Antrenman ve Hareket

Sportif antrenmanın ve hareketin amacı sporcunun ilgili branşında olası en yüksek performansına ulaşması için ona kılavuzluk etmektir.

Spor bilimleri kapsamında antrenman; sporcunun fiziksel, tekniksel, taktiksel, zihinsel ve psikolojiksel düzeyinin yükseltilmesini, onun en verimli hale getirilmesini ve bu durumun mümkün olan en uzun süre boyunca sabit tutulmasını sağlayan tedbirlerin alındığı ve uygulandığı alıştırma süreci olarak ifade edilebilir

Biyomotor beceriler; sürat, kuvvet, dayanıklılık, esneklik ve koordinasyon olarak sıralanabilir.

Spor bilimleri içerisinde harekete dayalı performansı üst seviyeye çıkarmak için yapılan hazırlık olan antrenmanın yüklenme, toparlanma, adaptasyon, çok yönlü gelişim, geriye dönüşüm, bireyselleşmeve özelleşme olmak üzere 7 temel ilkesi vardır.

Antrenman yüklenmeleri belirli bir plan dahilinde döngüler şeklinde yaptırılmalıdır. Bu yüklenme döngüleri giderek artan şekilde her antrenman evresinde çeşitlendirilmeli ve artırılmalıdır.

Döngü; belirli bir düzende tekrar eden programlardır.

Sporcuya antrenman yüklenmesi yaparken antrenörün hedefi eşik kapasitesini aşan fakat aşırı yıkıma sebep olmayacak antrenman uyarısı sağlamaktır. Aşırı olmayan bu uyarılar bağlı olarak vücutta istendik yorgunluk oluşacak ve vücut normal düzeyinin altına gerileyecektir. Burada yapılacak dinlenmeyle vücut normal seviyesine tamamlanacak ve biraz daha dinlendirildiğinde normal düzeyinin üstüne yani aşırıya tamamlama meydana gelecektir.bu aşırıya tamamlamaya süperkompanzasyon adı verilir.

Aşırı antrenman sendromu; kanda metabolitlerin birikmesi, karbonhidrat metabolizması sonucu laktik ve pürivik asit, protein metabolizması sonucu üre ve ürik asit, fosfatlar, kreatin, yağ metabolizması sonucu oluşan aseton ve keton vb. kimyasal faktörler rol oynayabilir. Bunun yanı sıra kan şekeri, yüksek rakım koşulu, su ve tuz kaybı, beslenme yetersizliği veya dengesizliği, vücut yapısı, yaş, uyku ve hastalıklarda bu yorgunlukta etmen olabilir. Psikolojik faktörler ise korku, heyecan, üzüntü, isteksizlik ve bezginliktir. Çevresel faktörler ise çok soğuk iklim, çok sıcak iklim, hava kirliliği ve cinsel sorunlardır. Problemler sonucunda kas-sinir uyumsuzluğu ve reaksiyon zamanın uzaması gibi sorunlar başlamaktadır. Kas sistemi ve sinir sistemi problemi genel yorgunluğa dönüşmektedir ve aşırı antrenman sendromu meydana gelmektedir.

Toparlanma; bir antrenman evresi sonrası yıkılan enerji depolarının yenilenmesini, biriken metabolitlerin uzaklaştırılması ve zarar gören dokuların tamir edilmesi sürecidir.

Adaptasyon; vücudun antrenman yüklenmesine bağlı olarak sergilediği cevaptır

Çok yönlü gelişim; seçilen spor dalı için temel olarak gelecekteki ihtiyaçlarına uygun kas gruplarının, tüm eklemlerin esnekliğinin ve tüm vücudun etkin şekilde hareketlerle hazır hale getirilmesidir

Sporcunun gelişim evreleri; başlangıç, etletik biçimleniş, özelleşme ve yüksek performanstır.

Bir antrenman ünitesi 3 ana evre olan ısınma, esas evre ve soğuma evrelerinden oluşur.

Genel sürat; herhangi bir harekette hızlı bir şekilde performans gösterme (motor reaksiyon) kapasitesidir. Hem genel hem de özel hazırlık periyodunda genel sürat gelişmektedir. Özel sürat;bir egzersiz ya da beceri sırasında sergilenen yüksek hız performans kapasitesidir. Her sporcu yaptığı spora ilişkin kendi özel süratini geliştirebilmektedir.

Koşu hızı adım uzunluğu ve adım frekansı değişkenlerinin etkileşiminin bir sonucu olarak meydana gelir.

Sürat becerisi reaksiyon, ivmelenme, maksimal sürat ve süratte dayanıklılık(devamlılık) evrelerinden meydana gelmektedir.

Reaksiyon sürati uyarıya karşı mümkün olan en kısa sürede hızlı cevap verebilme yeteneği (görme, dokunma, işitme)’dir.

Koordinasyonun 6 ana elementi denge, ritim duyusu, uzayda yer alma, reaksiyon sürati, hareketin senkronizasyonu ve kinestetik farklılaşmadır.

Bireysel esneklik alıştırmaları statik (pasif olarak yapılan) ve dinamik (balistik olarak yapılan) olmak üzere temel olarak 2 çeşit yapılır.

Değişmez tempoda koşu biçiminde yapılan uzun mesafe antrenman yönteminde antrenman süresi 1-2 saat arasındadır ve kalp atım hızı 150-170 atım.dk-1 arasındadır.

Dayanıklılık genel ve özel olmak üzere ikiye ayrılır. Genel dayanıklılık sinir sistemi ve kardiyovasküler sistemin çok yüksek şiddette çalışma içermeden yaygın dayanıklılık kapasitesinin geliştirilmesiyle sağlanan fonksiyonel elverişliliktir ve aerobik karakterli branşlarda daha önceliklidir. Özel dayanıklılık ise her branşın performans karakterine özel olan ve branşa özel yapılan antrenmanlar sonucunda gelişen dayanıklılıktır.