SPOR EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 3

Toplam gelir (total revenue, TR), üretilen ürünün fiyatı (P) ile miktarının (q) çarpımına eşittir. Ortalama gelir (average revenue, AR), toplam gelirin üretilen toplam çıktı miktarına bölünmesiyle bulunur. Marjinal gelir (marginal revenue, MR), çıktı ek bir birim daha üretildikçe gelirde meydana gelen değişimdir.

Şekil 4.1’e göre P2 fiyat düzeyindeki K noktası, kapanma noktası olup (P = MR = MC = AVC), firma P2’nin altındaki fiyat düzeylerinde üretimde bulunmayacaktır (P1 böyle bir fiyat düzeyidir). Şekilden görüldüğü gibi, firma, P3 düzeyinde normal üstü kâr elde etmektedir (P > ATC).

Tabloya göre, tam rekabetçi temsili firmanın kârını maksimize eden üretim düzeyi, MR'nin MC'ye eşit olduğu 5 birimlik üretim düzeyidir. Firma bu düzeyde 40 TL kâr elde etmektedir. Tabloda kısa dönem maliyet bilgileri yer almakta olup, firmanın, kısa dönemde, sıfır değil de pozitif kâr elde etmesi söz konusudur.

Oligopolist bağımlılığın neden olduğu belirsizliklerin ortadan kaldırılmasının bir yolu, firmaların kendi aralarında anlaşma yapmalarıdır. Fiyat liderliği anlaşmaya dayalı bir oligopol modeli olup, barometrik fiyat liderliği ve egemen firmanın fiyat liderliği olmak üzere iki farklı türü önem arzeder.

Türkiye'de, Futbol Süper Ligi ile ilgili olmak üzere tarafları, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), Futbol Kulüpleri Birliği ve Yayıncı Kuruluş olan bir havuz sistemi mevcuttur. Buna göre TFF, Süper Lig karşılaşmalarının yayın hakları için bir ihale açmakta, bu ihaleye, aralarında anlaşma yapabilen ya da yapamayan aday yayıncı kuruluşlarca katılım gerçekleşmekte ve ihaleyi kazanan kuruluş yayın haklarını belirli bir süre için elde etmektedir. Futbol Kulüpleri Birliği ise, gerek TFF seçimlerindeki yüksek oy potansiyelleriyle dolaylı olarak, gerekse de havuz sisteminde hangi kulübün ne kadar pay alacağı konusundaki TFF nezdindeki girişimleri ve anlaşmazlık çıkarabilecek üyeleri baskılama mekanizmaları aracılığıyla doğrudan etkilemek yoluyla ihale şartlarının tespitinde rol oynamaktadır. Her kulübün taraftar kitlesi ve ekonomik gücü de, Futbol Kulüpleri Birliği'ndeki güç dengelerini belirlemektedir. Daha önce yukarıda belirtildiği gibi 2010 yılının Ocak ayındaki ihaleyi Digitürk kazanmıştır. Sözügeçen bu üçlü yapı, hem yasal mekanizmalarla mevcudiyeti ve devamlılığına olanak tanınan bir kartel hem de gizli anlaşma niteliği (yukarıda değinilen 1996 yılı ihalesine ilişkin süreçte olduğu gibi) taşımaktadır

Tüketici artığı, bir satın alma işleminde, tüketicinin ödemeye razı
olduğu maksimum fiyatın, gerçekleşen satış fiyatının üzerinde olması sonucu tüketicinin kazançlı olduğu
fazla değerdir.

Marka, piyasaya giriş engelleri arasında yer almaz

Tam rekabet piyasasıdır.

Giriş engelinin en yüksek olduğu piyasa tekeldir.

Kâr = Toplam Gelir - Toplam Maliyet

15x200= 3000 TL TR

3000-1400= 1600 kar

Kâr maksimizasyonu amaçlanır.

AR = P> MR

Çeşitli tipteki oligopol piyasalarını tanımlayan çok sayıda model olup, bunlardan en önemli beşi; dirsekli talep eğrisi, fiyat liderliği, gizli anlaşma, kartel ve oyun teorisi modelleridir. Fiyat farklılaştırması bunların arasında yer almaz.

Kartel, ürünün fiyatının tespiti, piyasanın üyeler arasında paylaşılması gibi konularda uygulanacak ilkeler üzerinde anlaşmaya varmış bir satıcılar topluluğudur.

İktisatta dört temel piyasa yapısı söz konusu olup, bunları niteleyen modeller, tam rekabet, tekelci rekabet, oligopol ve tekeldir.

Spor unutulmazları ile ilgili müzayedelertüketici-tüketici rekabetinin mevcut olduğu bir piyasa örneğidir. Müzayedelerde, bütün alıcılar ilgili ürünü düşük fiyatla satın almak istedikleri halde alıcıların kendi aralarındaki rekabet, ödenen bedelin artmasına yol açmaktadır. Müzayedelerde yer alan ürünlere olan ilgi arttıkça tüketici-tüketici rekabetinin derecesi de artmaktadır.

Spor kulüpleri ile firmalar arasındaki isim haklarının satın alınmasına yönelik sponsorluk anlaşmaları, üretici-tüketici rekabetinin bir örneğidir. Sponsorluk sistemi aracılığıyla isim haklarını satmak isteyen bir spor kulübü, daha yüksek fiyatı tercih ederken, sponsor firma daha düşük bir fiyat ödemek ister.

Piyasaya giriş engelleri, yeni bir firmanın piyasaya girişini zorlaştıran faktörlerdir. Bu tanıma göre engeller; reklam, ürün farklılaştırması, patentler, ürün demetleri, ölçek ekonomileri ve yasal engelleri kapsar.