SOSYOLOJİDE YAKIN DÖNEM GELİŞMELER - Deneme Sınavı - 3

Günümüz toplumlarının bilgi, sanayi ötesi ve postmodern toplumlar olarak nitelendirilmeleri yanında, son yıllarda sıkça kullanılan bir başka kavram da “risk toplumu” kavramıdır. Ulrich Beck’e göre risk toplumu; “insanların bilgi ve teknolojileri yanlış ya da kötü amaçlı kullanmalarıyla bütün dünyayı tehlikeye sokmaları sonucunda ortaya çıkan yapıyı” ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Düşünümsel modernleşme yukarıda da belirtildiği gibi Beck ile Giddens’ın risk ve geç modernite konularındaki yaklaşımlarında önemli bir yere sahiptir. Literatürde önemli bir etki yaratan bu kavramı Beck ve Giddens geç modernite döneminde belirsizlik ve güvensizliğe karşı gösterilen temel bir tepki olarak ele alırlar. Bir başka ifadeyle, her iki kuramcı modernitenin günümüzde küresel bir risk toplumuna dönüşümünü düşünümsel modernleşme kavramıyla tanımlamaya çalışırlar. Burada düşünümsel modernleşmeden kastedilen esas itibarıyla moderniteyi sarsan ve öngörülemeyen sonuçlarından kaynaklanan belirsizlik nedeniyle toplumun kendisiyle karşı karşıya gelmesidir. Doğru cevap A'dır.

Beck'e göre sanayi döneminden risk dönemine geçiş modernliğin arzu edilmeyen veya öngörülemeyen bir sonucudur. Risk toplumu kendi etkilerine ve tehditlerine kör ve sağır olan modernleşme sürecinin bir sonucudur. Diğer şıklar risk toplumunun değil, sınıf toplumunun özelliklerine vurgu yapmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Düşünümsellik, sanayi toplumundaki toplumsal ve siyasal kurumlara ve örgütlere dayanan sınıf kültürü ve aile gibi “kolektif vicdan biçimlerine” son vermektedir, böylelikle toplumsal cinsiyet ve aile rolleri değişmektedir. Toplumsal sınıflara bağlılık gün geçtikçe zayıflamakta, insanlar aile ya da komşuluğun sağladığı geleneksel destek ağlarından kopmakta ve çalışma bir çatışma ve kimlik oluşumu olarak önemini yitirmektedir. Bu geleneksizleşme de bireyselleşmeyi artırmaktadır. Bireyselleşmiş bir toplumda eşitsizlik ve bunun getirdiği sosyal ve siyasi sorunlar ortaya çıkmıştır. Doğru cevap C'dir.

Risk toplumu belirli özellikleri ile sınıf toplumundan ayrılmaktadır. Risk toplumu bireyselleşme ve düşünümsellik, toplumsal risk konumu, risklerin dağıtımı, korku, risk bilinci ve riskin giderilmesi gibi özellikleri barındırırken, sınıf toplumu kolektifleşme ve gelenek, toplumsal sınıf konumu, kıt kaynakların dağıtımı, açlık, sınıf bilinci ve kıtlığın giderilmesi gibi özellikler taşımaktadır. Doğru cevap C'dir.

Risklere bağlı olarak ufkumuz da kararır. Çünkü riskler, neyin yapılmaması gerektiğini ifade eder. Dünyayı bir risk olarak tasarlayan kimse, sonunda eylem yeteneğini yitirir (Beck,1999: 46-47). Bu durum, paranoyak bir ruh hâlini oluşturmaktadır. Bu bağlamda, “11 Eylül küresel terör sendromu”, çoğulculuk, demokrasi ve hoşgörüyü olumsuz etkilemiştir. İçine kapanma, paranoya, “biz” ve “öteki” ayrımının keskinleşmesi, kabile psikolojisi ve ben-merkeziyetçilik (etnosentrizm) artmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Genel olarak sanayi toplumlarının karşılaştıkları ü. büyük problem, (ı) iktisadi durgunluğun yol açtığı işsizlik; (ıı) uluslararası sorunların yol açtığı savaşlar ve (ııı) her türden diktatörlükler olarak sayılır. Bilişim toplumlarını bekleyen tehlikeler ise, (ı) çok hızlı seyreden toplumsal dönüşümlere ayak uyduramamaktan kaynaklanan gelecek korkusu; (ıı) bireysel ve örgütlü terörün yaygınlaşması; (ııı) özel hayatın mahremiyetine tecavüzlerin artması ve (vı) özellikle bireylerin mahremiyetine devletin sınırsız müdahalesine imkân veren teknolojilerin yaygınlaşması gibi tehlikelerdir. Doğru cevap E'dir.