SOSYOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 3

Yukarıda verilen durum için kartopu örneklem seçim tekniği uygundur. Bu teknik, bir birimden başlayıp giderek artan sayıda örnekleme birimine ulaşıldığı için yuvarlandıkça büyüyen bir kartopuna benzetilmiş ve bu nedenle bu adı almıştır.

Nicel araştırmalarda araştırmacılar örneklemin kendisinin özellikleri ile yetinmezler, araştırma evrenine çıkarsamalar yapmak isterler. Böylece ellerinde somut olarak bulunan bilgi ile bu bilgiyi soyut olarak genelledikleri bilgi aras›nda bir farklılık oluşur. Bu farklılık örnekleme hatasıdır ve belirli bir dereceye kadar örnekleme hatası her araştırmada söz konusudur.

D seçeneği haricinde verilen özellikler, nominal düzeydeki ölçeklerin gelişmiş düzeyi olan ordinal düzeydeki ölçeklere aittir. Normatif ölçütlendirme olarak da adlandırılan nominal düzeydeki normatif ölçekler, birbirini karşılıklı olarak dışlayan ve ortak kapsayıcılık özelliğine sahip kategorilerden oluşur.

Likert ölçeği tutum, davranış ve düşüncelerin kesin bir şekilde ölçülebilmesini sağlamak için geliştirilmiş olan bir aralık ölçeği türüdür. Likert ölçeği kullanıldığında bir olguyu ölçmeye yönelik çok sayıda sorunun yer aldığı formlar söz konusudur ve yanıtlayıcılar verdikleri cevapların sayısı toplanarak elde edilen bir puan alırlar. Bu nedenle likert ölçeği "toplamlı ölçek" olarak da adlandırılır.

Güvenirlik, bir ölçme aracının ayrı ayrı ölçümlerde benzer, kararlı sonuçlar elde etme yeteneği ya da araştırma tekrarlandığında benzer bulguların elde edilme derecesi olarak tanımlanabilir. Her ölçme işleminde karşılaşabilecek tesadüfi hataları en aza indiren ve değişik ölçümlerde benzer sonuçlar veren bir ölçme aracı, güvenirliği yüksek bir ölçme aracıdır. Güvenirliğin üç türü vardır. Bunlar kararlılık güvenirliği, temsil güvenirliği ve eşdeğerlik güvenirliğidir. Yukarıda verilen tanım temsil güvenirliği ile ilgilidir.

Bir değişkene ilişkin ölçümlerin birden fazla göstergeyle yapılması, aynı duruma ilişkin birden fazla soru sorulması güvenirliği artırır. Ayrıca soruların kötü ifade edilmesi, cevapları kodlayan araştırmacıların bireylerin verdikleri açık uçlu soruları farklı kodlara kodlamaları ya da soruların ilgisiz ya da konuyla ilgili çok az bilgisi olan kişilere sorulması gibi faktörler de güvenirlik düzeyinin düşmesine neden olur.

Verilerin toplandığı alanın bağlamına ilişkin ayrıntılı bilgiler sunulması, aktarılabilirlik; araştırma süreci, kullanılan teknikler ve bu tekniklerin nasıl kullanıldığı hakkında ayrıntılı bilgi sunulması, güvenilirlik;sonuçlara nasıl ulaşıldığı hakkında ayrıntılı bilgi sunulması doğrulanabilirlik ile ilgilidir.

Hawthrone etkisi deneklerin davranışlarının ölçülmekte olduğunu bildikleri zaman normalde davranacaklarından daha farklı davrandıklarını ifade eden bir kavramdır.

Araştırmalar kullanım amaçları açısından teorik ya da pragmatik (faydacı) amaca yönelik araştırmalar olarak ikiye ayrılır.

Genel olarak keşfedici araştırmaların amacı, konuyla ilgili mevcut bilgilerin bulunması ve daha kapsamlı araştırmalar yapmak üzere gerekli bilgilerin sağlanmasıdır. Bu doğrultuda, keşfedici araştırmalarda sonraki araştırmalarda kullanılabilecek veri toplama araçları geliştirilebilir. Ancak, olgular arasındaki neden sonuç ilişkilerini ortaya koymak keşfedici araştırmaların amacı değildir; açıklayıcı araştırmaların amacıdır.

Nüfus sayımları, betimleyici araştırmalara verilebilecek bir örnektir. Nüfus sayımlarının amacı hem genel olarak ülke düzeyinde hem de iller düzeyinde nüfusun çeşitli özelliklerini kesin olarak betimlemektir.

Kohort, belirli bir dönem içinde belirli bir özelliğe sahip olan veya benzer bir deneyimi paylaşmış olan kişilerin oluşturduğu gruba verilen addır. Kohort araştırması ise, belirli bir süre içinde benzer bir yaşam deneyimini paylaşan insan gruplarının (kohortların) incelenmesini içeren bir araştırma türüdür.Sigara içmek veya sigara içmemek, soru kökünde verilen benzer deneyimlerdir. Bu soruda çeldirici cevap, panel araştırmasıdır. Fakat, soru kökünde aynı örneklemlerin izlendiğine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, araştırma türünün panel araştırma olduğuna dair bir yargıya varmak doğru olmaz.

Genel olarak keşfedici araştırmaların amacı, araştırmacıya araştırma problemini tanımlamak ve daha kapsamlı araştırmalar yapmak üzere gerekli bilgiyi sağlamasıdır.

Hipotezler, araştırma probleminin doğasına, büyüklüğüne ve yoğunluğuna ilişkin yeterli
bilgi elde edildikten sonra kurulmalıdır.

“Ailede otorite eksikliği, çocuklarda sapkın davranışa neden olur” bir önermedir. Önermeler, sınanmaya uygun değildir, çünkü soyut kavramları ampirik verilerle ölçmek söz konusu olamaz.

Toplumdaki olay ve olguların “neden”lerini ortaya çıkarmak için teorik sorular sorulur. Teorik sorular, araştırmacının hakkında bilgi topladığı gerçeklerin araştırmanın konusunu nasıl etkilediğini, bu konuya ilişkin ne gibi sonuçlar doğurduğunu doğru bir şekilde yorumlamasını sağlar. Bu doğrultuda, "Neden farklı toplumların endüstrileşme süreçleri birbirinden farklıdır?" sorusu teorik bir sorudur.

Araştırma sürecinin aşamaları düşünüldüğünde, veri analizi ve rapor yazımı sürecinden önceki aşama "veri toplama" aşamasıdır.

Araştırma konusu seçildikten sonra, araştırmacı uygun araştırma yönteminin ve tekniklerinin ne olduğuna karar vermelidir. Bu önemli bir karardır; çünkü kullanılacak veri toplama araçlarının seçimi ve geliştirilmesi büyük ölçüde bu karara bağlıdır.

Eylem araştırmaları topluluklarda, kurumlarda ya da örgütlerdeki değişim süreçlerinde kullanılan, araştırmacının kendisinin de değişimi sağlayacak bir öge olduğu, çeşitli problemlerin nedenlerinin keşfedilip çeflitli çözüm önerilerinin sunulduğu ve hangi eylemde bulunulması gerektiğine karar verildiği araştırmalardır. 

Verilen durumda değişimi sağlayacak öğe olarak öğretmen rol almaktadır ve uygulama sırasında (örn çözüm önerisinin işe yaramaması durumund) yeni bir eylem planı yapılarak araştırmaya devam edilmektedir.

Kohort araştırmaları zaman zaman kuşak araştırması olarak da adlandırılır. Belli bir süre içerisinde (örn. 2017 - 2018 akademik yılı) benzer yaşam deneyimini paylaşan (örnn. Anadolu Üniversitesinde İngilizce hazırlık okumak) insan gruplarının belirli bir ödnem iiçinde belrili bir özelliğe sahip olan veya benzer bir deneyimi paylaşan kişilerin oluşturduğu gruba verilen addır kohort. Kohort araştırmalarında ölçümün her tekrarlanışında aynı örneklem grubundan veri toplanmaz (örn. hazırlık okuyanlar ve okumayanlar) ama her ölçümde aynı kohorttan (örn. 2018-18 de Anadolu Üniversitesinde İngilizce Hazırlık okuyan öğrenciler) örneklem seçilir.

Betimleyici ve kesitsel bir çalışma diyebileceğimiz bu çalışmada nicel veri toplama yöntemlerinden olan survey, başka bir deyişle anket, en etkili yöntem olacaktır.