SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM

Doğru cevap “b” seçeneğidir. Çünkü sözlü iletişimde en temel araç “söz” dür ve konuşularak aktarılır. Konuşma, düzenli devinimlerle konuşma organları tarafından sesin söze dönüştürülerek iletilerin aktarıldığı, insana özgü yaratıcı bir yetenektir. Tüm yetenekler gibi konuşma da birçok ögeden oluşur. Konuşmada sözcükler ve ses, akla ilk gelen ögelerse de konuşmanın amacına, bulunulan ortama, duruma, zamana, karşımızdaki kişiye ya da kişilere göre uygun, yerinde, etkili bir konuşma için, bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken birçok ayrıntı vardır.

 

Konuşma, günlük yaşamın temelidir ve insanlar her gün, çok farklı ortamlarda ve çok farklı kişilerle konuşurlar. Bu konuşmalar, çeşitli adlar alabilir. Sosyal konuşmalar; tanıdığımız kişilerle karşılaştığımızda, dostça ya da arkadaşça bir havada gerçekleştirdiğimiz konuşmalardır. Bu gibi durumlarda ‘merhaba’, ‘nasılsın’, ‘hoşçakal’ gibi sözcükler sıkça kullanılır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “Sosyal konuşmalardır.” Bu konuşmalar, günlük yaşamda birbirini izleyebileceği gibi iç içe de girebilir. Örneğin, sabah işe gitmek için evden çıktıktan sonra yol boyunca tanıdık kişilerle karşılaşıldığında, çeşitli sosyal konuşmalar gerçekleşebilir. İş yerine gelindiğinde iş yeri konuşmalarının yanında yine sosyal konuşmalar da gerçekleştirilebilir.

Doğru cevap “a” seçeneğidir. Çünkü “Sesletim”, bireyin yaşadığı bölgenin, eğitim düzeyinin ve üyesi olduğu etnik grubun etkisindedir ve sözcüklerin ses, hece, ton ve vurgu bakımından söylenme biçimidir. Yöresel özellikler gösteren konuşmalar, zaman zaman olumsuz sonuçlar doğurabilirse de iletişimi engelleyecek kadar etkilememesi sağlanabilir. Etkili bir konuşma için ise sesletim yanlışlarının olabildiğince önüne geçilmelidir. Özellikle televizyon ya da radyo gibi kitle iletişim araçlarında, konuşmayı uzmanlık düzeyinde kullanan kişiler için sesletimin yanı sıra diksiyonun kusursuzluğu da önemlidir.

Türkçe’ de yardımcı eylemler, adların yanına gelerek yeni anlatımlar oluşturur. Ancak gereksiz yardımcı eylem kullanmak o kadar yaygındır ki artık yanlış olduklarının bile, çok az kişi farkına varmaktadır. Konuşma yanlışları, dilin kurallarını bilme düzeyine göre daha çok farkına varılan kullanımlardır. Konuşurken, gereksiz yardımcı eylem kullanılmamalıdır. Ancak son yıllarda görülen bir yanlış da yabancı sözcüklerin Türkçeleştirilmesi sırasında etmek, olmak, yapmak gibi ek eylemlerinin gereksiz bir biçimde kullanılmasıdır. Sorunun doğru cevabı “d” seçeneğinde yer alan “Paniğe kapılmak” tır. Diğer seçeneklerde yer alan sözcükler ise yanlış kullanıma örnektir. Doğru kullanımları şöyledir;

    Yanlış       =   Doğru

Sahne almak = sahneye çıkmak

Kalkış yapmak = kalkmak

Giriş yapmak = girmek

Panik yapmak = paniğe kapılmak

Kuşku etmek = kuşkulanmak

Konuşma yanlışları, dilin kurallarını bilme düzeyine göre daha çok farkına varılan kullanımlardır. Konuşma yanlışları, ait olunan toplumsal çevreye, eğitim düzeyine hatta zamana göre değişkenlik gösterir. Bazı söyleyiş özellikleri, yanlış olsalar bile çok yaygınlaşabilir ve herkes tarafından kullanılmaya başlanabilir. Etkili ve doğru bir konuşma gerçekleştirilmesini engelleyeceğinden, bu tür kullanımlardan kaçınılmalıdır. Sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “Sözcükleri yanlış seslendirmektir.” Türkçede konuşma dilinde bu tür yanlış söyleyişler çok fazla yapılmaktadır.

 

Doğru cevap “d” seçeneğinde yer alan “Sözcüklere gereksiz ses eklemektir.” Çünkü sözcüklere gereksiz ses eklemek, sözcüğe hiçbir anlam katmayan eklerin sözcüklerin sonuna getirildiği yanlış bir kullanımdır. Soruda da tekrar sözcüğü yerine tekrardan, diyerek sözcüğü yerine diyerekten sözcüğü kullanılarak sözcüğe gereksiz ses eklenmiştir. Konuşmada yanlış kullanıma örnektir.

Bir konuda yanlış davranıldığı fark edildikten sonra bu olumsuz durumu düzeltmek, dostluk ve arkadaşlık ilişkilerinin devamını sağlamak için özür dilenmelidir. Yine de özür dilenerek her şeyin düzeleceği, eskisi gibi olacağı umulmamalıdır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “a” seçeneğinde yer alan “Özür dilenerek her şeyin düzeleceği, eskisi gibi olacağı umulmalıdır.” İfadesidir. Çünkü olumlu ifade kullanılmıştır. Fakat bazı durumlar vardır ki; yapılmak istenmeyen davranışlarda bulunulur, söylenilmek istenmeyen amacını aşan sözler çıkıverir ağızdan. Bu gibi durumlarda, en kısa zamanda özür dilemek bir gerekliliktir. Özür dilemenin küçük düşürücü olduğu sanılmamalı, özür dilemekten çekinmemelidir. Özür içten dilenmeli, göstermelik özür dilenmemelidir. Kusurlu olunduğu kabul edilip bağışlanmak istenmelidir. “Özür dilerim olur biter” diye düşünülmemeli, duygular incitilmemelidir. Özür dilendikten sonra bir daha özre neden olan davranışta bulunmamaya, sözü söylememeye özen gösterilmelidir.

Doğru cevap “d” seçeneğidir. Çünkü doğaçlama konuşmalar uzayıp ilerledikçe, en az iki kişi arasında sürdürülen bu konuşma türü, söyleşi adını alır. Diğer hazırlıksız konuşma türleri, kısa sürede bitebilirken; yukarıda örneklendirilen söz kalıplarıyla başlayan konuşmalar uzayarak söyleşiye dönüşebilir. Söyleşilerde duygular, bilgiler, deneyimler vb. konular paylaşılır. Arkadaşlıklar, dostluklar, söyleşilerle başlar ve pekişir. Karşılıklı saygının, kibarlığın, anlayışın, içtenliğin, dürüstlüğün olduğu; dedikodunun, yalanın, kabalığın ve kaba sözlerin bulunmadığı söyleşiler, kalıcı dostluklar için zemin hazırlayacaktır. Bu özelliklerin diğer konuşma türlerinde de bulunması gerektiği unutulmamalıdır.

Belirlenmiş bir amaç ve düzen doğrultusunda gerçekleştirilen, en az birkaç saat öncesinden tasarlanarak, zaman varsa genelde yazılı bir konuşma metninin hazırlandığı, süresi saatlerle ölçülebilen konuşmalardır. Bilgi ve belge toplama, yapılacak konuşmayı yazıya geçirme, yöneltilebilecek sorulara karşı hazırlanma gibi birçok ön çalışmayı gerektirir. Birden çok konuşmacı bulunabileceği gibi dinleyici sayısı da değişkenlik gösterir. Sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Sergileyici konuşmalardır.” Çünkü sergileyici konuşmalar, bilgilendirici konuşmalar gibi, dinleyicilere bilgi vermenin amaçlandığı öğretici konuşmalardır. Farkı, öğrettiği konunun işlevsel yanını da görsel araçlar ya da sözcükler aracılığıyla sergiliyor olmasıdır. Örneğin;

Bir dansçının, nasıl vals yapılacağını anlatması,

Bir uzmanın, yeni bir bilgisayar yazılımının nasıl kullanılacağını anlatması,

Bir aşçının, pilavın nasıl pişirileceğini anlatması,

Bir Fransız’ın, kendi dilinin özelliklerini anlatması gibi.

Doğru cevap “e” seçeneğinde yer alan “Sempozyum'dur.” Çünkü sempozyum, bir konunun çeşitli yönleriyle, aynı oturumda, farklı kişiler tarafından gerçekleştirilen sıralı konuşmalarla ele alındığı toplantılardır. Sempozyumlarda da toplantıyı yöneten bir başkan bulunur ve konuşmacılar yine, ortada başkan olmak üzere bir masanın çevresinde hem birbirlerini hem de dinleyicileri görebilecek biçimde oturmalıdır. Genelde en az üç, en çok da altı konuşmacı katılır ve her birine, 5 – 20 dakika ayrılır. Sempozyum sonunda forum olacaksa, konuşmaların toplamının bir saati geçmemesine dikkat edilmelidir.

iki yönlü konuşma

İşyeri konuşmaları

iki ayrı başlık altında ele alınır

Akciğerlerdeki hava basıncı düşer

Göğüs boşluğu daralır

Sözcüklerin ses, hece, ton ve vurgu bakımından söylenme biçimidir. Yöresel özellikler gösteren konuşmalar, zaman zaman olumsuz sonuçlar doğurabilirse de iletişimi engelleyecek kadar etkilememesi sağlanabilir. Etkili bir konuşma için ise sesletim yanlışlarının olabildiğince önüne geçilmelidir. Özellikle televizyon ya da radyo gibi kitle iletişim araçlarında, konuşmayı uzmanlık düzeyinde kullanan kişiler için diksiyonun kusursuzluğu da önemlidir

Söylenen her söz, konuşmacının sorumluluğunda değildir

akraba

sandviç

Yönlendirici Konuşmalar