SPOR EKONOMİSİ

Emek, mal ve hizmet üretiminde kullanılmak üzere talep edilen bir üretim faktörüdür. Bu nedenle emek talebi aslında bir türetilmiş taleptir. Çünkü emek talebi, emeğin üreteceği mal ve hizmetlerin tüketiciler tarafından talep edilmesi sonrasında ortaya çıkar.

Doğru cevap A' dır.

İşçi sayısı (L), Toplam ürün (TP), Marjinal ürün (MP-^TP/^L), Marjinal ürün değeri (VMP=MPxP), Marjinal gelir (MR), Fiyat (P).

Doğru cevap B' dir.

Bir firmanın emek talebi, firmanın ürettiği ürünün fiyatına, diğer üretim faktörlerinin fiyatlarına ve teknolojiye bağlıdır.

Doğru cevap C' dir.

Sermaye kullanımının maliyeti emeğe göre daha düşük kalırsa, firmalar üretim sürecinde sermayeyi emeğe tercih ederek kullandıkları sermaye miktarını arttırırlar. Genellikle sermayenin fiyatı düştüğünde, emek talebi azalır. Örneğin tenis topu üretim tesisinde tenis toplarını otomatik olarak paketleyen makinenin fiyatı düştüğünde, firma daha önce bu işi elle yapan işçisini işten çıkartarak, aynı işi makineye yaptırmayı düşünebilir.

Doğru cevap D' dir.

İktisat biliminin temel özelliklerinden bir tanesi kaynakların kıt olmasından dolayı insanların tercih ya da seçim yapması gerekliliğidir. Bu temel kuralı kişilere, firmalara ya da devletlere uygulayabiliriz. Emek arzını açıklamak için de iktisattaki bu temel kuralı başlangıç noktası olarak almamız gerekir.

Doğru cevap E' dir.

Emek arz eğrisi kişilerin boş zaman ve çalışma arasındaki tercihlerini yansıtır. Pozitif eğimli bir emek arz eğrisi, ücretlerdeki artışla birlikte arz edilecek emeğin de artacağını gösterir. Zaman kısıtlıolduğundan daha fazla çalışmanın sonucunda daha az boş zaman kalır.

Doğru cevap A' dır.

Kişiler kısıtlı olan zamanlarını iki şekilde değerlendirebilirler. Bunlardan birisi çalışmak, diğeri de çalışmanın dışındaki tüm aktiviteleri kapsayan boş zamandır. İnsanların çoğu için boş zaman daha eğlenceli olduğundan, onları çalışmaya teşvik etmek için bir ödül verilir; genellikle bir ücret ödenir.İnsanların çalışmaya razı olmak için kabul edecekleri en düşük ücret düzeyine koruma ücreti adı verilir.

Doğru cevap B' dir.

Tam rekabetçi bir emek piyasasında emeğin birçok alıcısı ve satıcısı vardır. Monopsoncu bir emek piyasasında emeğin sadece tek alıcısı bulunmaktadır. Çift yönlü tekelde ise emeğin tek satıcısı (sendika) ile tek alıcısı (profesyonel spor ligi) karşı karşıyadır.

Doğru cevap C' dir.

Bir mal veya hizmetin tek bir alıcısının bulunduğu piyasa türüne monopson adı verilmektedir.

Doğru cevap D' dir.

Coase teoremine göre, eğer mülkiyet hakları iyi tanımlanmışsa ve bu hakların alım satımı yasak değilse, ilk kullanım hakkının kimde olduğuna bakılmaksızın kaynaklar en değerli oldukları alanlara yönelirler (Coase, 1960). Coase teoremini spor endüstrisine uyarlarsak şöyle bir sonuçla karşılaşırız. Oyuncular en fazla geliri yaratacakları takımlara transfer olurlar.

Doğru cevap E' dir.

Ürün ve hizmetlerin üretiminde kullanılan üretim faktörleri emek, sermaye, toprak ya da doğal kaynaklar ve girişimciliktir. Bunlar üretim sürecinde girdi olarak kullanılıp sahiplerine bir gelir yaratırlar. Üretilen ürünün cinsine ya da sunulan hizmetin yapısına göre değişmekle birlikte herhangi bir iktisadi faaliyette emek, üretim faktörlerinin en önemlisi olarak değerlendirilebilir.

İster tam rekabet, isterse tekel piyasası olsun, faaliyette bulunulan piyasa türünden bağımsız olarak, kârını maksimize etmek isteyen bir firma marjinal maliyetinin, marjinal gelirine eşit olduğu üretim düzeyinde üretim yapmalıdır. Bildiğiniz gibi piyasada bir malın tek bir üreticisi ve satıcısı varsa ve bu malın yakın ikâmeleri bulunmuyorsa, bu piyasa türüne tekel adı verilmektedir. Yani üretim sürecinde bir işçi daha fazla çalıştırılmasının toplam gelirde yarattığı değişim, ilave maliyetten daha fazla ise firma daha fazla kâr elde etmek için yeni işçi alımına devam etmelidir. Firmanın kâr maksimizasyonu koşulunu ilave işçinin yarattığı gelir ve maliyetlerdeki artış kavramlarını kullanarak şöyle özetleyebiliriz. Bir birim fazla üretim gerçekleştirildiğinde ortaya çıkan ilave maliyet, bu ekstra birimin üretilmesi ile yaratılan ilave gelire eşit oluyorsa, firma kârını maksimize eder.

Emek verimliliği genellikle çalışanların işlerini yaptıkları sırada harcadıkları efor ile karıştırılır. Ancak bunlar farklı kavramlardır. Örneğin bir stadyumun zemininden sorumlu olan personelin verimliliği eğitim düzeyine, tecrübesine ve kullandığı araç gerece bağlıdır. Sahayı elle itilen bir çim biçme makinası ile biçmeye çalışan bir işçi daha fazla çalışacak ancak çim biçme traktörü kullanan bir işçiye göre verimi daha az olacaktır.

İşçi ücretinin saatlik
10 olduğunu varsayalım. Şekil 5.1’in a panelinde görebileceğiniz gibi, eğer firma 2 işçi çalıştırırsa, emeğin marjinal ürün değeri saatte 12 TL olur. Eğer saatlik ücret 10 TL ise ABC firması 2 TL kâr etmektedir. Eğer firma üçüncü işçiyi de işe alırsa, bu işçinin marjinal ürün değeri saatte 10 TL’dir. Saatlik ücret de 10 TL olduğuna göre firma başabaş noktasına gelmiştir. Eğer firma dördüncü bir işçiyi de istihdam ederse, kârı düşecektir. Çünkü dördüncü işçinin marjinal ürün değeri saatte 8 TL iken, firmaya bir saatlik maliyeti 10 TL’dir. Bu nedenle firma dördüncü işçiyi işe almaz. Saatlik ücret 10 TL iken ABC firmasının talep edeceği emek miktarı 3 TL’dir.

Emek arz eğrisi kişilerin boş zaman ve çalışma arasındaki tercihlerini yansıtır. Pozitif eğimli bir emek arz eğrisi, ücretlerdeki artışla birlikte arz edilecek emeğin de artacağını gösterir. Zaman kısıtlı olduğundan daha fazla çalışmanın sonucunda daha az boş zaman kalır. Ancak emek arz eğrisi her zaman pozitif eğimli olmayabilir.

Eğer Ahmet saatte 25 TL kazanıyor olsaydı, haftada 40 saat çalışmayı ve haftada 1000 TL kazanmayı tercih ederdi. Fakat, saatlik ücret 25 TL’nin de üzerinde olursa Ahmet daha fazla çalışmayı değil daha fazla boş zamanı tercih eder. Dolayısıyla bu noktadan sonra Ahmet’in emek arz eğrisi geriye doğru dönmektedir. Bu durumu açıklamak için Ahmet’in emek arzı kararının ikâme ve gelir etkisi olarak adlandırılan iki faktörden etkilendiğini söyleyebiliriz.

Tam rekabetçi emek piyasalarında piyasa ücreti, emek arz ve talebinin karşılıklı etkileşimi ile belirlenir. Bu tür piyasalarda, firmalar piyasada belirlenen ücreti ödeyerek istedikleri kadar emek istihdam edebilirler. F

Örneğin Spor Toto süper ligi monopsoncu bir piyasadır. çünkü Çünkü profesyonel futbolcuları en üst seviyede istihdam eden tek firmadır. Belli bir emek piyasasında istihdam sağlayan tek firma olduğundan, rekabetçi bir emek piyasasında faaliyet gösteren bir firmaya göre durumdan faydalanarak daha fazla kâr elde eder.

Kuzey Amerika’daki dört temel profesyonel spor ligi için (Beyzbol ligi, Ulusal Futbol Ligi, Ulusal Hokey Ligi ve Ulusal Basketbol Birliği) emek piyasaları çift yönlü tekel olarak tanımlanabilir. Bunların her birinde emeğin monopsoncu alıcısı olan lig, emeğin tekelci satıcısı olan sporcu sendikası ile karşı karşıyadır. Lig ve sendika arasındaki pazarlıklar sonucunda ücretler, minimum ücretler, sigorta ve diğer özlük hakları konusunda anlaşmaya varılır. Bu sürecin sonuçları iki tarafın pazarlık aşamasında uyguladıkları taktiklere bağlı olarak değişir. Profesyonel sporda yaygın olarak iki pazarlık modeli kullanılmaktadır. Bunlar muhalif model ve işbirlikçi modeldir

Oyuncuların marjinal ürün değerlerini tahmin etmek için yapılan çalışmalarda doğru tahminler yapabilmek için şu dört aşamanın önemli olduğu vurgulanmaktadır : 1. Bireysel performans ve takım başarısı arasındaki ilişkiyi sayısallaştırmak 2. Takım başarısı ve takım geliri arasındaki ilişkiyi sayısallaştırmak 3. Takımımn marjinal ürün değerini her performans kategorisi için belirlemek 4. Her oyuncunun marjinal ürün değerini her performans kategorisi için belirlemek