SOSYOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

Soruların ölçmek istenen şeyi ölçmemesi, cevaplayıcıların yönlendirilmesi, örneklemin yanlış seçilmesi ve verilerin yanlış kodlanması araştırmaya bağlı ölçüm hatalarıdır. Buna karşılık, etkisini incelediğimiz olayın cevaplayıcılar üzerindeki etkisini zamanla  kaybetmesi ya da cevaplayıcıların yaşlanmaları ise, araştırmaya bağlı olmayan ölçüm hatalarıdır.

Kararlılık güvenirliği, ölçüm aracının farklı zamanlarda uygulandığında aynı sonucu verip vermemesine bağlı olarak değişir. Bunu ölçmek için, güvenirliği ölçme yollarından biri olan test-tekrar test yolu kullanılabilir. Test-tekrar test, ölçüm aracının aynı örnekleme benzer koşullar altında 2-4 haftalık aralıklarla iki kere uygulanması ve elde edilen sonuçların karşılaştırılmasıdır. Kararlılık güvenirliğini ölçmek için, araştırmacının yeniden ölçüm yapmak için beklemeye zamanı olmadığında kullanılan bir diğer sınama yolu da paralel biçimler yoludur. Ancak, bu soru test-tekrar test tekniğinin kullanılmasına yöneliktir.

Dış geçerlik, bir araştırmadan elde edilen sonuçların başka insanlara ve diğer  bağlamlara ne derece genellenebileceğini ifade eder. Diğer bir deyişle, bir örneklemden elde  ettiğimiz bilgilerin evren hakkında, ya da bir ortamdan elde ettiğimiz bilgilerin başka ortamlar hakkında ne derece bilgi verdiği, dış geçerlik olarak ifade edilir. Dolayısıyla, dış geçerlik örneklem seçimi süreciyle yakından ilişkilidir.

Nitel araştırmalarda inandırıcılık (credibility) kavramı ile kastedilen, araştırmacının araştırma konusunu gerçekte olduğundan daha farklı yansıtmadığına, incelediği gerçekliği tam ve doğru olarak yansıttığına duyulan güvendir. Başka bir ifadeyle, inandırıcılık kavramı gerçekte olanla raporda yazanın aynı olduğuna duyulan güvendir. Bu kriteri sağlayan araştırmanın inanılmaya layık, inandırıcı olduğu kanaatine varılır. Nicel araştırmalarda kullanılan iç geçerlik kavramının diğer adı mantıksal geçerliktir. İç geçerlik, ölçüm aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, bir başka özellikle karıştırmadan doğru bir şekilde ölçebilme derecesidir. Başka bir deyişle bağımlı değişkendeki farklılaşmanın, bağımsız değişkenlerle açıklanma derecesidir.