SPOR BİLİMLERİNE GİRİŞ

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK)’nin tanımına göre ise Olimpizm; bir ruh halidir, hayat tarzıdır, insanlık görüşüdür. Bir “çıkarsız ideal” inancıdır”. Olimpizmin amacı, sporun her yerde uyumlu insan gelişmesine hizmet etmesini sağlamak, bu yolla insan sağlığını titizlikle koruyan barışçıl bir toplumun yaratılmasında özendirici bir rol oynamaktır. Doğru yanıt E'dir.

Kişilerin etik olarak nasıl düşünmeleri ve bu düşüncelerini nasıl davranışa dönüştürmeleri konusunda Laczniak ve Murphy 1985 yılında bazı temel prensipler ve kurallar ortaya koymuştur. Bunlardan en önemlisi ilk sırada olan “altın kural”dır. “Kendinize nasıl davranılmasını
istiyorsanız karşınızdakine de o şekilde davranın”. Spor etiğinin de temelinde bu kural vardır. Doğru yanıt B'dir.

Verilen ilk dört seçenek spor etiği çerçevesinde incelenen konular olmakla birlikte seyirci baskısı bu konular arasında yer almamaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Spor felsefesi spor bilimlerinde yeni çalışma alanları arasında yer almaktadır. Spor felsefesi, içinde hem sporu hem de felsefeyi barındıran spor ile ilgili olan felsefe çalışmasıdır.

Orhun'a göre Spor Felsefesi alanları ;

1-Hareket

2- Oyun

3-Performans

4-Estetik

5-Etik

6-Sosyal

Spor felsefesinin bireye katkıları şunlardır:

• Mesleki çalışmaların gelişmesini sağlar.

• Eğitimciye yön verir.

• Mesleki ve diğer programlar içinde bütünlük ifade eder.

• Toplumu, değerlerine katkıda bulunduğundan haberdar eder.

• Mesleki yakınlaşmayı sağlar.

• Spor eğitimi ile genel eğitim arasındaki ilişkiyi açıklar.

• Tüm spor eğitimcileri için bir temeldir.

Erkal’a göre spor ferdin tabii çevresini beşeri çevre haline çevirirken elde ettiği kabiliyetleri geliştiren belirli kurallar altında araçlı veya araçsız ferdi veya toplu olarak serbest zaman kapsamı altında veya tam zamanını alacak şekilde meslekleştirerek
yaptığı, sosyalleştirici, toplumla bütünleştirici, ruh ve fiziği geliştiren rekabetçi dayanışma ve kültürel bir olgudur.

Verilen paragraf incelendiğinde, paragrafın sporun teknik, estetik ve fiziksel bir süreç olduğunu anlatan ifadelere işaret ettiği anlaşılmaktadır. Paragrafta teknik ve fiziksel ifadeleri doğrudan, estetik ifadesi ima edilmiştir.

Spordan farklı olarak oyunun kendi içinde belirli öğeleri bulunmaktadır. Bunlar;
Özgürlük ilkesi: Bir oyuna katılma tamamen kişinin isteğine bağlıdır.
Belirsizlik İlkesi: Bir oyunun sonucu önceden kestirilemez ya da bilinemez.
Kurallılık İlkesi: Her oyunun önceden saptanmış belirli kuralları vardır ve oyun bu kurallara göre oynanır.
Üretken Olmama İlkesi: İnsanların güncel yaşamlarındaki birçok etkinlikleri belli bir ürünü ortaya koymaya yönelik üretken etkinlikleridir. Oysa oyun oynama belirli bir ürün üretmekle sonuçlanmaz. Oyun başlar ve biter.
Geçicilik İlkesi: Oyun, insanın yaşamı boyunca sürebilen bir etkinlik olmasına karşın, yer ve süre bakımından sınırlıdır.

Cueva’ ya göre Olimpizm değerleri arasında en önemlileri; küresel uyum, büyüklük, doğruluk, Kalos Kagathos(güzellik,sağlık,denge),mükemmellik, doğaüstü güçler, felsefe, yaşamın anlamı; aşk, barış, uyum, sakinlik, basitlik, işbirliği;fairplay, saygı, adalet, çabalamak ve arayış olarak sayılabilir.

Fairplay, aslında İngilizce bir deyimdir. Ama sporla ilgili olan herkesin artık yabancısı olmadığı bu kavram, İspanya’dan Almanya’ya, Hindistan’dan Kore’ye, Afrika ülkelerinde küçük Avustralya şehirlerine kadar hemen her yerde sporcular tarafından “centilmenlik” olarak bilinmektedir.

Bireysel ve örgütsel seviyede sporun karşılaştığı bazı etik durumlardan bahsetmiştik, bunlara bakacak
olursak;
• Cinsel taciz, saldırgan davranışlar, ayrımcılık.
• Kötü alışkanlıklar, kumar, hile, teşvik primi.
• Etik olmayan yönetimler (babadan oğula, ayrımcılık vb.).
• Oyuncu seçmelerinde şeffaf olmayan yönetimler.
• Sözlü ve fiziksel taciz – Saygısızlık (yöneticiler, hakemler, antrenörler vb.).
• Açık sözlü olan ya da yanlış bir şeyi görüp açıkça ifade etmeye çalışanlara karşı mağduriyet.
• Sporcuların hem sahada ki hem de dışarıda ki davranışları ve beklentileri.
• Performans arttırıcı maddeler ve metotlar (doping).
• Cinsiyet ayrımcılığı.
• Kabadayılık.
• Seyirci şiddeti ve sözlü taciz.
• Çocuklara taciz.
• Velilerin uygun olmayan davranışları.

Zinn (1993) etik bir ikilem ile karşı karşıya olup olmadığımızı fark etmemiz için şu soruları sormamız gerektiğini önermektedir:
1. Problem hakkında konuşurken, “iyi ve kötü”, “siyah ve beyaz”, “alt sınır”, “çelişki”, ya da “değer”gibi kelimeleri insanlar kullanıyor mu?
2. Hareketlerim/hareketsizliklerim ya da kararlarım sonucunda insanlar zarar görecek mi?
3. Verdiğim karar adil mi?
4. Mesleki değerlerim ile kişisel değerlerim arasında bir çelişki hissediyor muyum?
5. Kararım ile ilgili tartışmaya yol açacak bir sonuç söz konusu mu?
6. Durum ile ilgili “tam olarak doğru olmayan” bir nokta var mı?

Olimpizm kavramı ile ilgili olarak verilenlerden I. ve V. maddeler doğru değildir. Olimpizm sadece profesyonel sporcuları ilgilendiren bir kavram değil, "Spor yapan insan" bağlamında herkesi kapsamaktadır. Olimpizm değerleri arasında yer alan Kalos Kagathos ise, güzellik, sağlık, denge kavramlarını anlatmak için kullanılmaktadır.

Velilerin karşı takımın oyuncularını maç sonunda alkışlaması etik bir davranıştır. Takımların maç performanslarını etkileyen her türlü teşvik primi etik durumları arasında kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra, diğer şıklarda yer alan sözlü ve fiziksel şiddet içeren durumlar da etik dışı olarak kabul görmektedir.

Spor etiği dendiğinde; saygı, temel haklar ve adil olmak, haksız avantajı reddetmek, hukuk ve kurallara göre hareket etme isteği, objektiflik, güvenilirlik ve dürüstlük, şeffaflık, işe kendini verme, önemseme gibi etik davranışların sporda uygulanması akla gelmektedir. Spor etiği özetle bireyin spor olayı içerisinde en iyi ve en doğru davranış biçimlerini sergilemesidir. Bu davranışların belirli normlar şeklinde ifade edilmesine ise etik kodlar denmektedir.

Spor Teknik, Estetik ve Fiziksel bir Süreçtir; Futbol’da iyi uygulanmış bir ver-kaç’ın, basketbolda kurulan iyi bir set oyununun, jimnastikte iyi uyumlu bir denge hareketinin şiirsel bir güzelliği vardır. Diğer taraftan belirli hareketlerin belirli kalıplar ve uyum içinde yapılması, bedensel güç ve yeteneklerin harekete geçirilmesini gerektirir. Bu da bize sporun teknik ve fiziki yönlerini açıklar.

Üretken Olmama İlkesi: İnsanların güncel yaşamlarındaki birçok etkinlikleri belli bir ürünü ortaya koymaya yönelik üretken etkinlikleridir. Oysa oyun oynama belirli bir ürün üretmekle sonuçlanmaz. Oyun başlar ve biter.

Çocukların gerek psikolojik gerekse sosyal bakımdan gelişmelerinde oyunla birlikte sporun önemli bir yeri vardır. Çünkü çocuk bu faaliyetlere katılırken aynı zamanda grup içerisinde hareket etmeyi, kazanmayı veya kaybetmeyi, kurallara uymayı öğrenmektedir. Bunlardan en önemlisi kendine güven duygusunu kazanmakta ve o toplumun bir ferdi olduğunu anlamaktadır. Bu bakımdan çocukların yetiştirilmesinde hazırlanan sportif programlar onların gelişim özelliklerine uygun bir şekilde hazırlanarak, sosyal bakımdan yetişmelerine yardımcı olmalıdır.

Olimpizm sadece profesyonel sporla alakalı olmayan, günlük yaşama da taşınabilen pratik bir yaşam felsefesidir. Kişinin düzenli ve sistematik antrenmanla vücut potansiyellerini sonuna kadar kullanması, hayatını bu amaç üzerinde kurulu olan bir düzene göre yaşaması anlamına gelir. Özünde başkalarıyla ölçüşmek değil, kişinin kendi vücudunun sınırlarını zorlaması vardır. Kesinlikle dopinge ve kimyasal madde kullanımına tolerans göstermeyen, bedenin yanı sıra ruh ve zekâ gelişimine de önem veren bir felsefedir.