SOSYOLOJİDE YAKIN DÖNEM GELİŞMELER

Giddens, birey-toplum düalizmine karşı çıkan ve yeniden üretilen pratikler üzerine yoğunlaşan bir sosyolog olmuştur. Düalizmlerin hiçbir teorik dönüşümü sağlamaya uygun olmadığını belirten Giddens, birey-toplu (yapı/fail) karşıtlığından söz etmek yerine, bu ikili yapıların karşıtlıktan oluşan dönüşümselliklerini hesaba katmak gerektiğini savunmuştur.

Giddens, modernite ya da gelenek-ötesi (post-traditional) toplumu, gelenek ve alışkanlığa ait kesinliklere ilişkin rasyonel bilginin yer aldığı bir düzen olarak tanımlamaktadır. Bu bağlamda modern dönemde terinden çıkarma/yerinden edilme kavramı ile ifade ettiği soyut sistemlere yönelik güven ilişkilerinin nasıl olduğunu üç kategoride değerledirir: Bunlar 1. toplumsal bağları istikrarlı kılma aracı olarak dostluk ya da cinsel (akrabalık) yakınlıkla ilgili kişisel ilişkiler, 2. Belirsiz zaman aralıklarındaki ilişkileri istikrarlı kılma yolu olarak soyut sistemler (açılımlı mekanizmalar), 3. Geçmiş ile geleceği bağlantılandırma tarzı olarak karşı-olgusal, geleceğe yönelik düşüncedir. Doğru cevap B'dir.

Anthony Giddens düşünce ve eylemlerinde ne küreselleşme taraftarı ne de küreselleşme karşıtı olmuştur. Daha çok küreselleşemenin günümüz gerçekliği içinde bir süre olduğunu ancak yarattığı tehlike ve risklere müdahale edilmediği takdirde eko-yaşam adına olumsuzluklar yaratacağını kabul etmiş ve bu sürecin toplumların çıkarlarına uygun hâle getirilmesi için nasıl dönüştürülebileceğini anlatmaya çalışmıştır. Doğru cevap A'dır.

Modernliğin yapısal olarak küreselleştirici özelliği bulunduğuna değinen Giddens bu süreçte bilhassa dört kurumun modernliğin dinamizmini ve zaman periyodunu biçimlendirdiğini öne sürer. Bunlar: kapitalizm, endüstrileşme, şiddet tekeli/zorlayıcı güç ve gözetimdir. Böylece modernliğin dinamiği ile küreselleşmenin boyutlarını birbirine denk düşecek biçimde bağlantılandırarak açıklar. Doğru cevap D'dir.

Giddens, modernliği şu sözleri ile değerlendirmektedir. “Modernlik terimini kullananların çoğu, ben dâhil, onu evrensellik iddiaları sorgulanabilir nitelikte olan, tarihsel olarak özgül bir sosyo-ekonomik ve kültürel oluşum olarak görüyorlar. Benim anlayışıma göre modernlik tarihin sonu değildir; ama modern olan şekilsiz, parçalı, çizgisel olmayan bir post-modernlik hâlinde çözülmüş de değildir. Dolayısıyla “postmodern” fikri yalnızca “modernliğin aklının başına gelmesini” ya da kendi sınırları ile yüzleşmek zorunda kalmasını değil, aynı zamanda bunu aşmayı da içerir” Bu açıklamada Habermas’ın görüşleri ile Giddens’ın görüşlerinin kesiştiği görülür. Çünkü Habermas’a göre modernizm henüz tamamlanmamış bir projedir. Doğru cevap E'dir.

Henüz postmodern bir toplumsal evrende yaşamadığımızı beliren Giddens yine de yaşam tarzlarının ve toplumsal örgütlenme biçimlerinin farklılığına dikkati çeker.  Postmodernlik, hiçbir şeyin tam bir kesinlikle bilinemeyeceğine, epistemolojinin önceki temellerinin güvenilir olmadığına, tarihte teleolojiye yer olmadığına, dolayısıyla ilerlemenin hiçbir çeşidinin kabul edilemeyeceğine işaret etmektedir. Bu nedenle Giddens, postmodernite yerine “geç modernite” kavramını kullanmayı tercih eder. Doğru cevap B'dir.

Sağ ve Solun Ötesi (Beyond Left and Right) ve üçüncü Yol:Sosyal Demokrasinin Yeniden Dirilişi (The Third Way:The Renewal of Social Democracy) adlı kitaplarında Giddens eski “sol” fikirlerin güncelliğini yitirdiğini “sağcı” fikirlerin ise çelişkili ve hatta tehlikeli olduklarını iddia eder. Giddens’ın sosyal demokrat (liberal) “üçüncü yol”u ise sadece bir teori değil, aynı zamanda siyasal aktivizm ve idealizmi alevlendirmeyi amaçlayan bir eylem programıdır. Doğru cevap C'dir.

Anthony Giddens, geç modern topluma özgü dört tip riskten bahsetmektedir. Bunlar; (1) Devlet eliyle ya da başka yollarla yapılan ve hiç kimsenin kaçmasının mümkün olmadığı gözetim, (2) Türlerin yaşamını sürdürememe riskiyle birlikte artan askerî güç, (3) Kapitalizmin istikrarsız nitelikleri sebebiyle ekonomik büyümenin çökme ihtimali ve (4) Kapitalizmi sınırlayan ekolojik ve çevresel kısıtlamalar. Kapitalizmin neden olduğu gelir adaletsizliği bu risklerden birisi değildir. Doğru cevap E'dir.

Yapı ve failliği bir ikicilik/düalizm, karşılıklı olarak birbirlerinin dışında öğeler olarak görmek yerine Giddens bir ikilik/düalite, yani aynı şeyin analitik olarak birbirlerinden ayırt edilemez iki parçası gibi görür. Yapının ikiliği, yapının dönüşümlü olarak düzenlediği toplumsal eylem ya da davranışın hem aracı hem de sonucu olduğu anlamına gelir (Allan, 2006: 266). Yapı ve fail ikili bir doğaya sahiptir ve doğaları gereği karşılıklı ilişki içindedir. Yapı ile eylem arasındaki bağlantı ise toplumsal pratikler aracılığı ile kurulur. Bu ise yapının ikiliğinin bir parçası olarak değerlendirilir. Doğru cevap B'dir.

Düalizmlerin hiçbir teorik dönüşümü sağlamaya uygun olmadığını belirten Giddens, birey-toplum (yapı/fail) karşıtlığından söz etmek yerine, bu ikili yapıların karşıtlıktan oluşan dönüşümselliklerini hesaba katmak gerektiğini savunmuştur.

Giddens’a göre, yorumsamacı/hermeneutik sosyolojilerin eksiği yapıdır, katkısı ise eylemde insan öznelerin belirleyiciliğidir.

Modernliği, 17. Yüzyılda Avrupa’da başlayan ve daha sonra tüm dünyayı etkisi altına alan bir toplumsal yaşam ve örgütlenme biçimi olarak tanımlar. Ancak bu tanımın zaman süreci ve coğrafi bağlamından daha fazla bir şeyi ifade ettiğine değinir. Günümüzde modernliğin yeteri kadar anlaşılamadığını vurgulayan Giddens, modernliğin doğasına bakılmasının sosyolojik analizler için kaçınılmaz olduğunu öne sürer.

Modern dönemde “zamanın uzamla uzaklaşması” (bu kavramdan anlaşılması gereken,
varlık ve yokluk olgularını birleştirecek biçimde düzenleme ve yeniden düzenleme özelliğine vurgu yapılmasıdır) durumu giderek artmıştır. Dolayısıyla Giddens’ın modern öncesi ve modern dönemi, güven ve risk ortamına dayalı olarak karşılaştırması daha anlamlı hâle gelmiştir.

Giddens modern toplumsal kurumları geleneksel toplumsal düzenlerden ayıran süreksizlikleri ise üç kategoride değerlendirerek açıklamaktadır:
1. Değişim hızı: Geleneksel düzenlerin (toplumlar) kendi içlerinde devingen
oldukları söylenebilir. Fakat modernliğin koşulları içinde değişimin hızı
had safhadadır. Bunun önemli bir yönünü teknoloji oluştursa bile, bu hız
diğer toplumsal ilişkilerde de kendini gösterir.
2. Değişim alanı: Dünyanın farklı bölgeleri birbiri ile bağlantılı hâle geldikçe
toplumsal dönüşümün dalgaları yerkürenin tüm yüzeyini kapsamaktadır.
3. Modern kurumların doğası: Ekonomik üretim sisteminin piyasa koşulları
ve metalaşması, ulus-devletlerin siyasal sistemi gibi ekonomi-politik güç
ilişkilerinin birlikteliği, daha önceki dönemlerde hiç görülmediği kadar iç
içe geçmiştir. Dolayısıyla modern kurumlar doğaları gereği yeni dönemin
ihtiyaçlarını karşılayan bir özellik göstermektedirler.

"Elimizden Kaçıp Giden Dünya" eseri Giddens'a aittir.

Zorlayıcı güç, teknolojiyi kullanmaya başladığında endüstrileşmeye bağımlı olmakla kalmayıp daha fazla ve daha gelişkin güç ve gözetim teknolojilerinin üretimi için daimi bir itici güç oluşturur. Kapitalizmin farklı uluslar arasında ilişkileri mümkün kılması gibi askerî bir kompleks de uluslararası ilişkileri meydana getirir.

Bugün dünyanın ekonomik örgütlenişi ana güç merkezleri olan kapitalist
devletler aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Bu devletlerin kendi iç yasaları ve
uluslararası ekonomi politikaları ekonomik faaliyetlerin birçok biçimde düzenlenmesini gerektirir. Bu durum ticari şirketlerin küresel açılımları için geniş bir
alan sağlar.

En basit hâliyle yapılaşma kuramında Giddens, sembolik etkileşimcilik, fenomenoloji ve dramaturjinin öngörüleriyle klasik sosyolojinin yapı kavramını bir araya getirir.

Bölgeselleştirme biçim, özellik, süreklilik (duration) ve süreye  (span) göre üç çeşitlilik özelliği gösterir.  Bölgenin özelliği, bir bölge içerisinde tipik olarak var olabilecek toplumsal pratik türüne gönderme yapar. Örneğin, insanlar yüzyıllardır evler içerisinde yaşarlar fakat evin özelliği zamanla değişime uğramıştır. Tarım toplumlarında ev ekonominin, devletin ve ailenin merkezidir fakat modern kapitalist toplumlarda ev, kesinlikle ailenin alanını oluşturur ve bu nedenle kamusal olmaktan ziyade özeldir.

Giddens makro ve mikro kuramcıların yöntemlerinden farklılaşmış, geleneksel ve dualist yaklaşımlardan uzaklaşmaya çalışmıştır. Sosyolojide kökleşmiş karşıtlıkları reddeden bir çaba içinde olmuştur. Böylece yorumsamacı sosyolojinin bazı yönlerini daha geleneksel yapısalcı sosyolojinin unsurları ile uzlaştırma denemesinde bulunmuştur. O, toplumsal yaşamın evrensel yasalarının bulunmadığını, yapının dışsal olarak ve tek faktörlü olarak davranışlarımızı belirlemediğini kabul etmekte ve aynı zamanda Parsonscu bakışın işlevselliğini de reddetmektedir. Durkheim’ın pozitivist açıklamalarını önemsemekle birlikte, onun metodunu eleştiriye tabi tutmuştur. Ancak kendisinin Durkheimci gelenekten beslendiğini, bunun yanı sıra Marx ve Weber’in düşünce ve metodlarından etkilendiğini fakat kendisinin bu geleneksel anlayışın üzerine yeni dediği işlevselci, yapısalcı, anlamacı ve tarihselci perspektifleri harmanlayarak bir kuram inşa ettiğini belirtmektedir.