SOSYOLOJİDE YAKIN DÖNEM GELİŞMELER - Deneme Sınavı - 7

Modern toplumlarda zaman ve uzam, daha önceden sahip oldukları doğa ile ilgili bağlarından koparılarak soyut varlıklara dönüşmüşlerdir.

Giddens, küreselleşmeyi bu nedenle, bir arada bulunma hâlini zaman ve uzamın daha da ötesine taşıyan uzak ile yerel arasındaki diyalektik bir ilişki bağlamında değerlendirir.

Yapı ve fail ikili bir doğaya sahiptir ve doğaları gereği karşılıklı ilişki içindedir. Yapı ile eylem arasındaki bağlantı ise toplumsal pratikler aracılığı ile kurulur.

Yapılaşma teorisinde toplumsal yapılar, kurallar ve kay- naklardan oluşur. İki tür kural vardır: normatif kurallar ve anlamlama kodları/ anlamlandırıcı kurallar. Her iki durumda da bu kurallar, toplumsal pratiklerle sarmalanmış vaziyettedir ve soyut ya da bağımsız olarak var olmazlar.

Pratik bilinç, toplumsal olarak nasıl varolacağımız ve davranacağımız konusun- da sahip olduğumuz bilgiye atıfta bulunur.

Bölgenin biçimi, onu diğer bölgelerden ayırmak için kullanılan bariyer ya da sınır çeşitleri bağlamında ele alınır. Biçim, bir arada bulunma hâlinin az ya da çok olası durumlarını mümkün kılar.

Giddens, modern toplumsal kurumların gelişimi ile güven ve risk, güven ve tehlike ilişkilerinin bir şekilde dengelenmesi durumunun ortaya çıktığını belirtir. Modernliğin günümüzde yaşanan risk ve tehlikelerinin toplumun varlığını tehdit etmekle birlikte bu risk ve tehlikelerin karşıtlıklar içinde kendini yeniden dönüştürme imkânının bulunduğuna işaret eder. Bu durum toplumların geçiş dönemlerine ilişin yaşanmışlıklarını ifade eder ve modernliğin süreksizliğini ortaya çıkarır. Bu bilgiye dayanarak, I numaralı ifade yanlış bilgi içerdiğinden bu ifadenin yer almadığı seçenek sorunun doğru yanıtı olacaktır.

Giddens modern toplumsal kurumları geleneksel toplumsal düzenlerden ayıran süreksizlikleri üç kategoride değerlendirerek açıklamaktadır:

1. Değişim hızı: Geleneksel düzenlerin (toplumlar) kendi içlerinde devingen oldukları söylenebilir. Fakat modernliğin koşulları içinde değişimin hızı had safhadadır. Bunun önemli bir yönünü teknoloji oluştursa bile, bu hız diğer toplumsal ilişkilerde de kendini gösterir.
2. Değişim alanı: Dünyanın farklı bölgeleri birbiri ile bağlantılı hâle geldikçe toplumsal dönüşümün dalgaları yerkürenin tüm yüzeyini kapsamaktadır.
3. Modern kurumların doğası: Ekonomik üretim sisteminin piyasa koşulları ve metalaşması, ulus-devletlerin sisyasal sistemi gibi ekonomi-politik güç ilişkilerinin birlikteliği, daha önceki dönemlerde hiç görülmediği kadar iç içe geçmiştir. Dolayısıyla modern kurumlar doğaları gereği yeni dönemin ihtiyaçlarını karşılayan bir özellik göstermektedirler.

Giddens düşünümselliği statik bir durum olarak değil, değişken bir durum olarak görür. Modernliğin, düşünümselliğin seviyesini dramatik bir biçimde yükselttiğini öne sürer. Modern zaman öncesinde insanlar toplum hakkında pek düşünmezlerdi. Aslında kendine yönelik bir varlık olarak toplum düşüncesi Montesquieu ve Durkheim gibi düşünürlerin eserlerinden önce pek bilinir değildi. Günümüzde ise topluma ilişkin farkındalığımız son derece yüksektir ve ulusumuz ve katılım gösterdiğimiz organizasyonlar ve kurumlarımız hakkında bilinçli olarak düşünürüz. İlerleme ve düşünümsellik, doğaları gereği birbirleriyle ilişkilidir. İlerlemenin düşünümselliği gerektirdiği son derece açıktır ve modernite de endemik bir yapıdadır. Bu bilgilere dayanarak A seçeneği dışındaki ifadeler yanlış bilgi içermektedir. Bu bağlamda modernliğin düşünümselliği, düşünce ve eylemin sürekli olarak birbirine yansıtılarak sistemin yeniden üretilmişliği üzerine kuruludur. Yani geleceğe yönelik olarak önceden yapılmış olanla yeni bilgilerin harmanlanması ilkeli bir biçimde savunulacak konuları örtüştürür. Böylece düşünümsellik, bilgi ve yaşam hakkındaki temel anlayışımızın kısmen şekillendirilmesi anlamına gelir.

Giddens düşünce ve eylemlerinde ne küreselleşme taraftarı ne de küresellemeşe karşıtı olmuştur. Daha çok küreselleşemenin günümüz gerçekliği içinde bir süreç olduğunu ancak yarattığı tehlike ve risklere müdahale edilmediği takdirde eko-yaşam adına olumsuzluklar yaratacağını kabul etmiş ve bu sürecin toplumların çıkarlarına uygun hâle getirilmesi için nasıl dönüştürülebileceğini anlatmaya çalışmıştır.

Giddens, küreselleşmenin boyutlarını kapitalist dünya ekonomisi, ulus-devlet sistemi, uluslararası işbölümü ve askerî dünya düzeni olarak dört kategoride değerlendirir.

Yapının ikiliği, yapının dönüşümlü olarak düzenlediği toplumsal eylem ya da davranışın hem aracı hem de sonucu olduğu anlamına gelir. Yapı ve fail ikili bir doğaya sahiptir ve doğaları gereği karşılıklı ilişki içindedir. Yapı ile eylem arasındaki bağlantı ise toplumsal pratikler aracılığı ile kurulur. Bu ise yapının ikiliğinin bir parçası olarak değerlendirilir

Giddens, faillik ve yapının ikiliğinden bahsedebilmek için toplumsal yapının anlamını şöyle açıklar: Yapılaşma teorisinde toplumsal yapılar, kurallar ve kaynaklardan oluşur. İki tür kural vardır: normatif kurallar ve anlamlama kodları/ anlamlandırıcı kurallar. Her iki durumda da bu kurallar, toplumsal pratiklerle sarmalanmış vaziyettedir ve soyut ya da bağımsız olarak var olmazlar.

"Rutinleştirme" yapılaşma teorisinde temel bir kavramdır ve günlük yaşam aktivitelerinin mutat ve olması gerektiği gibi karşılanmasını sağlayan süreçlere atıfta bulunur.