SOSYOLOJİDE YAKIN DÖNEM GELİŞMELER - Deneme Sınavı - 3

Kolonyalizm, Batı tarihinin geleneksel siyasi ve ekonomik anlatısında Christopher Columbus’un 1492 yılında Doğu’yu keşfetmek amacıyla batıya doğru
yelken açmasıyla sembolleştirilir.

Modern kolonyalizmin başlangıcı olarak, 15. yüzyılın sonlarında Christopher
Columbus’un İspanya Krallığı adına doğuyu aramak amacıyla batıya doğru yelken açmasıyla başlayan ve “Keşifler Çağı” olarak da nitelendirilen sürecin işaret
edildiğini belirtmiştik

Bir başka teknolojik gelişme ise,
bulunulan enlem derecesini belirlemeye yarayan “kros staf ” adı verilen aletin keşfidir.

Kolonyalizm tarihinde
içsel kolonyalizm,
vekâlet kolonyalizmi,
yerleşimci kolonyalizm ve
sömürgeci kolonyalizm gibi
kolonyalizmin farklı birçok
formu gözlemlenmiştir.

Edward Said’in yanı sıra önemli temsilcileri arasında, Homi Bhabha ve Gayatri Spivak’ın da bulunduğu postkolonyal teori özellikle Batı ile Doğu toplumları arasındaki sömürü ilişkilerini eleştirel olarak ele almakta ve kültür emperyalizmi (popüler kültür çalışmaları) üzerinde önemle durmaktadır.

Tarihsel olarak postyapısalcılık 1960’larda Fransa’da
ortaya çıkan ve hızla diğer ülkelere yayılan geniş tabanlı, dolayısıyla gevşek biçimde yapılandırılmış, disiplinlerarası bir hareket olarak bilinir

Oksidentalist söyleme göre, Doğu
kadim topraklardır ve tek tanrılı dinlerin anavatanıdır.

Bu noktada, 1980’li yıllarda, Ranajit Guha önderliğinde bir grup Hintli tarihçinin sömürgeci söylem tarafından göz ardı edilerek sessizleştirilmiş olan madunları görünür kılmaya yönelik olarak başlattıkları çalışmaların bugün postkolonyal ekol içinde “maduniyet çalışmaları” (Subaltern Studies) adı altında yeni
bir eleştirel çalışma alanı başlattığı bilinmektedir.

Kolonyal baskı altına alma (veya alınma) durumunun kendisi birçok farklı biçim alabileceği gibi, baskı altına alan insan grubunun (kolonyal güç) baskı altına alınan insan grubunu (koloni) kontrol altında tutmak için birçok farklı aracı kullanmasını ifade edebilmektedir. Bu araçlar kimi zaman ekonomik araçlar, kimi zaman siyasal araçlar, kimi zaman askerî araçlar ve kimi zaman da sosyal, kültürel ve ideolojik araçlar olarak kendilerini gösterebilmektedir. Yine aynı şekilde, baskı altına almanın biçimi de kullanılan söz konusu bu araçlara benzer şekilde ekonomik, siyasal, askerî, sosyal, kültürel veya ideolojik bir biçim alabilmektedir.

Doğru cevap A'dır.

Kendi içerisinde birçok farklı bakış açısını ve kuramsal tartışmayı/araştırmayı barındıran post-kolonyal teori daha çok iki araştırma ve tartışma alanı üzerinden ilerlemektedir. Bunlardan birincisi, kolonileştirici güçlerin kolonileştirdikleri (ya da kolonileştirmeyi amaçladıkları) ülke ve insanları nasıl tanımladıkları ve bu tanımlamaların farklı biçimler alan kolonileştirme çaba ve uygulamalarına sağladığı bilgisel ve ahlaki zemine eleştirel bir gözle yaklaşan çalışmalardır. İkincisi ise, Keşifler Çağı’nda ve onu takip eden süreç içerisinde kolonileştirilmiş olan ulusların, bir zamanlar kolonileştirilmiş olmalarının sosyal ve kültürel alanda doğurduğu güncel sonuçlar ve bu sonuçların dile, sanata, siyasete, uluslararası ilişkilere, edebiyata ve ekonomik hayata aksettirdiği eşitsiz ilişki biçimlerini eleştirel bir gözle inceleyen çalışmalar olarak işaret edilebilir.

Doğru cevap E'dir.

Post-Marksist düşünürlerden özellikle Immanuel Wallerstein, Paul Baran, Paul Sweezy ve Samir Amin’in çalışmalarının da Postkolonyal teorinin gelişiminde önemli bir etkisi olduğu bilinmektedir.

Doğru cevap B'dir.

Kolonileştirme ve sömürgecilik döneminin en büyük kazananı ise İngiltere olarak ortaya çıkmıştır. Öyle ki 20. yüzyılın başında dünya üzerinde en çok koloniye sahip olan ülke olarak “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” olarak anılır duruma gelmiş ve kontrolü altındaki topraklar 35,5 milyon kilometrekareye kadar çıkmıştır.

Doğru cevap C'dir.

Kolonyalizme ilişkin tartışmalarda, kolonileştirici güç, yani kendi siyasi, ekonomik ve idari yapısını bir başka ulusun üzerine sahip oldukları kaynakları sömürmek amacıyla genişleten ülke sıklıkla “ana ülke” ya da “merkez ülke” olarak ifade edilmektedir. Yine sıklıkla, kaynakları ele geçirilen ve sömürülen ülke ise “koloni”, “sömürge” ya da “çevre ülke” olarak ifade edilmektedir.

Doğru cevap D'dir.

Vekalet kolonyalizmi ile ifade edilen, hâkim kolonyal güç tarafından desteklenen bir grubun başka bir grubun bölgesinde kurduğu yerleşim ve bu yerleşim vasıtasıyla gerçekleştirdiği sömürüdür.

Doğru cevap A'dır.

Kimi Fransız düşünürlere göre, her ne kadar kolonyalist politikaları kendilerini birer “medenileştirme” girişimi olarak gösterse de esasında yol açtığı sonuçlar üzerinden düşünüldüğünde kolonyalizmin kendisi bir “barbarlık” gösterisiydi. Örneğin, Denis Diderot’a göre kolonyal imparatorlukların kendisi birer barbarlık yapılarıydı.

Doğru cevap B'dir.

Filistin’in İsrail’e karşı verdiği mücadeleye aktif desteği ile de oldukça yakından tanınan dünyaca ünlü edebiyat eleştirmeni Edward Said, 1914 yılında dünya üzerindeki toprakların yaklaşık yüzde 85’nin Avrupalı uluslar tarafından kolonileştirilmiş ya da hükümranlık altına alınmış olduğunu belirtmektedir.

Doğru cevap C'dir.

Oryantalist söylemin Batı’yı üstün, Doğu’yu ise vahşi ve barbar olarak tasvir eden söz konusu bu temsillerinin, ötekileştirilen, özellikle Arap-İslam halkları için ciddi bir kültürel kimlik sorununu da beraberinde getirdiği bilinmektedir.

Doğru cevap D'dir.

Oksidentalizmi tanımlamada literatürde üç farklı bakış açısından söz edilir. Bunlardan birincisinin Oksidentalizmi, Doğu’nun kendi çıkarları doğrultusunda Batı’yı inceleme ve bir nefsi müdafaa yöntemi olarak tanımlarken, ikincisinin onu Batı düşmanlığı olarak tanımladığı, ucuncusunun ise “nasıl daha iyi Batılı/modern olunur?” sorusunun cevabını verebilecek bir söylem ve/veya bilim olarak tanımladığı vurgulanır.

Doğru cevap D'dir.

Günümüz çağdaş sosyolojisinin en önemli ve en üretken sosyologlarından biri
olan Richard Sennett’in sosyolojisi modern toplumda duygusal ilişkilerin/bağların ve endüstriyel kapitalizmin bu duygusal ilişkilerde yarattığı erozyonun araştırılması olarak tanımlanabilir.

Sennett’ın “mahremiyet ideolojisi” olarak adlandırdığı, günümüzde iyice yaygınlaşmış
üç görüşün bileşkesidir: Kişiler arası yakınlık manevi bakımdan iyidir, başkalarıyla
yakınlaşma ve samimi deneyimlerle bireysel kişiliğimiz geliştirilebilir, toplumdaki bütün kötülükler kaynağını kişidışılıktan ve yabancılaşmadan alır