SPORDA RİSK YÖNETİMİ

Spor yaralanmalarına yol açan sebepler kişisel ve çevresel olmak üzere iki grupta ele alınmaktadır. Kişisel sebepler arasında yaş ve cinsiyet, fiziksel yapı ve spora uygunluk, psikomotor gelişim, psiko-sosyal nedenler, spor tekniği yetersizliği, yetersiz ısınma, geçirilmiş yaralanmalar ve yetersiz rehabilitasyon sıralanabilir.

En çok görülen yaralanmalar ise kas ve tendon zorlanmaları, eklem ve bağ yaralanmaları ile menisküs lezyonlarıdır. Bunların nedeni olarak da antrenman yanlışlıkları (mesafe ve temponun ani artması), anatomik faktörler ile ayakkabı ve zemin gösterilmiştir.

Basketbolda görülen yaralanmalar üzerine yapılan geniş çaplı bir literatür taraması sonucunda; ergenlik dönemindeki basketbolcularda görülen yaralanmaların antrenmandan çok maç sırasında meydana geldiği tespit edilmiştir. Bayan sporcuların erkeklere oranla daha sıklıkla yaralandıkları ve akut yaralanmaların kronik yaralanmalara göre daha fazla olduğu saptanmıştır.

Basketbolda risklere karşı alınabilecek önlemler ise şu şekilde ifade edilmektedir:

Basketbol oynamaya başlamadan önce uygun genel ve özel ısınma gerçekleştirilmelidir.

Ekipman standartları belirlenmelidir.

Güvenli olmayan oyun alanının yüzeyinin bakımı sağlanmalıdır.

Standartlara uygun basketbol oyun araç-gereçleri sağlanmalıdır.

Göz yaralanmalarını azaltmak için koruyucu gözlük kullanılmalıdır.

Eğer sürekli tekrarlayan eklem yaralanmaları varsa engellemek için yaralanan eklem bantlama ya da bandajla sabitlenmelidir.

Uygun ayakkabılar seçilmelidir.

Sporcuların kondisyonları iyileştirilmelidir.

Binicilik sporunda diğer spor branşları ile kıyasladığımızda daha yüksek omurilik sakatlığı ve çok ciddi kafa yaralanmaları görüldüğü ortaya çıkmaktadır.

bütün koruyucu önlemler partnerler içinde alınmalıdır.

En yaygın dans yaralanmaları, diz ve ayak bileklerindeki burkulmalar/zorlanmalar, stres kırıkları, aşil tendonu ve ayak parmakları yaralanmalarıdır. Ayrıca kas spazmı, diz kapağı ve omuz çıkıkları, diz ağrıları, ayaklarda su toplaması, morluk ve çürükler, dehidratasyon da görülmektedir.

Antrenman dört koşulda yaralanma riski doğurmaktadır. Bu koşullardan ilki yeterli ısınma yapılmamasıdır. İkinci koşul, yanlış antrenman yapılmasıdır. Üçüncüsü ise sporcunun sürantrene hale geldiği koşullarda ona yüklenmesidir. Dördüncü ve başlı başına bir risk taşıyan konu ise bilinçsiz ve sistemsiz bir şekilde yapılan ağırlık antrenmanlarıdır.

Sürantrenman ise fiziksel ve zihinsel yorgunluktan kaynaklanan performans kaybıdır. Uzun süren ve oldukça yüksek yoğunluktaki yüklenmeler sonucunda organizmada yorgunluk oluşmaktadır.

Sürantrenman durumunda kassal faktörler olduğu kadar sinirsel ve psikolojik faktörler de etkindir. Sürantrene durumundaki sporcuda görülen belirtiler şunlardır:

• Sporcu huzursuz hale gelir.
• Çabuk yorulur.
• Baş ve sırt ağrılarından şikayet eder.
• Çok terleme olur.
• Nefes darlığı görülür.
• Düzensiz uyku durumu ortaya çıkar.
• Yarışma arzusu azalır.
• İştah azalır.
• Kilo kaybı gündeme gelebilir.
• Sabahları taşikardi görülür, yani nabız sayısı artar.

Koşucularda yaralanmaların en çok görüldüğü bölgeler diz çevresi, bacak bölgesi, ayak ve ayak bileğidir.

Şıklardan, E şıkkı hariç hepsi Atletizm-koşma sporunda risklere karşı alınabilecek önlemler arasında yer almaktadır. E şıkkındaki cümlenin doğrusu  "Karanlık, sis gibi görüş mesafesinin azaldığı durumlarda koşucular karayollarını kullanmamalıdır." olamalıdır. Bu yüzden E şıkkı Atletizm-koşma sporunda risklere karşı alınabilecek önlemlerden biri değildir.

Akut badminton yaralanmaları, göz yaralanmaları, ayak bileğinde yırtıklar, menüsküs yırtıkları ve kas lifi yırtıklarıdır.

Binicilik sporunda diğer spor branşları ile kıyasladığımızda daha yüksek omurilik sakatlığı ve çok ciddi kafa yaralanmaları görüldüğü ortaya çıkmaktadır

Futbol sporunda risklere karşı alınabilecek önlemler ise şu şekilde ifade edilmektedir:

Spor olarak ya da tedavi amacıyla yapılan jimnastik sporunda vücutta yaralanmaya en yatkın bölge, bacaklardır.

Tenis ile ilgili yaralanmaların başında tenisçi dirseği gelmektedir.

Sürantrenman ise fiziksel ve zihinsel yorgunluktan kaynaklanan performans kaybıdır.

Sürantrene durumundaki sporcuda görülen belirtiler şunlardır:
• Sporcu huzursuz hale gelir.
• Çabuk yorulur.
• Baş ve sırt ağrılarından şikayet eder.
• Çok terleme olur.
• Nefes darlığı görülür.
• Düzensiz uyku durumu ortaya çıkar.
• Yarışma arzusu azalır.
• İştah azalır.
• Kilo kaybı gündeme gelebilir.
• Sabahları taşikardi görülür, yani nabız sayısı artar

Birçok spor branşında olduğu gibi koşu yarışlarında da yaralanmalar sıkça görülmektedir. Koşucularda yaralanmaların en çok görüldüğü bölgeler diz çevresi, bacak bölgesi, ayak ve ayak bileğidir. Ayrıca en çok görülen yaralanmalar ise kas ve tendon zorlanmaları, eklem ve bağ yaralanmaları ile menisküs lezyonlarıdır.