SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM

Konuşma, günlük yaşamın temelidir ve insanlar her gün, çok farklı ortamlarda ve çok farklı kişilerle konuşurlar. Bu konuşmalar, çeşitli adlar alabilir. Örneğin;

Sosyal konuşmalar: Tanıdığımız kişilerle karşılaştığımızda, dostça ya da arkadaşça bir havada gerçekleştirdiğimiz konuşmalardır. Bu gibi durumlarda ‘merhaba’, ‘nasılsın’, ‘hoş- çakal’ gibi sözcükler sıkça kullanılır.

İşyeri konuşmaları: Uzmanlık alanına özgü teknik sözcüklerin sıkça kullanıldığı konuşmalardır. Mesleğe ait özel bir dil veya söz dağarcığı oluşmuşsa buna jargon adı verilir. Örneğin, tıp jargonu.

Akademik konuşmalar: Öğretmenlerin, öğretim üyelerinin derslerde ya da uzmanlık bilgisi gerektiren toplantılarda ve görüşmelerde gerçekleştirdiği konuşmalardır.

Hoş zaman konuşmaları: Eğlence ya da rahatlama amacıyla gerçekleştirilen toplantı- larda, sinema, tiyatro, konser vb. salonlarında hoş zaman geçirilen konuşmalardır.

Konuşmanın fiziksel ögelerinin başında, solunum ve ses gelmektedir: Solunum: Yaşam için gerekli oksijenin alınması ve akciğerlerde kanın temizlenmesinden sonra oluşan karbondioksitin dışarı atılmasıyla solunum gerçekleşir.

Bir konu hakkında derin bilgisi, görüşleri olan bilim insanının, sanatçının özel toplantılarda, radyoda, televizyonda vb. ortamlarda dinleyicilerine karşı düşüncelerini, bilgilerini açıklandığı konuşmalardır. Konuyla yakından ilgili dinleyicilerin konferanslara katılması beklenir. Konferansı veren kişi, konuşmasının sonunda dinleyicilerden gelen soruları yanıtlar. Yaklaşık 1.5-2 saat süren toplantılardır.

Konuyla yakından ilgili, genelde en az üç en çok altı kişinin, dinleyiciler önünde, söyleşi havası içerisinde konuştuğu toplantılardır. Konuyla ilgili kesin bir sonuca varmak yerine konu, çeşitli yönleriyle aydınlatılır. Panel tartışmalarında, toplantıyı yöneten bir başkan bulunur. Konuşmacılar, ortada başkan olmak üzere bir masanın çevresinde hem birbirlerini, hem de dinleyicileri görebilecek biçimde oturmalıdır. Panelin sonunda, dinleyiciler, panel üyelerine soru yöneltip ileri sürülen görüşler üzerine kısaca yorumlar getirebilirler.

Bilgilendirici konuşmalar amaçlarına göre hazırlıklı konuşmalardan biridir.

Yöresel konuşma özelliklerini kullanmamak konuşma yanlışlarından biri değildir.

Çek etmek yerine denetlemek; şov yapmak yerine gösteri yapmak, umut etmek yerine ummak, panik yapmak yerine paniklemek sözcükleri kullanılabilir. “Yardım etmek” açıklamaya uygun bir örnek değildir.

Ses tonu, akıcılık ve inandırıcılık doğru konuşmanın özelliklerindendir.

“İstekler yerine getirildiğinde, karşılığında mutlaka teşekkür edilmelidir” etkili ve doğru konuşma için yapılması gerekenler arasında yer almaktadır.

Evrak, mürettebat, ebeveyn ve gariban kelimeleri çoğul anlamdadır. Bu nedenle sonuna -lar/ler eki eklemek konuşma yanlışlarından biridir.

“Neden telefon edilmişse zaman yitirmeden konuya geçilmelidir” telefonla konuşmada dikkat edilecek hususlardan biridir.

Sözlü iletişimde, en temel araç “söz”dür ve konuşularak aktarılır. Konuşma, düzenli devinimlerle konuşma organları tarafından sesin söze dönüştürülerek iletilerin aktarıldığı, insana özgü yaratıcı bir yetenektir.

Sosyal konuşmalar: Tanıdığımız kişilerle karşılaştığımızda, dostça ya da arkadaşça birhavada gerçekleştirdiğimiz konuşmalardır. Bu gibi durumlarda ‘merhaba’,‘nasılsın’, ‘hoşçakal’ gibi sözcükler sıkça kullanılır.

Konferans, bir konu hakkında derin bilgisi, görüşleri olan bilim insanının, sanatçının özel toplantılarda, radyoda, televizyonda vb. ortamlarda dinleyicilerine karşı düşüncelerini, bilgilerini açıklandığı konuşmalardır. Konuyla yakından ilgili dinleyicilerin konferanslara katılması beklenir. Konferansı veren kişi, konuşmasının sonunda dinleyicilerden gelen soruları yanıtlar. Yaklaşık 1.5-2 saat süren toplantılardır.

Belirlenmiş bir amaç ve düzen doğrultusunda gerçekleştirilen, en az birkaç saat öncesinden tasarlanılarak, zaman varsa genelde yazılı bir konuşma metninin hazırlandığı, süresi saatlerle ölçülebilen konuşmalardır. Bilgi ve belge toplama, yapılacak konuşmayı yazıya geçirme, yöneltilebilecek sorulara karşı hazırlanılma gibi birçok ön çalışmayı gerektirir. Birden çok konuşmacı bulunabileceği gibi dinleyici sayısı da değişkenlik gösterir.

Doğru ve etkili konuşmanın değişmez kurallarını belirlemek olanaksızdır. Bulunulan ortama, kişiye, konuya göre konuşmanın özellikleri her zaman değişkenlik gösterebilir. Yine de ilk amaç, iletilmek isteneni, net ve doğru bir şekilde anlatmaktır. Etkili ve doğru bir konuşmanın özellikleri arasında;
• etkileyici ses tonu,
• düzgün sesletim ve diksiyon,
• geniş sözcük birikimi,
• net amaç,
• doğru içerik,
• dinleyiciye uygunluk
bulunmaktadır.

En az iki kişi arasında sürdürülen, uzayıp ilerleyen doğaçlama konuşma konuşma türüne söyleşi denir.

Amaçlarına Göre Hazırlıklı Konuşmalar:
i. Bilgilendirici Konuşmalar
ii. Sergileyici Konuşmalar
iii. İkna Edici Konuşmalar
iv. Hoş Zaman Geçirten Konuşmalar
v. Yönlendirici Konuşmalar olarak sıralanabilir.

Yönlendirici Konuşmalar,  yol gösterici örneklerin verildiği, davranışlarını değiştirerek kişileri harekete geçirmeyi amaçlayan, ilham verici konuşmalardır. Örneğin; bir bedensel engellinin, yaşamındaki zorlukların üstesinden gelişini anlatması gibi.

Sözcükleri tekrarlamak: Son dönemde, konuşma içerisinde hani sözcüğü, hiçbir
gereği yokken defalarca kullanılmaktadır. Benzer şekilde, şey, işte, yani, aslında gibi sözcükler de sıkça tekrarlanabilmektedir. Konuşurken, sözcük tekrarlarından kaçınılmalıdır.