SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM

Genelde herhangi bir yabancı dili iyi konuşan kişinin okuma ve yazmada daha az
zorluk çektiği görülürken, yazma ve okuması iyi olan bir kişinin muhakkak o dili iyi konuşacağı ve anlayacağı söylenemez. Bunun nedeni, daha önceden belirttiğimiz gibi sözel iletişimin önce düşünsel olarak yerleşmesi gerekir ve anadil dışında yabancı dil öğrenen bir kişi anadilinin oluşturduğu düşünsel kavramlarla sonradan öğrendiği dilin kelimeleri arasında bağlantı kuramadan konuşma ve dinlemede zorlanmasıdır. Bu durum göstermektedir ki, varsayım yoluyla oluşan kelime ve düşünce ilişkisi her dil için tekrar kurulmalıdır

Bir bankada veya hastanede sıra beklerken bekleme odasında diğer bireylerle kurduğumuz iletişim, evimizdeki bireylerle kurduğumuz iletişimden daha resmi ve sınırlı olacaktır. Resmi grup ortamlarında yaşanan bu sınırlılık aslında kişilerin
birbirleriyle olan sosyal ilişkilerinden de kaynaklanmaktadır. Öğrenci öğretmen ilişkisi, patron çalışan ilişkisi, iş arkadaşı ilişkileri hatta bazı durumlarda ebeveyn evlat ilişkileri bile grup ortamında oluşacak olan iletişim biçimini etkiler. Grup içerisindeki sözlü iletişimde, söylenen söz, fiziksel yapısı sesten oluştuğu için, bireyin içinden gelir ve insanları birbirlerine bilinçli iç yapılar ve kişiler olarak bağlar. Bu durum iletişimsel açıdan birbirine sımsıkı bağlı insan kümeleri oluşturur (Ong, 1999: 93). Grup ortamında konuşmacı bir topluluğa seslenirken, dinleyiciler, hem kendi aralarında hem de konuşmacıyla bir
bütündür.

Gün içerisinde ilk defa gördüğümüz bir tanıdığımıza sorduğumuz “Nasılsınız?”, “Ne yapıyorsunuz?” gibi sorular ve karşılığında bize sorulan benzer sorulara verdiğimiz cevaplar sözel bir bilgi alışverişi biçimidir. Örneğin, öğrenci ya da öğretmen olarak girdiğimiz derslerde amaç, öğrenmek istediğimiz
akademik bilgiyi sözel iletişimi kullanarak almaktır.

Üç grup olarak bahsettiğimiz iletişim kurma amaçlarının en kapsayıcı olanı da bilgi paylaşımıdır. Hem sosyalleşme amacıyla hem de ikna amacıyla kurulan sözel iletişim, içerisinde karşı tarafa gönderilmek istenilen bilgiyi de içerir.

Psikoloji, iletişim bilimleri ve sosyoloji

Kalıplaşmış anlam, bireylerarası sözlü iletişim sayesinde sosyal anlam içerisinde oluşmuş anlam olarak adlandırılmaktadır

Söylem kuramı, sözlü iletişimin temel hareketi olan konuşmada üç ayrı eylem türü saptar: 1. Bir sözce, kelimelerden bir
yapı üretme eylemi olan “düzsöz eylemi” (locutionary act); 2. Söz verme, selamlama, ileri sürme, övünme vb. örneklerde konuşanla konuşulan kişi arasındaki etkileşimi dışa vuran “edimsöz eylemi” (illocutionary act); 3. Dinleyende korku, inanma, yüreklenme gibi etkiler yaratan “etkisöz eylemi” (perlocutionary act)’dir.

İki bireyden fazla bireyin bulunduğu ortamlarda grupsal sözlü iletişim durumu oluşmaktadır.

Günlük hayatı içerisinde görerek, göstererek, konuşarak ve dinleyerek iletişim kuran insan, bu eylemleri, bilinçli ya da bilinçsiz, belirli bir amaç için yapmaktadır. Bu amaçlar da
ana başlık olarak iletişim kurma amaçlarıyla örtüşmektedir. Bu amaçları sosyalleşme, ikna ve bilgi paylaşımı olarak üç ana grupta inceleyebiliriz.