SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 7

5

Yazı

3

Anlamlama süreci iki boyutta gerçekleşir.

Bir iş adamı görüntüsü

Tesbih

Mahrem alan

Renkler üç temel gruba ayrılmaktadır.

Sarı

Bireylerarası yüz yüze iletişimde doğal olarak yer alan ses tonlaması, mimikler, beden hareketleri, jestler sözlü iletişimin çevresini ve anlamını belirlemede her zaman etkili olagelmiştir. Öte yandan, başkaları hakkındaki izlenimlerin ve kararların oluşmasında görsel kodlar sezgisel değerlendirme aracı olarak önemli bir işlev üstlenirler. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan görsel kodlardır. Oscar Wilde’ın “Dış görünüme göre karar vermeyenler, olsa olsa sığ insanlardır. Dünyanın gerçek gizemi, görünmeyende değil, görünür olandadır” şeklindeki saptaması iddialı olmakla birlikte doğruluk payına sahiptir.

Kısaca kelime kullanmadan bilgi aktarımı olarak tanımlanabilecek sözsüz iletişim genel iletişimin yaklaşık %93’ünü oluşturur. Bu oranın içinde genel iletişime oranla % 55’in yüz ifadeleri, vücut hareketleri, takılar, mesafe algısı olduğu kabul edilirken, %38’in ise ses tonu yoluyla gerçekleştirildiği ileri sürülmektedir. Dolayısıyla sözsüz iletişim, genel iletişim süreci içinde ağırlıklı bir etkiye sahiptir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “e” seçeneğinde yer alan “Sözsüz iletişimdir.”.

Sorunun doğru cevabı “d” seçeneğinde yer alan kapanma hareketidir. Çünkü pek çok kültürde kendini içinde bulunduğu ortamda huzursuz hisseden kişi kollarını, ellerini önünde kavuşturarak kapanma hareketi sergiler. Bazen buna bacaklar da eşlik eder. Kimi zaman ise kolların, ellerin yerini nesneler alır. Bedenin önünde tutulan çanta, iki elle, bedenin önünde tutulan bir kadeh, kucakta taşınan kitaplar kapanma hareketi olarak algılanabilir. Bunlar içgüdüsel olarak geliştirdiğimiz sözsüz iletilerdir.

Türkler, Yunanlılar ve Suriyeliler. Bu üç millet dışında, diğer ülkelerde genellikle insanlar “hayır” demek için başlarını sağa ve sola sallamaktadır. Hindistan’da ise eli iki yana sallamak “hayır” ve/veya “git başımdan” anlamına gelmektedir. Buna karşın “evet” işareti dünyanın her yerinde aynıdır. Baş yukarıdan aşağı doğru sallanarak “evet” anlamı yaratılır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “a” seçeneğidir.

Bakışlarda neredeyse hemen her ülkede benzer yaklaşımlar söz konusudur. Bir kişiye uzun süre, kilitlenerek bakmak bakılan kişiyi rahatsız eder. Ancak, kimi kültürlerde bunun yapılmamasına özellikle dikkat edilir. Japon kültüründe sözünü ettiğimiz biçimde kilitlenerek olmasa bile göz teması kurmak saldırganlık ve kabalık olarak algılanır. Aksine göz temasından kaçınmak saygı belirtisidir. Çin’de de yürürken doğrudan göz teması kurmak, göz dikmek uygunsuz bir davranıştır Yine Çin’de göz kırpmak saygısızlık olarak değerlendirilir. Örneğin, Türkiye’de de zaman zaman sözel içeriğe eşlik eden göz kırpma eylemiyle karşılaşabiliriz. “Anladın mı?” sorusuna eşlik eden göz kırpma işareti ya da “Olmuş bil!” sözüne eşlik eden göz kırpma hareketi Çin’den gelen iş ortaklarıyla yapılan bir görüşmede son derece uygunsuz kaçacaktır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Olmuş bildir.”. Çünkü Türkiye’de zaman zaman sözel içeriğe eşlik eden göz kırpma eylemi sözsüz iletişimde olmuş bil, anladın mı anlamlarına gelmektedir.

Türkiye’de tanımadığımız bir çocuğu sevmek çok yaygındır. Batı toplumlarında çocuk istismarı çok hassas bir konu olduğundan dolayı örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde ya da Kuzey Avrupa ülkelerinde tanımadığınız bir çocuğu sevimli bulduğunuz için sevmeye kalkmanız ebeveynleri tarafından yanlış algılanabilir. Sri Lanka, Hindistan ya da Tayland’da ise farklı gerekçelerle dikkatli olmak gerekir. Türkiye’den çok farklı bir yaklaşımın olduğu görülmektedir. Türkiye’de takdir etmek için bir çocuğun başını okşamak çok olağan bir davranıştır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “Çocuğu takdir etmektir.”.

Selamlaşma sosyal yaşam içinde en çok gerçekleştirdiğimiz eylemlerden biridir. Özellikle yeni tanıştığımız kişiler üzerinde bırakacağımız izlenim açısından selamlaşma en önemli aşamalardan biridir. Zaten tanımakta ve düzenli olarak görüşmekte olduğumuz kişilerle de iletişimimizi sağlıklı bir biçimde sürdürebilmek açısından selamlaşmak büyük önem taşır. Her kültür selamlaşmada kendi diline göre sözel içeriği oluşturduğu gibi sözsüz iletileri de yaratır. Türkiye’de resmi tanışmalarda el sıkışmak yaygındır. Yakın dostlar tokalaşırken birbirlerini öpebilirler. Hatta bu yanaklardan öpmekten çok yanakları birbirine değdirmek biçimindedir. Yakın arkadaşlar, akrabalar arasında tokalaşmadan hemen sarılmak ya da elle hafifçe karşıdakinin omzu tutulurken yanakları birbirine değdirmek hem kadınlar, hem erkekler ve hem de kadın ve erkekler arasında sık görülen selamlaşma biçimidir.Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “d” seçeneğidir. Çünkü Türkiye’de el sıkışmak resmi tanışmalarda yaygın olarak görülmektedir.

Giyim kuşam kodları bizim sosyal sınıfımız, dünya görüşümüz ve zaman zaman da hangi ülkeden geldiğimize dair ipuçları verir. Sorunun doğru cevabı yani giyim kuşam kodları ile ilgili doğru ifade “e” seçeneğinde yer alan “Giyim kuşam kodlarıyla ilgili olarak tek ve değişmez bir doğru yoktur.” ifadesidir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler ise giyim kuşam kodları ile ilgili doğru ifadeler değildir. Doğru ifadeler şöyledir. Batı toplumlarının büyük çoğunluğu benzer giyim kuşam kodlarına sahiptir. Ancak o toplumların içinde de alt kültür gruplarının kendilerine göre giyim kuşam kodları bulunmaktadır. Bunun dışında Hindistan gibi kimi ülkelerde hala geleneksel giysiler yaygın olarak kullanılmaktadır. İş yaşamında da yapılan işe göre farklı kültürel kodlara başvurulabilir. Dolayısıyla, giyim kuşam kodlarıyla ilgili olarak tek ve değişmez bir doğru yoktur.

Sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan giysidir. Çünkü giysi, bireyin kişisel tercihlerini hemen dışa vuran en temel toplumsal cinsiyet göstergesidir. Kadınlığın etekle, erkekliğin pantolonla kodlanmasının yanı sıra, bireyin tarzı (seçtiği renkler, modeller, takip ettiği moda akımları), cinsel eğilimi (erkeğin hangi kulağına küpe taktığı), meslek ve uğraşıya özgü kostümler (hemşire üniforması, mutfak önlüğü, iş tulumu gibi) ile yapılan kodlamalar da toplumsal cinsiyete uygunluk konusunda ip ucu verir. Yakın dönemden bu yana erkekler de renkli giyinmeye başlamış olsalar da hala çingene pembesi kadınlarda görülmeye daha alışkın olunduğu için pek çok erkeğin gözünde iddialı bir seçimdir. Yine erkeklerde simli, payetli giysileri günlük yaşam içinde görmek neredeyse olanaksızdır.

Leathers, kadınlık ve erkekliğe ilişkin oluşturulmuş olan kalıp yargıların kadın ve erkeklerin beden dillerine, sözsüz iletişim kodlarına da yansıdığını ileri sürer. Bu kalıp yargılara göre kadınlar, uysal, itaatkar, bağımlı, alıngan/aşırı hassas, kaprisli, çabuk parlayan, çabuk telaşlanan, havai, çenesi düşük, çekingen, sevecen, düşünceli, saygılı, işbirliğini seven, destekleyici ve duyarlıdır.

Genel olarak erkeklere ilişkin var olan kalıp yargılarda ise erkekler, görev bilinci olan, rasyonel, aktif, mantıklı, gayretli, keskin zekalı, kurnaz, kendinden emin, güçlü, baskın, palavracı, inatçı, kibirli, söz dinlemez ve fırsatçı olarak öne çıkar. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “e” seçeneğidir. Çünkü “Düşünceli olmak” kadınlık ve erkekliğe ilişkin oluşturulmuş olan kalıp yargılara göre kadınların özelliklerinden biridir. Diğer seçeneklerde yer alan özellikler ise erkeklerin özellikleridir.

Kuşkulu, kararsız ve tarafsız bir ruh halinin göstergesidir. Enerji yoksunluğu ve kararsızlığı çağrıştırmaktadır. Diplomatik ve ağır bir renk olmasına karşın hareketsizliği de beraberinde getirmektedir (Sarıhan, 2007:2). Gri, beyaz ve siyahın birleşiminden oluşan bir renktir. Tutucu, hüzünlü, sıkıntılı duyguların göstergesidir. Genellikle siyah da olduğu gibi cenazelerde görülen bir renktir (Çağan, 2005: 54).