SPOR YÖNETİMİ

Birçok insan “spor” kavramının ne olduğunu kendi tecrübelerine dayalı olarak bilmektedir. Çoğumuza göre spor, sağlık ve eğlencedir, bazılarımıza göre bir iş (profesyonel sporcular), bazılarımıza göre istihdam (spor turizmi, spor kulüpleri, federasyonlar), bazılarımıza göre de ticaret (spor pazarlama şirketleri) olmaktadır (Parks ve ark., 1998). En geniş anlamı ile spor; bir rekreasyon, bir yarışma, bedensel ve fiziksel bir aktivite ve dansı ifade eder. Doğru cevap C'dir.

Organizasyon bir tasarım ürünüdür ve kendini oluşturan temel değerler bulunmaktadır. Bu değerler; stratejik amaçlar, vizyon, yapı, kültür, bilgi ve beceridir. Bu değerlerden herhangi birinde meydana gelecek aksama organizasyonun istenilen düzeyde gerçekleştirilmesini engelleyecektir. Doğru cevap E'dir.

Spor yönetimi, spor örgütü veya kuruluşunun amaçlarına ulaşabilmesi için gerekli madde ve insan kaynaklarını kullanmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Profesyonel Hazırlık Alanı olarak Spor yönetimi ise ilk olarak Amerika’da ortaya çıkmıştır. Spor yönetimi ile ilgili ilk müfredat programları 1957’de Amerika’da Los Angeles Dodgers’ın sahibi Walter O’Malley’in Ohio Üniversitesinden James Mason’a spor yönetimi ile ilgi bir soru sorması ile konuşulmaya başlamıştır. Bu sayede 1966’da Ohio Üniversitesinde spor yönetimi yüksek lisans programı başlamış ve bu, ilk uygulamalı spor yönetiminin olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Gruplarda listelenen görevler iki tip sorumluluğu ifade etmektedir. Organizasyonel yönetim bölümü görevlerini yerine getirmek için liderlik ve yöneticilik özelliklerinin olması gereklidir. Spor yöneticileri spor organizasyonları, kuruluşları ve etkinliklerini yönetmek ve idare etmek için iyi organizasyon becerisine sahip olmalıdır. Bilgi yönetimi grubunda ise sözel ve yazı becerisi daha önemli becerilerdir. Bu beceriler; Bütçeleme, Muhasebe, Koordinasyon, Personel Yönetimi, Tesis Yönetimi, Kontrol, Yönetim, Değerlendirme, Liderliktir. Bilgi yönetimi ise, bilgilendirme ihtiyaçları, doğru bilgilendirme, bilgiyi kategorize etme ve sınıflandırma, ürün ve hizmet bilgisi geliştirme, bilgiyi düzenleme gibi tanımları içermektedir. Bu görevler; Yazma, Satış, Medya ile Çalışma, Yayın Geliştirme, Müsabaka Notları ve İstatistikleri Tutma, Görüşme, Promosyon, Reklam, Çekiliştir. Doğru cevap B'dir.

Spor yönetiminin gelişimi Amerika’dan sonra uluslararası alanda üniversitelerde çalışma alanı olarak gelişme göstermiştir. Japonya, Çin, Yunanistan, İtalya, Fransa, Güney Afrika, İngiltere, İsviçre, İspanya, Almanya, Hollanda, İskoçya, Hindistan, Kore ve Türkiye gibi ülkelerde spor yönetimi lisans ve yüksek lisans programları geliştirilmiştir. Bütün dünyada spor yönetimi akademik dernek ve birlikleri kurulmuştur. Asya, Avrupa, Avustralya ve Yeni Zelanda, Kore, İtalya, Fransa ve Japon Spor Yönetimi Birlikleri son yıllarda adı duyulan birliklerdendir. Amerika’da ise 4 büyük profesyonel sor yönetimi birliği hizmet vermektedir. Bunlar: Kuzey Amerika Spor Yönetimi Topuluğu (NASSM), Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Birliği (NASPE), Spor Pazarlaması Birliği (SMA) ve Spor ve Rekreasyon Hukuk Birliği (SRLA)’dir. Bu birlikler spor yönetimi standartları için çeşitli çalışmalar yapmış ve bir spor yönetimi standart programı oluşturarak 1994’te yayınlamışlardır. Doğru cevap D'dir.

Etkin liderlik anlayışı içerisinde liderin özellik, davranış ve durumsallık yaklaşımlarını spor sektörüne uyarlayabilmek ve en uygun liderlik becerisini sergileyerek bireyi motive etmek gerçekten zor bir iştir. Sporda başarılı lider olmak için şu hususlara dikkat etmek gerekir;

• Verimliliği sağlamak ve sürdürmek,
• Olumlu ve etkin bir iletişim kurmak,
• Örgütsel amaçlar ile bireysel amaçları birleştirmek,
• Sporcular ve çalışanların motivasyonunu üst düzeyde tutmak

• Çalışma ortamını en iyi şekilde hazırlatmak,
• İyi bir rol model olmak. Doğru cevap E'dir.

Özel organizasyonlar kâr amaçlı ve kâr amaçlı olmayan organizasyonlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Kâr amaçlı organizasyonlar bireysel veya grup yatırımcıların sahip olduğu ve bu kişiler tarafından yönetilen organizasyonlardır. Bu tip organizasyonların birincil amacı spor ile ilişkili ürün veya hizmet satışı yolu ile sahibine kazanç sağlamaktır. Buradaki kazancın anlamı, organizasyon sonunda gelir ve gider hesaplaması sonucu kâr edilen paradır. Bu tip organizasyonları üçe ayırabiliriz; (a) tek sahiplik, (b) ortaklık ve (c) kolektif sahiplik (çok ortaklı) organizasyonlar. Doğru cevap C'dir.

Spor örgütünün iş çevresi; Tüketiciler, tedarikçiler, yasama kurumları, sporcu grupları, yasama kurumları, rakiplerdir. Genel çevresi ise, demografik, ekonomik, sosyokültürel, yasal, ekolojik, teknolojik, politiktir. Doğru cevap D'dir.

Spor Performans Bölümü: 1. Spor a. Amatör spor b. Profesyonel spor 2. Özel ticari spor 3. Vergi destekli spor 4. Üye destekli spor Organizasyonları 5. Kazanç amacı olmayan spor org. 6. Spor eğitimi 7. Fitnes ve spor şirketleridir. 

Spor üretim bölümü:  1. Donatım Ürünleri a. Ekipman b. Giyim 2. Performans ürünleri a. Fitnes antrenmanı b. Tıbbi bakım c. Spor tesisleri d. Yönetim kurumları ve yetkililer (Hakem, Gözlemci vb.).

Spor Promosyon Bölümü:  1. Promosyonel ürün üretimi 2. Promosyonel etkinlikler 3. Medya 4. Sponsorluk a. Tek etkinlik sponsorluğu b. Çoklu etkilik sponsorluğu c. Tekli takım sponsorluğu d. Bireysel sponsorluk e. Lig veya tur sponsorluğu 5. Ciro a. Bireysel ciro b. Takım cirosu d. Spor için kullanılmayanlardır. Doğru cevap C'dir.

Sporun tarihsel süreç içerisinde doğuşu ve gelişimi insanın doğayla mücadelesi ile başlar. Tarihteki ilk sporlar ister araçlı, ister araçsız yapılsın, savunma ve saldırı kökenli olmuştur. En çarpıcı örnek; avcıların yaklaşık elli bin yıl önce geliştirdikleri ve Mezolitik Çağ toplumlarının da önemli beceri saydıkları okçuluğun, M.Ö. 3000 yıllarında tunç teknolojisinin ürünü ve tarihteki ilk iki devletten biri olan Mısır’da prenslerin ve soyluların hedef atışlarındaki başarılarının titizlik ve özenle kaydedildiği bir yarışma amacına dönüşmesidir.

Antik çağda spor yalnızca yaşamsal beceriler ve eğitim içindir, eğitimin bir parçasıdır. Savaşçılarının fiziksel durumlarını iyi tutmak isteyen ordular spor eğitimine başvurmaktaydılar. Sporun sosyolojik ve psikolojik boyutlarının da anlaşılması sonucu farklı kültürler ve coğrafi konumlardan etkilenmesi, sanayi çağında eğlence ve sağlık kazandıran bir unsur olmasının yanı sıra, sosyal toplum yaratmada kullanılan bir araç olarak da kullanılması değerini kat ve kat artırmıştır.

Spor ile ilgili yönetim tanımları; sporun bilim dalı olarak kabul edilmeye başlaması, spor örgütlerinin büyümesi, organizasyonların artması ve tesislerin çoğalması sonucu ortaya çıkmıştır. Belirli amaç için kurulan spor örgütlerinde veya organizasyonlarında işlerin düzgün ve etkili bir şekilde yürütülebilmesi için yönetim kavramında spora özgü değişiklikler yapılması gerekmiştir. O halde sporda yönetim; “Spor ile ilgili kurulmuş örgüt veya organizasyonun (federasyonlar, kulüpler, turnuva, yarışma ve müsabaka organizasyonları, spor malzemesi üretim firmaları vb.) en verimli ve iyi bir şekilde yürüyebilmesi için insan ve madde kaynaklarını etkin ve uyumlu kullanma sürecidir.” şeklinde tanımlanabilir.

Spor yönetimi, eski Yunan dönemlerinden beri var olan bir terimdir. Gladyatörler ve hayvanlar arasındaki dövüşler kalabalık seyircilerin ilgisini çekmiştir. O dönemlerde düzenlenen antik olimpiyatların açılışları çok görkemli yapılır ve binlerce seyirci tarafından izlenirdi. Böyle büyük organizasyonların elbette yarışma düzenleyicileri (hakemler, gözlemciler), yiyecek içecek bölümleri, pazarlama personeli ve yöneticileri olmalıydı. Günümüz anlamında olmasa da antik çağlarda spor yönetimi kavramı kullanılmaktaydı.

Sporun fiziksel, zihinsel, duygusal ve ruhsal etkileri spor örgütü ve organizasyonunu yapısını ve yönetimini farklı kılmaktadır. Bu nedenle spor kurum ve kuruluşlarının dinamik bir yapıya sahip olması gerekir. Özellikle spor ortamını oluşturan yönetici, sporcu, eğitici, tesis, araç-gereç ve sportif yarışma programları gibi unsurlar, amaçlara uygun olarak bir araya getirilmelidir.

Spor günümüzde, ürün olarak saklanamayan ve anında tüketilmesi gereken, müsabakaların ve organizasyonların çoğunun canlı izlendiği, hizmetin ve ürün tüketiminin yalnızca müşteri memnuniyetine bağlı olmadığı bir endüstri olarak yer almaktadır. Hizmet sektörü olarak anlık başarıların ve başarısızlıkların hedef kitleyi değiştirdiği, ürün sektörü olarak satış başarısının organizasyon başarısına endekslendiği bir sektördür. Temel ihtiyaçların göz önünde bulundurulmadığı ve tüketimin tamamen bireyin o anki psikolojisine ve memnuniyet düzeyine bağlı olduğu çok farklı bir alandır. Haz ve memnuniyet, hüzün ve memnuniyetsizlik duygusunu aynı anda yaşatabilen, tüketici ve çalışanların hayatına direkt etkide bulunan bir yapıya sahiptir. Bu nedenle spor yönetimi felsefesi temel işletme felsefesinden farklı olmalıdır.

Bir organizasyon için yapı; efektif ve etkili bir performans için limitlerin ve sınırların belirlenebileceği bir plan anlamındadır. Bir organizasyonun yapısı, iş görevlerinin tanımı, karar verme sürecinin belirlenmesi, iş birliği nedenlerinin ortaya konması, sorumluluk seviyesi ve raporlama mekanizmasının işleyişi açısından gönüllü ve ücretli çalışanların nerelerde görev alacağını tanımlamak için çok önemlidir. Spor organizasyonları için iyi bir organizasyon yapısı oluşturmanın yolu, gönüllü ve ücretli çalışanları iyi motive edici, dengeli ve eşit bir kontrol süreci geliştirmekten geçmektedir.

Teknolojik gelişmelerin de çok hızlı bir şekilde hayatımıza girmesi elektronik ortamda sportif organizasyonların da kurulmasına ve bir diğer spor organizasyon türünün doğmasına neden olmuştur. Dijital oyunların organizasyonları hem ülkemizde hem de diğer ülkelerde federasyonlar tarafından yönetilmektedir ve İnternet üzerinden çok önemli organizasyonlar düzenlenmeye başlanmıştır. Gelecekte bu tür online organizasyonların sayısının artacağı ve ekonomisinin çok daha fazla olacağı düşünülürse, spor yöneticilerinin bu alanda kendilerini yetiştirmeleri çok önemli bir konudur. Ülkemizde gelişmekte olan sporlar federasyonu bünyesinde bulunan dijital oyunlar dünyada gerek ekonomisi gerekse sosyal etkisi ile geleceğin en büyük etkinlik platformu olmaya aday gibi görünüyor.

Spor yöneticileri; spor endüstrisi içerisinde muhasebeciler, avukatlar, vergi memurları, çeşitli devlet daireleri, mimarlar, pazar araştırmacıları, medya mensupları, spor bilimcileri, antrenörler, hakemler ve gönüllüler ile birlikte çalışmaktadırlar. Spor yönetimi çevresindeki bu diğer meslek grupları da spor endüstrisinin içinde yanında veya dışında bulunarak ilişkili ve etkileşimli işler yürütmektedirler. Üniversitelerde kurulan spor yöneticiliği bölüm sayıları çok yükselse de, buradan mezun olanların istihdamı konusunda ne yazık ki problemler devam etmektedir. Amerika ve Avrupa'daki örneklerinin tersine Türkiye’de gerek kurumsal yapının tam oturmaması, gerekse yasal düzenlemelerin eksikliği nedeni ile spor yöneticilerinin alanlarında iş bulma oranları istenilen düzeyde değildir.

Spor Performans : Amatör spor ve Profesyonel spor
Spor Üretim : Donatım ürünleri
Spor Promosyon : Promosyonel etkinlikler ve Ciro