SPORDA TÜKETİCİ VE TARAFTARLIK DAVRANIŞI

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun; tüketiciyi, bir mal ve /ya da hizmeti ticari ya da
mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan, yararlanan gerçek ya da tüzel kişiler olarak
tanımlamaktadır.

Sporda tüketiciler; uygulayıcılar (aktif katılımcı) ve seyirciler (pasif katılımcı) olarak iki ana grup altında sınıflandırılabilir. (Brooks, 1994). Spor yapmak üzere, amatör, profesyonel ya da rekreatif düzeyde spor faaliyetlerine katılan kişiler uygulayıcı ve/ya da aktif katılımcı olarak değerlendirilir. Seyirci ve/ya da pasif katılımcı ise spor faaliyetlerine izleyici ya da taraftar olarak katılan bireyleri tanımlamaktadır. Sporda pasif katılımcı bir spor olayını oluştuğu yerde (stadyum, salon, vs.) tüketebileceği gibi kitle iletişim araçları aracılığıyla da (gazete, TV, radyo, vs.) tüketebilir.

Tüketici davranışı; pazarlama bileşenleri ve sosyolojik etkenlerin psikolojik etkenler üzerindeki nispi etkisi sonucu oluşan davranışlardır (Karabulut, 1981: 15)

Tüketici davranışı; satın alma kararı verilirken kullanılan yöntemleri, mal ve hizmetleri seçme ve
kullanma biçimlerini, bunlara karşı içsel ya da dışsal faktörlerle oluşan tutumları kapsamaktadır (Muter,
2002).

Tüketici davranışının özellikleri:

1. Tüketici davranışı güdülenmiş davranıştır.
2. Tüketici davranışı çeşitli faaliyetlerden oluşur.
3. Tüketici davranışı bir süreçtir.
4. Tüketici davranışı karmaşıklık ve zamanlama açısından farklılık gösterir.
5. Tüketici davranışı farklı rollerle ilgilenir.
6. Tüketici davranışı çevre faktörlerinden etkilenir.
7. Tüketici davranışı farklı kişiler için, farklılıklar gösterebilir

Karar verme süreci problemin tanımlanması, bilgi arama, alternatiflerin değerlendirilmesi, katılım ve katılım sonrası yapılan değerlendirme olarak beş adımı kapsar.

Bilgi kaynakları içsel ve dı!sal olarak iki türde sınıflandırılabilir. #çsel bilgi kaynakları, belle"imizden
gelen kaynaklardır. Bu kaynaklar spor ve spor benzeri etkinlikler hakkında önceden var olan bilgilerden
beslenir. Dı!sal bilgi kaynakları ise çevresel kaynaklara dayanır; ki!isel, pazarlama ve deneyimsel
kaynaklar olmak üzere üç farklı !ekilde ele alınabilir.

Katılım sonrası değerlendirmede üç alternatif seçenek ortaya çıkabilir. Bunlar (Argan ve Katırcı, 2008):
• Eğer tatmin durumu ortaya çıkarsa gelecekte spor olayına katılım ya da spor ürününü satın alma
ihtimali artar.
• Eğer tatminsizlik durumu ortaya çıkarsa gelecekte spora olayına katılım ya da spor ürününü satın
alma ihtimali azalır.
• Eğer marjinal tatmin ya da tatminsizlik durumu ortaya çıkarsa çeşitli düzeylerde ürün tercihi ile
ilgili karar ve bilgiler tekrar değerlendirilir.

İçsel faktörler:

Kişilik
Güdülenme
Öğrenme
Algılama
Tutumlar

Dışsal Faktörler:
Kültür
Sosyal Sınıf
Referans Gruplar
Aile

Durumsal Faktörler:
Fiziksel Çevre
Sosyal Çevre
Görev Tanımı
Zaman
Geçmi!teki
Durum

Spor tüketicisi ile bağlantı noktaları temel bağlantılar, iletişim bağlantıları ve arayış bağlantıları olmak üzere üç bölüm içerisinde ele alınmaktadır.

Spor tüketicisini spor ile buluşturan bağlantıların başında gelen yıldız ögesi kapsamına sporcuların yanı sıra, antrenörler, takımlar, ligler, tesisler ya da spor ürününün geleceğini belirleyen herhangi bir şey de girebilir.

Bağlantı noktaları içerisinde ikinci bölüm toplumsal iletişim ve aile ögelerinden oluşan iletişim bağlantılarıdır.

Arayış bağlantıları bağlantı noktalarının son grubunu oluşturur ve başkası adına haz duyma, belirsizlik ve ütopyaya dayalı bağlantıları içerir

Orijinal olarak, “fanatic” kelimesinden türetilen fan (taraftar) kavramı ilk kez 1682 yılında aşırı
hevesli bireyleri tanımlamak için kullanılmıştır.

Organizasyonel Kimlik Modelindeki bu faktörler organizasyon ve ürün özellikleri, bağlılık özellikleri ve aktivite özellikleridir.

Bağlılık özellikleri; üyelik süresi, üyeliğin görünürlüğü ve bireyin üyesi olduğu diğer benzer organizasyonlar gibi üyelik özelliklerini kapsamaktadır.

Taraftar Kimli"i dü!ük, orta ve yüksek olmak üzere üç düzeyde de"erlendirilmektedir.

• Performansa Bağımlı (The Aficionado): Bu taraftar tipi nitelikli performans arayışındadır.
Temelde takım bağlılığından çok oyuna bağlılık söz konusudur.
• Tiyatro İzleyicisi (The Theatregoer): Bu tip taraftar eğlence arayışındadır. Belirli ölçüde takım
sadakati gösterse de memnuniyeti sağlayan ana nokta mücadelenin niteliğidir.
• Hırslı Tutkulu (The Passionate Partisan): Takımın kazanmasını isteyen tiptir. Takımın
kazanması ve kaybetmesine bağlı olarak taraftar kimliği oluşur.
• Şampiyon Takipçisi (A Champ Follower): Takım sadakati takım başarısı ile ilişkilidir. Takım
kazandığı sürece takıma bağlılık devam eder ve takıma ait ürünler tüketilir.
• Münzevi Partizan (The Reclusive Partisan): Bu taraftar tipinin takım ile kurduğu özdeşim çok
yüksek düzeydedir. Takımın performansından çok, takımın kendisi bağlılık nedeni olarak ortaya
çıkar.