SPOR EKONOMİSİ

Globalleşme dünya ekonomisini birbirine daha çok bağımlı, daha açık ve şeffaf ve daha rekabetçi hale getirmiştir.

Bazıları, eğer bir endüstriye Cumhurbaşkanlığı müdahelesi olmazsa, rekabetin, piyasanın zaman içinde etkin çalışmasını sağlayacağını savunmaktadırlar. Bu düşüncede olanlar, Cumhurbaşkanlığı müdahelelerinin mümkün olduğunca az olmasını ve piyasanın etkin bir şekilde çalışmasını sağlayacak mekanizmalara destek olunmasını öngören Laissez-Faire yaklaşımının tarafındadırlar.

Bu düşüncedekiler, düzenlemeyi yürüten Cumhurbaşkanlığı görevlilerinin endüstrinin gerektirdiği uzmanlık bilgilerinin yürüttükleri düzenlemelerin etkilerini anlayacak düzeyde olmadığını ve uygulama sonuçlarının amaçlananlar dışında gerçekleştiğini de söylemektedirler. Düzeltmeye çalışırken ortaya çıkan bu başarısızlıklar, piyasaların kendi ürettiği aksaklıkların üzerinde kötü etkilere yol açmaktadır. 1980’lerden sonra bu düşünceler ışığında özellikle ABD’de Reagan, İngiltere’de ise Thatcher yönetiminde, işletmelerle ilgili düzenlemelerde kontrolün azaltıldığı deregülasyon(serbestleşme) uygulamaları hayata geçirilmiştir.

Piyasa gücü: Bir veya daha fazla üreticinin endüstri fiyatları ve/veya çıktısı üzerinde kontrolü olduğu müddetçe, kuvvetle muhtemel optimal sonuçlar elde edilemeyecektir. Bu firmalar tüketicilere arzu ettiklerinden daha az miktarda ve daha yüksek fiyatlı çıktı sunacaklardır.

İktisadi düzenleme, düzenleyici bünyenin piyasanın ekonomik etkinliğini artıracak biçimde rekabeti ve piyasaya giriş ve çıkışı teşvik etmek maksatlı müdahalelerini yansıtır. Kısacası, cumhurbaşkanlığı tarafından piyasa aksaklığını önlemek ve ekonomik etkinliği sağlamak amaçlı kullanılır.

Tröstlerin ilk ortaya çıktığı yer olan ABD, tröstlere karşı yasaların da çıkartıldığı ilk ülkedir.

Türkiye, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'u Gümrük Birliği yürürlüğe girmeden önce 1994 yılında yasalaştırmıştır

Rekabet Kurumu; Belirli bir büyüklüğün üzerindeki birleşme, devralma ve ortak girişimleri inceleyerek piyasalarda tekelleşmenin önüne geçmekte,

Tekelci Fiyatlandırma: Dikkat çekici bir örnek olay, 20 Eylül 2009 tarihinde İstanbul’da, Kasımpaşa’nın kendi sahasında oynanan Kasımpaşa- Galatasaray Süper Lig karşılaşmasında yaşanmıştır. Kasımpaşa spor kulübü, maç bileti fiyatlarını 120TL olarak belirlemiştir. Bunun üzerine Galatasaray spor kulübü başkanı Adnan Polat, Kasımpaşa’nın kombine bilet fiyatları dahi T90 iken nasıl olur da bir tek maçın bilet fiyatıT120 olur diyerek, bu durumu protesto etmek amacıyla, maçı protokol tribünü yerine kale arkasında Galatasaray taraftarlarıyla birlikte izlemiştir.

Türkiye’de sporla ilgili (içerik itibariyle spor endüstrisini de kapsayan) kamu gözetimi niteliğindeki önemli Cumhurbaşkanlığı düzenlemesi; Sporda şiddet, şike ve teşviğin önlenmesini amaçlayan ve özellikle Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren federasyonları, bağımsız spor federasyonlarını ve Türkiye Futbol Federasyonunu bağlayıcı nitelikte çıkarılan ve Resmi Gazete’de 14.04.2011 tarihinde yayınlanan 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'dur.

Dışsallıklar, bir faaliyetin (aktivitenin) dolaylı fayda ve maliyetleri ya da ürün veya hizmetin fiyatında yer almayan sosyal maliyet ve faydalardır. Düzenleme bağlamında, dışsallıklar, düzenleyici otoritenin uygulamaları sonucu ortaya çıkan dolaylı fayda ve maliyetlerdir (bu uygulamalar düzenlemek biçiminde olabileceği gibi, düzenlememek biçiminde de olabilmektedir). Örneğin, fazla miktarda beyzbol sopası üreten bir şirket, birçok ağacın yok olmasına yol açmak suretiyle çevreye verdiği zarar ve başka ürünler için gerekli olan kereste arzını azaltması nedenleriyle Cumhurbaşkanlığı düzenlemeleriyle karşı karşıya kalabilir. Cumhurbaşkanlığı, şirketin ürettiği sopa miktarını kısıtlama yoluna gidebilir ya da üretilen her bir sopa başına şirkete vergi koyabilir, böylece daha az sopa üretilecektir ve çevrenin olumsuz etkilenmesi engellenmiş olacaktır. Bunun yanında, pozitif dışsallıklar da söz konusu olabilmektedir. Örneğin, çeşitli imkânsızlıklar içindeki gençlere yönelik bir spor programının birçok sosyal fayda sağlayacağı beklenir. Kâr amaçlı organizasyonların mali beklentilerine uygun olmayan bu tip programlara yer vermesi çok sınırlı düzeyde olduğundan, Cumhurbaşkanlığı bu programları kendi uygulayabilir ya da bu tip programları destekleme gayretinde olan diğer organizasyonlara destek sağlar.

Dışsallıklar, bir faaliyetin (aktivitenin) dolaylı fayda ve maliyetleri ya da ürün veya hizmetin fiyatında yer almayan sosyal maliyet ve faydalardır.

Düzenleme yoluyla cumhurbaşkanlığı (devlet, kamu otoritesi) genellikle aşağıdaki üç temel amacın biri ya da tamamına ulaşmak eğilimindedir,

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır: