıkana kadar “Büyük Savaş” olarak anılan Birinci Dünya Savaşı, tarihteki
ilk topyekûn savaş olarak kabul edilmektedir. Çünkü tarihte ilk kez, savaşan ülkelerde yaşayan hemen herkes savaştan bir şekilde etkilenmiştir. Savaşta strateji
anlayışı bakımından da önemli farklılıklar olmuş, savaşlardaki belirleyiciliği bakımından askeri strateji anlayışının yerini, “genel strateji” anlayışı almıştır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yatıştırma (Appeasement) Politikası: “İkinci Dünya Savaşına giden dönemde İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain ile özdeşleştirilen politikadır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Gerilla savaşı, düzenli yürütülen savaşların aksine ve düzenli ordularla savaş
yürütülemeyecek durumlarda yürütülen gayr-i nizami bir çatışma türüdür. Genellikle zayıf tarafın güçlü tarafa karşı yürüttüğü bir savaş olarak ortaya çıkar.
Vietnam savaşında ABD’ye karşı yürütülen gerilla savaşı başarısı dolayısıyla akıllara gelen ilk örneklerdendir. Gerilla savaşları başlı başına bir savaş olmaktan çok,
sıklıkla topyekûn savaşın parçası olarak da görülmektedir. Gerilla savaşlarında
taktik, dağınık ve küçük gruplar halinde örgütlenme, karşı taraf için önemli kişileri kaçırma, haberleşme ve ulaştırma olanaklarına zarar verme şeklinde ortaya
çıkmaktadır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Schlieffen Planı, Almanya’nın batıda Fransa ve doğuda Rusya ile iki cephede eş zamanlı olarak savaşmasını önlemek ve her iki cephede de zafer kazanmasını
sağlamak için oluşturulan bir askeri stratejidir. Bu plan çerçevesinde, Almanya öncelikle Fransa’da hızla bir zafer kazanmayı, ardından da Rusya’nın seferber olmasına ve Rus ordusunun batıda konuşlanmasına fırsat vermeksizin trenle ordusunu doğu cephesine süratle aktarmayı hedeflemiştir, bu strateji 1. Dünya savaşı sırasında kullanılmıştır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Rönesans Dönemi
• Machiavelli: “Savaş kimlere gerekliyse onlar için haklıdır ve silahlar kutsaldır - tek umut
onlar olduğundan” sözleri Machiavelli’in savaşa dair görüşlerini açıkça özetlemektedir.
Machiavelli için savaş, en önemli politik amaç olan devletin bekâsı için gerekli bir araç
olmaktan öte anlam taşımamaktadır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Karşılıklı caydırıcılık olarak nitelendirilen dönem 1962’de ABD ve Sovyetler Birliği arasında çıkan Küba Krizi’yle başlamıştır. “Ekim Füzeleri” bunalımı olarak da bilinen bu kriz, ABD’nin 1962 ilkbaharından itibaren Küba’ya yerleştirilen Sovyet füzelerinin varlığını tespit etmesi ve ardından bu füzelerin ateşleme sistemlerinin Küba’ya ulaş­masına engel olmak için Ekim 1962’de adayı abluka altına almasıyla başladı.

Esnek karşılık stratejisi, doğrudan savun­ma, hesaplı tırmanma ve genel nükleer savaş aşamalarına ayrılmıştır. Doğrudan savunma, karşı taraftan (örneğin SSCB’den) gelebilecek konvansiyonel bir saldı­rıyı, yine konvansiyonel silahlarla durdurmaya çalışmayı içerir.

18 Haziran 1979’da Viyana’da imzalanan SALT II Antlaşması, SSCB’nin 1979’da Afganistan’ı işgali üzerine önce ABD Senatosu’nca onaylamadı, ardından da ABD 1986’da antlaşmadan çekildiğini açıkladı.

Uyarlanmış caydırıcılık, her duruma uyan tek bir caydırıcılık stratejisi yerine, farklı olaylara farklı caydırıcılık stratejilerinin geliştirilmesi anlamında kullanılmaktadır.

Bu çalışmaları ken­disinden önceki çalışmalardan ayıran en önemli fark, asimetrik tehdit ve kitle imha silahlarını içeren terör gibi konulara odaklanmaları olmuştur.

Prusyalı general Helmuth Karl Bernhard von Moltke’nin tanımına
göre de “strateji generalin emrine verilen araçların savaşın amacına erişmek
üzere pratik düzeyde uyarlanmasıdır”

Askeri araçlar-siyasi hedef ilişkisini açıklayan bu kavram literatürde askeri strateji olarak da tanımlanmaktadır. Askeri strateji ile genellikle karıştırılan
bir kavram da taktiktir. Askeri strateji muharebenin, savaşın amacı için kullanılmasını ifade ederken, taktik kavramı muharebenin düzenlenmesi ve
yönetilmesini çağrıştırır.

Stratejinin anahtar kavramı olduğu Stratejik Çalışmalar disiplini bir akademik
alan olarak nükleer silahlanma ve Soğuk Savaş ile birlikte gelişmiştir. Buna karşılık, strateji düşüncesinin köklerini çok daha eskilerde bulmak mümkündür. Strateji düşüncesinin özünde savaş vardır, dolayısıyla strateji kavramının temellerini tarihte çeşitli savaşları anlatan ve savaşların nasıl yürütülmesi gerektiğini inceleyen eser ve yazarlarda bulabiliriz.

Klasik dönemde stratejinin eş anlamlısı olarak algılanan savaş sanatı genel itibarıyla düşmana ya da rakibe tuzak kurma vb. hayvan avcılığı döneminden kalma taktiklerle ifade ediliyordu. Savaş sanatı denildiğinde tarihten akla ilk gelen isimler Makedonya Kralı Aleksandros (Büyük İskender) (M.Ö. 356-323), Kartacalı ünlü komutan Hannibal (M.Ö. 246-183) ve Roma İmparatoru Gaius Julius Ceasar (M.Ö. 100-44)’dır.

Eğer bir devlet güçlü değilse, bu diğerlerinin avı olmaya davettir. Dolayısıyla yönetici av değil avcı olmalıdır. Bu gerektiğinde ulusal çıkarların korunmasında
acımasızlık da içeririr. Bir başka deyişle, Machiavelli’ye göre de strateji güç politikasının eş anlamlı sözcüğüdür.

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından başlayan nükleer dönemde strateji anlayış kendinden önceki dönemlerden dört temel noktada farklılık taşır:
• Fransa başbakanlarından Georges Benjamin Clemenceau’nun “savaş, generallere bırakılamayacak kadar ciddi bir iştir” sözünü haklı çıkaracak şekilde, özellikle nükleer dönemde politikacılara tavsiyelerde bulunan stratejistler artık akademik kuruluşlarda görev yapan sivil uzmanlardır.
• İlk iki dönemde, strateji daha çok askerlik bilimi ile ilintili bir kavram
iken, yeni dönemde disiplinlerararası bir nitelik kazanmıştır. Dönemin ünlü stratejistleri farklı disiplinlerdeki uzmanlıklarıyla ünlüdürler. Örneğin,
Herman Kahn fizikçi, Thomas Schelling ekonomist, Henry Kissenger tarihçi, Albert Wohlstetter matematikçi, Morris Janowitz sosyolog, Paul Keskemeti psikolog, Bernard Brodie, William Kaufmann ve Glenn Synder ise
siyaset bilimcidir (Walt, 1991).
• Bernard Brodie’nin özellikle ekonominin yöntemlerinin kullanılmasını salık vererek başını çektiği bir akım doğrultusunda bilimsellik anlayışı nükleer dönemde strateji düşüncesinin özünü oluşturmuştur.

• Nükleer silahların varlığı, strateji kavramını barışa daha yakın hale getirmiştir. Nükleer silahların yıkıcı gücü nedeniyle , düşman üzerinde zafer
kazanmak ikinci plana düşmüş, caydırıcılık stratejisi ön plana çıkmıştır.

Kelime anlamıyla güvenlik kişilerin korkusuzca yaşayabilmeleri durumu ve zarar
veya tehlikeye karşı emniyet halidir. Bir başka deyişle, tehditle yüzleşme ve tehdide rağmen hayatta kalma güvenliğin temel dinamikleridir.

Güvenlik kavramının Stratejik Çalışmalar ötesinde de tanımlanmasıyla birlikte güvenlik çok-boyutlu bir kavram olarak karşımıza çıkmıştır. Bugün artık tek
ve yeknesak bir güvenlik kavramından söz etmek mümkün değildir. Günümüzde
bireysel, ulusal, bölgesel, uluslararası, küresel güvenlik ile askeri, siyasi, toplumsal, çevresel, ekonomik, insani güvenlik kavramları bir arada bulunmaktadır. Bir başka deyişle, güvenlik kavramı, devletten grup ve bireyler ile biyosfere doğru dikey olarak; askeri tehditlerden siyasi, ekonomik, sosyal, çevresel ve insani konulara doğru yatay olarak ve ulus-devletten bölgesel-yerel hükümetler, uluslararası kuruluşlar, hükümet-dışı örgütler, kamuoyu, basın, piyasa ve doğa güçlerine doğru genişletilmiştir (Rothshild, 1995).

Güvenlik kavramını tanımlayan eserleri genel olarak incelediğimizde yoğunlukla iki unsurun kullanıldığını görürüz: Bu unsurlardan ilki olan güvenlik özneleri, kim için güvenlik sorularında, ikincisi olan güvenlik tehditleri ise, neye karşı güvenlik sorusuna cevap vermektedir. Güvenlik kavramına bu soruların cevaplarına bağlı olarak devlet güvenliği ya da ekonomik güvenlik örneklerinde olduğu gibi etiketler yapıştırılmaktadır.