SPOR EKONOMİSİ

Ekonomik birimlerin tercihte bulunma zorunluğu, sonsuz olan ihtiyaçları karşılamak için, eldeki imkânları kısıtlı olmasından kaynaklanır. Eğer ihtiyaçlarımız sonsuz ve bu ihtiyaçları karşılama imkânlarımız (kaynaklarımız) sınırlı ise bu durumda, bu kaynaklarla karşılanacak ihtiyaçlara karar verirken tercihte bulunmak gerekmektedir. Ekonomi biliminin tanımı işte bu gerçeklikten hareketle kıt kaynakların etkin kullanma bilimi olarak yapılmaktadır. Etkin kullanma ise, akıllıca kullanma yani başka bir ifade ile en ideal şekilde kullanım olarak değerlendirilmektir.

Bir ülkede ekonomik aktivitenin yoğunluğunu bilmek, yani o ülkenin gelirini ölçebilmek, yaratılan geliri, doğru değerlendirebilmek ve yönlendirebilmek (ekonomi politikası) için önemlidir. Bir ülkede milli geliri ölçmede üç farklı yöntem kullanılmaktadır. Aynı milli gelir rakamına ulaşmamıza sağlayan bu yöntemler; 1. Üretimi, 2. Harcama ve 3. Gelir yönetimleridir.

Bir ekonomik birim, elde ettiği geliri harcayarak, yaptığı harcama ise bir başka ekonomik birimin gelirini oluşturmaktadır. Dolayısıyla bir ülkede toplam gelir ve toplam harcama kavramları aslında aynı rakamsal büyüklükleri ifade etmektedir. Bu sebeple bir ülkede ekonomik birimlerin yaptıkları harcamaları toplamak o ekonomik birimlerin toplam gelirini elde edebiliriz. Bu yöntemle ekonomik birimlerinin harcamaları sınıflandırılarak dikkate alır. Her ekonomide gerçekleştirilen tüketim harcamaları, yatırım harcamaları, devlet ile ilgili harcamaları ve dış ticarete ilişkin harcamaları toplarsak, o ülkede toplam harcamayı yani milli geliri elde etmiş oluruz.

Üretim; bazı girdilerin çıktıya dönüşme süreci, ya da bazı girdilerin faydalık düzeyinin arttırılması olarak tanımlanabilir. Üretimin çıktılarını genel olarak mal ve hizmetler diye ikiye ayırmak mümkün iken, kullanılan girdileri; emek, sermaye, doğal kaynak ve girişimcilik diye dörde ayırmak mümkündür. Emek, sermaye, doğal kaynak ve girişimcilik olarak dörde ayrılan bu girdiler ekonomi biliminde üretim faktörleri olarak isimlendirilmektedir.

Toplam spor tüketim harcaması; toplam tüketim harcaması içinde spora yönelik mal ve hizmetler için yapılan özel tüketim harcamalarının toplamıdır. Mağazadan satın alınan bir spor ayakkabısı bu harcama kalemine bir örnektir.

Ulusal gelirde spora düşen pay, o ülkede spora yönelik yapılan toplam harcama miktarına eşittir. Bir ekonomide genel anlamda dört tür spora yönelik harcama söz konusudur. Bunlar sırasıyla:

Birçok bilim dalında sportif başarıları etkileyen faktörlerin neler olduğunu araştırmaya yönelik, birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda ülkelerin sportif başarılarını etkileyen faktörler genel olarak 5 gruba ayırmak mümkündür. Bunlar sırasıyla;

Bir ekonomideki gelişme, spor sektöründe talebi etkileyebilmektedir. Spor ürün ve hizmetlerine yönelik talebin ekonomik gelişmeden olumlu etkilenir.  Ekonomik gelişme yaşandığı her ülkede:

Sportif ürün ve hizmet arzı, ekonomik gelişmeye neden olabilmektedir. Bir ülkenin ekonomik gelişme düzeyinin artması her şeyden öte o ülke için mevcut kaynakların artması anlamına gelir. Bu durum gerek devlet tarafından gerekse de özel sektör tarafından spor piyasasına yönelik kaynak aktarımını arttıracaktır. Yani ekonominin gelişimi spora destek verme olanaklarının artması anlamına gelecektir. Spora ilişkin kamu desteğinin artması spor ürün ve hizmet üretiminin maliyetlerini düşürebilir bu da bu ürün ve hizmetlerin arzının artması anlamına gelmektedir. Maliyetlerle ilgili bir başka olası gelişme de üretim teknolojisi ve verimliliği ile ilgilidir. Ekonominin gelişimi, o ülke için teknoloji verimlilik konularında olumlu gelişmeler yaşanmasına neden olabilir. Bu gelişmeler ise üretim maliyetlerini düşürebilir ve dolayısıyla sportif ürün ve hizmetleri arzı bu sebeple de artabilir.

Sporun kısa dönem ekonomik etkileri doğrudan etki ve ikincil etki olarak incelenir. Sporun birincil etkileri, ekonomide ikincil ya da yayılma etkisi olarak adlandırabildiğimiz etkilere neden olmaktadır. Sporun ekonomi üzerinde kısa dönemde yarattığı ikincil etkileri, dolaylı ve uyarılmış etkiler olarak ikiye ayırmak mümkündür. Dolaylı etki, ilk etki olan doğrudan etkinin uzantısı şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu etkide, sportif organizasyonun gerçekleştiği bölgede, ilk harcamalar ile ilişkili sektörler üzerinde gerçekleşen üretim gelir ve istihdam etkileri kastedilmektedir. Girdi çıktı modelinden de hatırladığımız gibi, bir sektördeki çıktı, başka bir sektörde girdi olarak kullanılmaktadır. Dolayısıyla, sportif olay sebebiyle yapılan harcamalar, örneğin ziyaretçilerin yaptıkları harcamalar, o alanda çıktı artışı anlamına gelir. Yapılan bu harcamalara konu olan mal ve hizmetleri üreten firmaların, bu üretimi gerçekleştirmek için daha fazla girdi kullanmaya başlaması gerekecektir. Yani bu sektörlere girdi sağlayan ilişkili diğer sektörlerde üretim, gelir ve üretimde kullanılan emek miktarı olan istihdam miktarları artacaktır.

Kısa dönemde futbol takımına ait armalı triko atkı satışı doğrudan etkiye örnektir. Sportif olay sayesinde yaşanan atkı artışın, triko atkı üretiminde kullanılan örgü ipinin daha fazla üretilmesi ve atkı örgücülerin daha fazla istihdam yaratması ise olaylı etkiye örnektir.

Sportif bir olayın ya da sportif alandaki bir yatırımın ekonomik etkilerini incelemeye yönelik yapılmış çalışmalar incelendiğinde, bu çalışmalarda dört temel aşamanın önemli olduğu görülmektedir. Bu aşamalar sırasıyla:

Firmaların, ülkedeki mevcut sermaye stokğunu arttırıcı harcamaları, yatırım harcamaları olarak tanımlanır. Bu harcama kalemi, devletin yaptığı harcamaları içermeyip, sadece özel sektör tarafından gerçekleştirilen yatırımları kapsamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Üretimin çıktılarını genel olarak mal ve hizmetler diye ikiye ayırmak mümkün iken, kullanılan girdileri emek, sermaye, doğal kaynak ve girişimcilik olarak dörde ayırmak mümkündür. Doğru cevap E'dir.

Toplam Spor Tüketim Harcaması (PSC): Toplam tüketim harcaması içinde spora yönelik mal ve hizmetler için yapılan özel tüketim harcamalarının toplamıdır. Doğru cevap A'dır.

GSYİH’ deki %1’lik artışın, olimpiyat oyunlarında kazanılan madalya sayısını %0,27-0,63 arasında bir oranda arttırdığı tespit edilmiştir. Görüldüğü gibi, ekonomik gelişme uluslararası sportif başarıyı olumlu etkilemektedir. Doğru cevap C'dir.

Bir ülkenin ekonomik gelişme düzeyinin artması her şeyden öte o ülke için mevcut kaynakların artması anlamına gelir. Bu durum gerek devlet tarafından gerekse de özel sektör tarafından spor piyasasına yönelik kaynak aktarımını arttıracaktır. Yani ekonominin gelişimi spora destek verme olanaklarının artması anlamına gelecektir ve dolayısıyla sportif ürün ve hizmetleri arzı bu sebeple artar. Doğru cevap D'dir.

Günümüzde birçok ülke ve şehrin benzer organizasyonları gerçekleştirebilmek için kıyasıya rekabet etmesinin en önemli nedenlerinden biri, sporun ekonominin gelişimi üzerindeki etkisidir. Çünkü bu tip organizasyonlar için yapılan yatırımlar; hem ülke ekonomilerinin gelişimine hem de sporun gelişimine olumlu katkılar sağlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sporun Ekonomi Üzerindeki Etkileri;

Doğru cevap E'dir.

Sporun ekonomi üzerinde yaratacağı yayılma etkilerinden birisi sporun uyarılmış etkisi ya da teşvik etkisidir. Sportif olayın gerçekleştiği bölgede, doğrudan ve dolaylı etkiler sebebiyle hane halkının geliri artacaktır. Bu etkiler sebebiyle geliri yükselen hane halkı ise, harcamalarını arttıracak dolayısıyla sporun ekonomik hayat üzerindeki etkileri devam edecektir. Doğru cevap B'dir.

A seçeneğinde verilen seçenek sporun kısa dönemli etkilerindendir. Doğru cevap A'dır.

Sporun ekonomik etkilerini  incelemenin önemi:

Doğru cevap B'dir.